تاثیر ورزش بر بیش فعالی

از مشخصه اصلی کودکان بیش فعال، انرژی فراوان و جنب و جوش زیاد آنان است به طوری که به سختی می توانند یک جا بنشینند، بنابراین می توان با کمک انجام حرکات ورزشی، انرژی درونی آنان را آزاد کرد به همین دلیل پزشکان و کارشناسان توصیه می کنند در کنار مصرف دارو ها و استفاده از خدمات رفتار درمانی، به حضور کودک بیش فعال در فعالیت های ورزشی توجه ویژه شود.

تاثیر ورزش بر بهبود علائم اختلال بیش فعالی

همان طور که اشاره شد کودکان مبتلا به بیش فعال به شدت بی قرار هستند و حتی اگر به مدت کوتاهی نیز آرام یک جا بنشینند به شدت کلافه و آشفته می شوند به همین دلیل می توان زمینه را فراهم کرد تا این کودکان با انجام حرکات و فعالیت های ورزشی علاوه بر تخلیه انرژی درونی، علائم کمتری مانند عدم توجه به اطراف، بروز حرکات تکانشی و مهارت های ارتباطی را بروز دهند.

طبق مطالعات صورت گرفته ورزش هایی همچون دوچرخه سواری، شنا، فوتبال تاثیر بهتری بر کنترل این علائم دارد. باید یادآوری کنیم حضور در فعالیت ورزشی به عنوان یک راه درمانی در بیش فعالی کودکان مطرح نیست بلکه با توجه به شرایطی مانند تکرار و استمرار حضور در این قبیل فعالیت ها می توان دید که نتایج سایر راهکار های درمانی بهبود می یابد.

سریع ترین راهکار درمانی بیش فعالی کودکان چیست؟

خانواده های درگیر با اختلال بیش فعالی فرزند خود همواره در تلاش اند که سریع ترین راهکار درمانی را بیابند که چنین چیزی میسر نیست زیرا در انتخاب روش درمانی و خدمات قابل ارائه آن چندین عامل موثر هستند مانند:

● نوع اختلال بیش فعالی تظاهر یافته در کودک

● سطح بیش فعالی کودک

● علائم و شواهد رفتاری بیش فعالی در کودک

● سبک زندگی و رژیم غذایی دریافتی کودک

متخصصان و کارشناسان به خانواده ها توصیه می کنند به دنبال روش درمانی سریع نباشند زیرا حتی در صورت رخ دادن چنین اتفاقی، علائم نیز به همان سرعت برخواهند گشت به همین دلیل نیاز است که در پیگیری روند درمانی بیش فعالی، خانواده ها و والدین صبر و شکیبایی پیشه کرده تا بهترین نتیجه حاصل گردد.

به طور مثال در خدمات قابل ارائه در کار درمانی کودکان بیش فعال، متخصص درمانگر لیستی از سایر راهکار هایی که باید در منزل صورت گیرد نیز به والدین می دهند تا کودک در محیط واقعی نیز آنان را تجربه کند.

بررسی تاثیر ورزش بر علائم بیش فعالی کودکان

برای بررسی تاثیر ورزش بر کنترل بیش فعالی کودکان تحقیقات زیادی صورت گرفته است. از جمله در یک پژوهش که در آن کودکان بیش فعال که ۵ تا ۱۲ سال بودند، حضور یافتند. پژوهشگران ۵ نوبت در هفته به مدت ۴۰ دقیقه، فعالیت های فشرده ورزشی برای کودکان فراهم کردند که نتایج آن از کاهش علائم این اختلال حکایت داشت.

هم چنین در سایر مطالعات تاثیر گذاری انجام فعالیت های ورزشی بر بیش فعالی را از طریق تخلیه انرژی و درونی کودک و تاثیر بر سایر اندام های بدن گزارش کردند.

از شایع ترین مشکلات کودکان بیش فعال، هیجانات و برخورد های خشونت آمیز و انرژی، انگیزه و کارایی پایین در انجام امور روزمره بوده که در صورت حضور در فعالیت های ورزشی نه تنها این قبیل مشکلات رفع می شود بلکه کارایی خدمات سایر روش های درمانی نیز افزایش می یابد.

از دیگر اثرات مثبت انجام فعالیت های ورزشی برای کودکان بیش فعال افزایش روحیه، کاهش سردرگمی در انجام کار ها و احساس سرخوشی و نشاط بیان شده است.

به همین دلیل متخصصان توصیه می کنند برای افزایش تمرکز و توجه کودکان بیش فعال در محیط مدرسه، قبل از حضور در کلاس چند بار دور حیاط دویده تا انرژی زیاد او تخلیه شود.

در انتخاب فعالیت های ورزشی نیز باید این نکته را در نظر گرفت که کارآمدی رشته های ورزشی متمرکز بر عضلات، نسبت به سایرین بیشتر است مانند حرکات ورزشی پریدن.

علاقه نیز از دیگر فاکتور های مهم در اثر گزاری ورزش بر این اختلال محسوب می شود به همین دلیل والدین می توانند کودک را به زمین های بزرگ و پارک ها برده تا خود فعالیت ورزشی مورد علاقه خود را انتخاب کند.

همچنین انجام پیاده روی و دویدن در محیط های سبز و پارک بسیار توصیه می شود. اختصاص و تهیه برنامه روزانه که شامل مسئولیت ها و فعالیت های روزمره کودکان بیش فعال است موجب شده کودک برای انجام این امور تشویق شده و آن ها را با شور و شوق بیشتری دنبال کند.

برنامه غذایی مناسب از جمله موارد بسیار مهم است که علاوه بر نقشی که بر سلامت و پویایی کودکان دارد، تاثیر حرکات ورزشی را می تواند افزایش دهند. بنابراین پزشکان توصیه می کنند که در رژیم غذایی کودکان بیش فعال مواد غذایی حاوی پروتئین گنجانده شده و از مواد غذایی که سرشار از قند هستند همچون نوشابه، کیک، بیسکوییت، پفک و چیپس پرهیز شود.

 هم چنین استفاده از دیگر مواد خوراکی که سبب افزایش بروز علائم و رفتار های کودکان بیش فعال می شود، نباید استفاده کرد بنابراین بهتر است این کودکان کمتر کاکائو، قهوه، نسکافه، نوشیدنی های مصنوعی و... را دریافت کنند.

تاثیر کوهنوردی بر بیش فعالی

کوهنوردی از جمله ورزش های موثر بر کاهش علائم بیش فعالی بوده که پزشکان توصیه می کنند والدین از نقش درمانی آن غفلت نورزند. حتی در مطالعه ای که به همین منظور صورت گرفت مشخص شد که کوهنوردی نیاز به فعالیت کودکان بیش فعال را تامین کرده و آنان را به سمت حرکات کنترل شده سوق می دهد و در پی آن تمرکز حواس، افزایش توجه به جزئیات و اعتماد به اطرافیان نیز میسر می شود.

برای اثر بخشی بیشتر این فعالیت ورزشی می توان آن را با سایر فعالیت ها نیز همراه کرد. به طور مثال برای افزایش دقت و تمرکز می توان کارت های شماره دار را در اختیار کودک قرار داد تا در حین پیاده روی در مسیر، آن ها را جمع یا تفریق کند.

با توجه به این که کودکان بیش فعال به دلیل انرژی فراوان و ناتوانی در اتمام کار ها اغلب دچار سرخوردگی می شوند، موفقیت در انجام چنین فعالیت هایی موجب افزایش اعتماد به نفس آنان می شود در صورتی که این کار همراه با تشویق و اهدا جوایز باشد، اثر بخشی بیشتری به دنبال دارد.

فعالیت های ورزشی موثر بر بیش فعالی کودکان

کارشناسان توصیه می کنند که فعالیت های ورزشی برای کودکان بیش فعال انتخاب گردد که حضور در آن ها، نیازمند دویدن و تحریک است که در پی آن انرژی فراوان درونی این کودکان آزاد می شود و نشاط و تفریح نیز رخ می دهد.

با حضور در ورزش هایی همچون بسکتبال، فوتبال، کاراته، شنا، والیبال، دوچرخه سواری، کوهنوردی و... چنین چیزی میسر می شود. البته انجام ورزش های تمرکزی و کم هیجانی مانند شطرنج، تخته نرد، منچ، مار پله، دست چین (که جزئیات نحوه بازی آن در ادامه ذکر شده است) و... نیز سبب افزایش تمرکز کودکان بیش فعال شده و انجام آن مفید است.

قواعد بازی دست چین

برای انجام بازی دست چین، به حداقل ۲ نفر نیاز است که در آن برای هر فرد، ۵ لیوان با رنگ های متفاوت و ۲۰ کارت مصور (تصاویر عمودی یا افقی) که رنگ ۵ کارت با لیوان ها مشابه است، وجود دارد.

در این بازی باید افراد با مشاهده تصاویر کارت ها، لیوان ها را نیز مشابه آن ها به شکل افقی یا عمودی و ترتیب رنگ قرار دهند هر شخصی که زودتر موفق به اتمام این کار شد باید با زدن زنگ وسط، موفقیت خود را ثبت نماید.

ورزش هایی با تاثیر پذیری کمتر در کنترل علائم بیش فعالی

همان طور که گفته شد فاکتور دوندگی در انتخاب ورزش موثر بر بیش فعالی بسیار مهم است. از جمله این موارد می توان به بیس بال، وزنه برداری، بولینگ، بدنسازی، پینگ پنگ اشاره کرد که در زمان اجرای آن ها وقفه متوالی دیده می شود، به همین دلیل بهتر است برای انتخاب آن ها به عنوان فعالیت ورزشی کودکان بیش فعال بیشتر دقت گردد.

دیگر فواید فعالیت های ورزشی بر کودکان بیش فعال

● حضور در کلاس های ورزشی و انجام فعالیت های مرتبط سبب افزایش جریان خون در مغز آنان شده که در پی آن فرد اضطراب و خشم کمتری را بروز می دهد.

● کاهش چربی خون و حفظ تناسب اندام از دیگر فواید فعالیت های ورزشی است.

● ترشح هورمون آندروفین در زمان انجام فعالیت های ورزشی افزایش می یابد که سبب نشاط و افزایش روحیه کودکان بیش فعال‌ شده و رشد ذهنی و افزایش تمرکز آنان در پی حضور مستمر در فعالیت های ورزشی نیز ایجاد می گردد.

تاثیر انجام ورزش های رزمی بر علائم بیش فعالی

اگرچه حرکات موجود در ورزش های رزمی سبب تحرک و تخلیه انرژی کودکان بیش فعال می شود ولی باید در انتخاب  نوع ورزش رزمی سخت گیر بود زیرا همه آن ها مفید نیستند. به طور مثال توصیه نمی شود جودو که ورزشی خطرناک و پر از چالش به شمار می رود برای کودک بیش فعال انتخاب گردد زیرا علاوه بر بالا بودن احتمال مصدومیت بدنی، افزایش تنش نیز در پی درگیری های فیزیکی امری بدیهی است.

ژیمناستیک و کودک بیش فعال

کارشناسان انتخاب ژیمناستیک به عنوان ورزش کودکان بیش فعال را توصیه می کنند زیرا دو فاکتور دوندگی و تمرکز را در خود دارد. هم چنین در این ورزش این امکان فراهم است که کودکان حرکات ابتدایی را در محیط های آپارتمانی یا فضای سبز پارک ها (با وجود امکانات لازم) نیز انجام دهند.

بازی های مناسب برای کودکان بیش فعالی

چنان چه برای کودک بیش فعال این امکان فراهم نبود که به ورزش بپردازد می توان بازی های جنبشی یا تمرکزی را جایگزین آن ها کرد از جمله این بازی ها می توان به بالا بلندی، هفت سنگ، زو، گردو شکستم و هوب اشاره کرد.

برگزاری کلاس های مناسب کودکان بیش فعال

قبل از انتخاب مکان بازی و کلاس های مشابه نخست نیاز است که کودک بیش فعال از خدمات درمانی مرتبط استفاده کرده تا بتوانند بهتر رفتار خود را کنترل کنند و در ارتباط با دیگران دچار مشکل نگردد.

زمانی حضور کودک بیش فعال در کلاس های بازی یا آموزشی و... بازدهی لازم را می دهد که توانمندی کنترل رفتار بهبود یابد، در غیر این صورت نه تنها نتیجه مثبتی حاصل نمی شود بلکه ممکن است به دلیل مشکلات که بین مربی یا سایر کودکان حاضر در کلاس ها ایجاد می شود، اعتماد به نفس کودک نیز لطمه بخورد.

در صورت فراهم  بودن چنین شرایطی می توانید از میان ورزش هایی که پیشتر اشاره کردیم، کلاس مناسب کودکان بیش فعال را انتخاب نمایید. هم چنین شهرداری به تازگی خانه های بازی را در تهران دایر کرده است که اگرچه فاقد هرگونه مجوز یا فعالیت مرتبط درمانی همراه با بازی هستند ولی می توان آن ها را صرفا برای بازی و سرگرمی کودکان انتخاب کرد.