بازی های گفتار درمانی کودکان

مطالبی که در آن ها به تفصیل به اختلالات گفتار و زبان کودکان صحبت شده و صد البته به پرسش های مادران و پدران عزیز نیز پاسخ داده شده است.

در قسمت پائین به تفصیل درباره بازی های مناسب گفتار درمانی صحبت می کنیم تا شما با تمامیت این موضوع آشنایی بیشتری پیدا کنید. 

باز نیز تاکید می کنیم که این اطلاعات فقط برای راهنمایی خانواده های گرامی است و به منظور آشنایی بیشتر خانواده ها با مقوله گفتار درمانی نوشته شده است و هیچگونه تضمینی بر درمان خودسرانه از طرف والدین نیست.

حتما کودک خود را قبل از هر چیزی به یک مشاور خبره در این زمینه برده و مسئله را با آنها در میان بگذارید. چون از هر کودکی به کودک دیگر اختلال گفتار و درمان آن متفاوت است.

بازی های گفتار درمانی

در این مطلب به بازی های گفتار درمانی پرداخته شده است. تا با استفاده از این روش ها در منزل توسط والدین، کودکان شروع به حرف زدن کنند. نقش والدین برای گفتار درمانی بسیار پررنگ و موثر است.

اشتباهات تلفظی در کودکان

تکامل نیافتن بعضی واژه ها و آوا ها در ساختار زبانی کودک باعث شده که او در تلفظ بعضی کلمات دچار مشکل شود. بسته به سختی تلفظ کلمه، زمان می برد که کودک بتواند آنها را خوب ادا کند.

حتماً شنیده اید که بسیاری از کودکان به جای کلمه سیب زمینی، دیب دمینی می گویند. یکی از دلایل آن سخت بودن تلفظ حرف س برای کودک است و او حرف دال که تلفظ راحت تری دارد جایگزین می کند.

یکی دیگر از دلایل اشتباهات تلفظ کودک این است که والدین در برابر شنیدن تلفظ اشتباه کلمات او را تنبیه، مسخره و حتی تشویق می کنند که اثر معکوس دارد.

برای اینکه کودک سریعتر زبان باز کند، می توان با خانواده های مختلف به خصوص پر جمعیت رفت و آمد کرد و یا محرک های محیطی شنیداری و گفتاری او را افزایش داد. می توان با آموزش شعر خوانی نیز دایره لغات او را افزایش داد.

در ادامه بازی های گفتار درمانی که در منزل قابل انجام است، ذکر گردید.  والدین می توانند با انجام این بازی ها با کودک خود، نقش موثری در درمان اختلالات گفتاری کودک داشته باشند.

۱- کم کردن دیدن تلویزیون و بازی های کامپیوتری

تحقیقات مختلف اثبات کرده اند که دیدن مداوم برنامه های تلویزیون و بازی با گوشی و کامپیوتر، تاثیر منفی بر حرف زدن کودک دارد. حتی گاهی جز عوامل اصلی تاخیر صحبت کردن کودکان به شمار می روند.

 کودک نیاز دارد تا به مفهوم ارتباط پی ببرد. برای برقراری ارتباط حداقل به دو نفر نیاز است. این دو شخص برحسب هر دلیلی با یکدیگر صحبت می‌ کنند. دیدن برنامه های تلویزیونی و انجام بازی های کامپیوتری کمکی به آموزش مفهوم ارتباط نمی کند. حتی ممکن است باعث آموزش غلط این مفهوم شوند.

 تماشا تلوزیون و انجام بازی های کامپیوتری، ارتباط بین دو شخص نبوده و فقط شامل یک نفر است. برای شکل گیری درست ارتباط پیشنهاد می شود کودک با اطرافیان و والدین زیاد صحبت کرده و به بازی های غیر موبایلی بپردازد.

۲- حرف زدن زیاد والدین با کودک

وقتی کودک در محیطی قرار گیرد که از کلمات زیادی استفاده می شود، سریع تر شروع به صحبت می کنند. این گفت و گو ها زمانی کارآمد خواهند بود که بی هدف و معمولی نباشند. والدین می توانند زمانی که کودک مشغول بازی است کنار او نشسته و با بیان کودکانه با او حرف بزنند، ولی باید صحبت آنها در سطح کودک و یا مقداری بالاتر باشد.

۳- نسبت به وضعیت گفتاری کودک، والدین صحبت کنند

زمانی که کودک هیچ حرفی نمی زند، والدین باید به شکل یک کلمه، یک کلمه یا دو کلمه دو کلمه با او شروع به حرف زدن کنند. به طور مثال بگویند: سر، سر مامان، آب، آب می خوای؟ زمانی که کودک به صورت دو کلمه ای حرف می زند، والدین باید به شکل دوکلمه ای و سه کلمه ای با او حرف بزنند.

 توجه به این نکته نیز ضروری است که زمان حرف زدن باید سطح واژگان و کلمات منتخب در سطح کودک و یا بالاتر از او باشند. حتماً موضوعی انتخاب شود که برای کودک جذابیت دارد.

۴- دنبال کردن علاقه کودک

زمانی که والدین مشاهده می کنند که برای کودک یک عکس در یک کتاب جذاب است می توانند در این مورد با او صحبت کنند. به طور مثال اگر درباره یک حیوان کنجکاو شد، می توان عکس های دیگری از آن را به او نشان داد، سپس درباره آن با کودک صحبت کرد.

 ولی باید توجه کرد که کودک به آن علاقه نشان می دهد یا خیر. حتما در این مورد باید علاقه کودک در نظر گرفته شود، در غیر این صورت کودک راغب نخواهد بود. والدین می توانند زمانیکه کودک در حال حمام، غذاخوردن و یا رفتن به پارک است با او حرف بزنند که زمان بسیار مناسبی است.

والدین برای تاثیر بیشتر تمرینات می توانند آن ها را در فضای سرگرم کننده و بازی گونه انجام دهند تا بر کودک اثر بیشتری بگذارد.

پس با پیدا کردن موضوع مورد علاقه کودک و اجرای آن در قالب یک بازی بر روند گفتار درمانی بسیار موثر است. والدین می توانند با عروسک های کودک بازی کنند یا شکلک در آورند و هر کاری که باعث می شود کودک با بودن شما علاقه نشان دهد.

 ایراد گیری از نحوه صحبت کودک بسیار اثر منفی بر روند درمانی کودک دارد. حتی باعث کاهش اعتماد به نفس کودک شده و در نهایت ممکن است کودک منزوی و گوشه نشین شود. بهترین راه این است که تلفظ درست کلمات را در قالب یک جمله بدون سرزنش گفته شود.

۵- کتاب خواندن برای کودک

کتاب خواندن برای کودک یکی از روش هایی است که باعث می شود کودک شروع به حرف زدن کند. این روش حتی برای سنین پایین تر نیز مناسب است و می توان با عکس های کتاب موضوع جذابی تعریف کرد.

بازی درمانی

بازی درمانی روش جدیدی است که امروزه برای درمان اختلالات کودکان به کار گرفته می شود. بازی درمانی باعث شده که کودک بتواند مشکلاتش به راحتی حس کند.

این نوع روش باعث می شود که از طریق بازی مشکلات و احساسات بد کودک به نمایش درآید. به طور مثال دیده شده در کودکانی که بی قرار و حواس پرت هستند، این درمان باعث شده که تنش آنها کاهش یابد.

 متخصص درمانگر با استفاده از یک موقعیت بازی کمک می کند که ترس و استرس کودک بروز پیدا کند، و با تحلیل رفتار،اعمال و گفتارش درمان را انجام می دهد.

چند بازی و تمرین برای گفتار درمانی کودکان در منزل تهیه شده است که در ادامه ذکر شده است.

۱- استفاده از بازی کلمات

پرسیدن سوالاتی مانند موارد زیر از کودک، کمک کننده برای بهبود روند درمانی می شود.

• الان دوس داری چه خوراکی بخوری؟
• اگر میشد یک وسیله از فروشگاه هدیه بگیری چی بود؟

این قبیل سوالات باعث شروع یک گفت و گوی خاص بین کودک و والدین می‌شود که کودک شروع به حرف زدن می کند.

۲- تمرین با استفاده از آینه

با استفاده از آینه کودک متوجه طرز استفاده از دهان برای ادای درست تلفظ کلمات می شوند. بسیاری از کودکان طرز صحیحی تلفظ کلمات را نمی دانند. کودک می تواند در مقابل آینه حرف بزند و ببیند برای ساخت یک صدای خاص چگونه دهان خود را حرکت دهد.

 والدین می توانند همراه کودک در مقابل آیینه بایستند و به تولید صدا بپردازند. از این طریق تفاوت ها به کودک آموزش داده می شود.

۳- بازی لی لی

بازی لی لی سبب می شود که هر کلمه توسط کودک ۹بار تکرار شود‌. در این بازی یک زمین که دارای ۹ خانه یا شماره است رسم می شود. باید با هر بار بازی کودک، والدین یک کلمه انتخاب کنند و به فرزند خود بگویند که با هر پرش آن را تکرار کند و به بازی بپردازد.

 برای دور بعدی بازی کلمه ای دیگر انتخاب می شود. در این بازی باید کلمات کمتر انتخاب شود و کم کم به تعداد آن ها افزوده شود. زمانی که کودک توانست این بازی را درست انجام دهد می توان برای تقویت اعتماد به نفس او، کادویی به او داده شود و او را شاد کرد.

۴- توپ بازی

در این بازی که به استپ هوایی نیز معروف است، باید والدین توپ را برای فرزند خود پرتاب کنند و در این حین، او این کلمه را تکرار نماید. این بازی یکی از روش های مرسوم برای گفتار درمانی است.

۵- پیاده روی

والدین می توانند زمانی که با کودک می خواهند مسیری را طی کنند، یک بازی با کودک انجام دهند. در زمان راه رفتن یک کلمه انتخاب کرده و زمانی که کودک آن را درست ادا کند به سوی مسیر حرکت کرد.

اگر این بازی را والدین زمانی استفاده کنند که در حال رفتن به پارک یا مسیرهای جذاب هستند، کودک علاوه بر بازی که انجام می دهد می تواند به ورزش ماهیچه ای دهان نیز بپردازد.

۶- ساخت حباب

در این روش کودک بادکنک را باد می کند، این بازی باعث کنترل تنفس می شود. هم چنین عضلات تمام صورت و لب ها بهتر می شوند.

۷- انجام ساز دهنی

این هنر باعث می شود که کنترل نفس بهتر شود. اگر والدین می بینند که کودک آنها در کنترل نفس دچار ضعف است می توانند از او بخواهند که با زدن صدای قوی تر باعث بهبود آن شود.

۸- استفاده از خوراکی شیرین همچون بادام زمینی

یکی دیگر از روش های گفتار درمانی که کودک نیز به آن علاقه فراوان دارد، این است که از یک خوراکی شیرین همچون بادام زمینی استفاده گردد. در این حالت این خوراکی خوشمزه به اطراف دهان کودک زده می شود تا او بتواند آن را با لیس زدن بخورد. این بازی سبب می شود که زبان حرکت کند.

۹- استفاده از کتاب برای درمان گفتار کودک

والدین می توانند برای کودک خود که توانایی خواندن دارد، کتاب مناسب سن آنها را بخرند که به مطالعه این کتاب ها بپردازد. مطالعه کتاب باعث می شود که کودک کلمات جدیدتر را بیاموزد و همچنین دیگر کلمات که یاد گرفته برای او تکرار گردد.

۱۰- فعالیت های مداخله زبانی

متخصص گفتار درمانی برای تقویت مهارت های زبانی کودک از کتاب، تصاویر و اشیا کمک می گیرد. برای بهبود مهارت های زبانی کودک از او می خواهد بعضی کلمات را تکرار نماید.

۱۱- درمان تحرک مفصلی

در این تمرین به کودک در قالب بازی سرمشق های درستی از جملات می دهد. برای برقراری ارتباط با این تمرین و بازی حتما باید متناسب با سن کودک کلمات انتخاب شوند. درواقع با این بازی کودک یاد می گیرد چگونه زبانش را برای تولید بعضی صداها حرکت داد.

۱۲- بازی بله و خیر

والدین باید در موقع صحبت با کودک خود توجه کنند که حتما از واژگانی استفاده گردد که مناسب کودک و حتی بالاتر از سن او باشند. انجام بازی بله و خیر نیز کمک زیادی به کودک در گفتار درمانی می کند.

استفاده از یک جعبه پر از اشیاء نیز فکر جالبی است. در این بازی یکی از انها را بر می دارد و درباره آن به والدین توضیحاتی می دهد و صحبت می کند.

۱۳- بازی با دوستان همسن و سال

در این بازی یک دایره توسط کودک و دوستان او باید تشکیل گردد. یک جمله انتخاب کرده و به یکی از دوستان بگویید و از آنها بخواهید آن را به نفر بعدی منتقل کنند. آخرین نفر باید همان جمله را بلند تکرار کند.

در آخر توصیه می شود به والدین از عجله برای گفتار درمانی کودک جداً پرهیز کنند. لازمه این مسیر صبر و مثبت اندیشی است. وقتی کودک با همدردی والدین مواجه می شود روند درمانی او سرعت می یابد.