[متخصص] گفتار درمانی کودکان در منزل، آنلاین و مطب + تکنیک ها و بازی های گفتار درمانی

در ابتدای این مقاله بایستی یک توضیح کوتاهی درباره گفتار درمانی کودکان، خدمت شما خانواده های عزیز بدهیم. گفتار درمانی یعنی شناخت آسیب های گفتاری، زبانی و بلع و با جلسات مشاوره دو یا چند نفره، رو در رو برای بیان مشکل از طرف مراجعه کنند و دادن راه حل توسط مشاور فرق می کند.

کودکان دارای یک مسیر رشد Development Path هستند که مشخص است در هر سنی باید توانایی انجام چه کارهایی را داشته باشند. برای ساده سازی چند مثال ساده برای کودکان سنین ۳ تا ۷ سال را در قسمت پائین می توانید مشاهده کنید.

• از زمان تولد تا ۵ ماهگی
  • بیان خوشحالی و ناراحتی از طریق تولید صدا
  • پاسخ دادن به شما از طریق تولید صدا وقتی باهاش صحبت می کنین
• از ۶ تا ۱۱ ماهگی
  • فهمیدم معنای "نه"
  • تولید صدای "با - با" و "ما - ما" و "دا - دا"
  • سعی می کند آوای صدای شما را تقلید کند
  • اولین کلمات را در این سن می گویند
• از ۱۲ تا ۱۷ ماهگی
  • به برخی از پرسش های شما بدون کلام پاسخ های ساده می دهند
  • برای نامگذاری افراد از ۲ یا ۳ حرف استفاده می کنند
  • سعی می کنند آوای کلمات ساده را شبیه سازی کنند
  • دایره لغات ۴ تا ۶ کلمه ای دارند
• از ۱۸ تا ۲۳ ماهگی
  • دایره لغات آن ها در حدود ۵۰ کلمه است
  • می توانند اسامی غذاهای ساده را بیان کنند
  • می توانند صدای حیوانات را در بیاورند
  • می توانند از ترکیب کلمات بیان رسیدن به مقاصدشون استفاده کنند مثلا "بیشتر میخوام" ، "غذای بیشتر" ، "شیر بیشتر"
  • جملات ۲ کلمه ای می سازند
• از ۲ تا ۳ سالگی
  • مفاهیم فضایی مثل "تو یا درون" و "رو" را متوجه می شوند. مثل "توی جعبه" یا "روی جعبه"
  • برخی کلمات مانند "من"، "تو" را بیان می کنند
  • برخی صفت ها مثل "بزرگ" ، "شاد" ، "کم" ، "زیاد" را می شناسند
  • جملات سه کلمه ای می سازند
  • به سوالات ساده پاسخ می دهند
• ۳ تا ۴ سال
  • می توانند برخی اشیا را مثل "غذا" و "لباس" را دسته بندی کنند
  • رنگ ها را تشخیص می دهند
  • غریبه ها صحبت های آن ها را متوجه می شوند
  • می توانند روش استفاده از برخی اشیا را توضیح دهند مثل "ماشین" ، "چنگال"
  • از زبان لذت می برند ، شعی می خوانند، صحبت های دیگران را متوجه می شوند
  • می توانند حس و ایده ها و تخیلات خود را بیان کنند.
  • به سوالات ساده مثل "گرسنه ای؟" یا "چه کاری انجام می دهد؟" پاسخ می دهند
  • می توانند جملات را تکرار کنند
• ۴ تا ۵ سال
  • می توانند مفاهیم فضایی مثل "پشت" ، "کنار" ، "بالا" ، "پائین" را درک کنند
  • می توانند سوالات دو یا چند قسمتی پیچیده را درک کنند
  • می توانند واضح صحبت کنند جز در مواردی که کلمات پیچیده و سخت هستند
  • می توانند افعال گذشته مثل "دویدن" و "افتادن" را صرف کنند
  • می توانند روش انجام کاری مثل "نقاشی کشیدن" را توضیح دهند
  • می توانند لیست هایی یکسان درست کنند، لیست حیوانات، لیست وسایل نقلیه
  • می توانند به پرسش "چرا" پاسخ دهند
• ۵ تا ۶ سالگی
  • مفهوم ترتیب زمانی را متوجه می شوند (اول، وسط، بعد و آخر)
  • جهت ها را متوجه می شوند (بالا، پائین، راست، چپ، عقب، جلو)
  • مفهوم ریتم و آهنگ ها را تشخیص می دهند
  • جملات ۸ کلمه ای یا بیشتر بسازند
  • جملات پیچیده می سازند
  • می توانند اشیا را توصیف کنند
  • استفاده از تخیل برای ساخت داستان ها

لیست بالا، تنها بخش کوچکی از مسیر توسعه زبانی و گفتاری یک کودک است، در مقاله ای بصورت ویژه ما در این باره صحبت کرده ایم. منبع اطلاعات لیست بالا سایت دانشگاه کودکان استنفورد انگلستان است.

شاید سوال برایتان ایجاد شود که آیا کودک شما در مسیر توسعه درست خود قدم بر می دارد یا خیر؟ پاسخ به این پرسش چندان پیچیده نیست، ابتدا مقاله پیش رو را بصورت کامل مطالعه کنید و برای کسب اطلاعات بیشتر درباره توسعه گفتار و زبان کودک خود مقاله مرتبط با سن او را مطالعه نموده و در نهایت اگر تشخیص اولیه شما مشکل گفتار و درمان در کودکتان است پیشنهاد می کنیم از طریق فرم مشاوره آنلاین با مشاورین ما در تماس باشید.

• گفتار درمانی کودک ۲ ساله
• گفتار درمانی کودک ۳ ساله
• گفتار درمانی کودک ۴ ساله
• گفتار درمانی کودک ۵ ساله
• لکنت زبان در کودکان ۲ و ۳ ساله
• لکنت زبان در کودکان ۴ و ۵ ساله
• لکنت زبان در کودکان ۶ و ۷ ساله

حال باز گردیم به مسیر اصلی مقاله، همانطور که گفته شد، گفتار درمانی یکی از رشته‌های علوم توان بخشی به شمار می‌رود که به شناخت آسیب‌های گفتاری و زبانی‌ و بلع می‌پردازد. در این رشته، متخصصی به نام گفتار درمانگر یا آسیب شناس گفتار و زبان وجود دارد که وظیفه او بررسی، تشخیص و درمان هر گونه اختلال در زمینه ارتباط، درک، صوت و حتی ارتباط، درک، بیان زبان، گفتار، بلع و صدا است. در این مطلب به بررسی گفتار درمانی کودکان می‌پردازیم.

در صورتیکه کودک با مشکلاتی همچون تلفظ در کلمات مواجه است، یک متخصص درمانگر به کمک او می‌آید تا در زمینه حل مشکلات زبانی، ارتباطی و مهارت‌های کاربردشناسی زبانی- کاربردی رشد پیدا کند.

انسان موجودی اجتماعی است و برقراری تعامل اجتماعی با دیگران از اولین و اساسی ترین نیاز های انسان محسوب می شود. دنیایی را تصور کنید که در آن همه چیز هست و هیچ چیز نیست! دنیایی که شما برای رفع نیاز های خود نمی توانید از کسی درخواست کنید، شادی و غم هایتان را نمیتوانید با کسی به اشتراک بگذارید و یا حتی نمیتوانید ارتباطی با موجود زنده ای داشته باشید.  در این صورت نه تنها از رفع نیازهای اساسی خود باز می مانید، بلکه روز به روز فردی منزوی تر و افسرده تر خواهید شد. 

نگران نباشید! این تنها یک تصور برای شما بود و بس! شما در جهانی زندگی می کنید که تعامل اجتماعی در آن به عنوان یک اصل اساسی و نعمتی ارزشمند شناخته می شود، در طول شبانه روز صدها مرتبه با به کارگیری زبان، گفتار و یا حتی نماد های دیگر با عزیزانتان ارتباط برقرار می کنید. 

حال فردی را در نظر بگیرید که به علل گوناگون ، آنچنان که باید و شاید نمی تواند ارتباط مناسبی برقرار کند. این فرد ممکن است کودکی خردسال باشد که به علل ژنتیکی یا محیطی از این نعمت محروم مانده یا حتی فردی بزرگسال باشد که به علت تومور، سکته مغزی و ... نمی تواند مانند هم سالان خود با دیگران ارتباط برقرار کند. 

• اما آیا این آخر راه است؟ 
• آیا حق انسان نیست که برای کسب مجدد سلامتی خود اقدام کند؟ 
• یا اصلا آیا راهی هست که بتوان توانمندی برقراری ارتباط را مجددا به دست آورد؟ 
• آیا راه حلی برای از بین بردن نگرانی والدین کودک دارای مشکلات گفتار و زبان وجود دارد؟ 
• آیا پس از آسیب های نورولوژیک که موجب مشکلات ارتباطی، زبانی، گفتاری و یا حتی بلع می شود، می توان مجددا کیفیت زندگی فرد را ارتقا داد؟ 

پاسخ تمام سوالات در یک نکته خلاصه می شود: همانگونه که برای سرماخوردگی به پزشک عمومی ، برای بارداری به پزشک متخصص زنان، برای افسردگی به روانپزشک یا روانشناس مراجعه می کنیم، باید بدانیم اختلالات مربوط به ارتباط و تعامل اجتماعی، زبان، گفتار و بلع نیز متخصصی دارد که می تواند در جهت رفع مشکلات نامبرده به ما کمک کند .

در صورت عدم توجه به رفع مشکلات ارتباطی، زبانی، گفتاری و بلع چه پیش خواهد آمد؟

اجازه دهید با یک مثال شروع کنیم. تغذیه و تنفس شرط حیات انسان است. همه ی ما وقتی میخواهیم درباره ی آسان بودن کاری صحبت کنیم، آن را به آب خوردن تشبیه میکنیم! یک متخصص گفتار درمانگر می داند که آب خوردن یا غذا خوردن برای بسیاری از مراجعین گفتاردرمانی آنچنان دشوار انجام می شود که بدون درمان، ممکن است جان و زندگی فرد را به خطر بیاندازد. 

همه ی ما برای متقاعد کردن اطرافیان و پیشبرد کارهایمان از قدرت کلام استفاده می کنیم و چه بسا مشکلات فراوانی که با گفتگو حل می شوند! 

احتمالا بسیاری پزشک، مهندس، مدیر و … دیده ایم که با داشتن کوله باری از تجربه و دانش در کارهای تیمی و برقراری ارتباط ضعیف هستند، این ها همان کودکانی هستند که بصورت محیطی یا ژنتیکی محروم از برقراری ارتباط موثر و درست بوده اند.

کمک به کودکان در جهت افزایش توانمندی ارتباطی، یک وظیفه است که اگر انجام نشود، مشکلات بیشتری را برای خود او و خانواده به همراه خواهد داشت. 

کودکی که به علت ضعف در سیستم زبان و گفتار، نمیتواند ارتباط موثری داشته باشد، به مرور دچار مشکلات رفتاری شدید شده و تبدیل به شخصیت ضد اجتماعی خواهد شد که ممکن است اختلالات روانپزشکی متفاوتی او را به دام بیاندازد. 

فردی که به علت ناروانی گفتار و لکنت نمیتواند ارتباط موثری برقرار کند و همواره مورد تمسخر قرار می گیرد، بدون درمان، به فردی منزوی تبدیل خواهد شد که به علت کمبود اعتماد به نفس ممکن است به راه های نامناسبی کشیده شود. 

کودکی که نمیتواند بلع خوبی داشته باشد، ممکن است به ناگاه در یک چشم به هم زدن دچار خفگی شود. 

کودکی که ظاهرا فقط کمی کندتر از همسالانش صحبت می کند و یا فقط در تلفظ صداها مشکل دارد ممکن است در مدرسه با اختلالات یادگیری و ... مواجه شود.

این ها ساده ترین مثال هایی است که می توان برای آگاهی از عواقب عدم مداخله زودهنگام نام برد. اما این تمام ماجرا نیست . اگر پای صحبت های گفتار درمانگران بنشینید، داستان های واقعی را برای شما بازگو خواهند کرد که اگر یک اقدام کوچک مانند مراجعه به گفتار درمانی و شروع درمان صورت می گرفت هیچگاه مشکلات اینچنینی ظاهر نمی شوند. 

پس بیایید کمی با خود فکر کنیم. پیشگیری همیشه بهتر از درمان، و درمان زودهنگام و بهنگام همیشه بهتر از درمانی است که تاریخ انقضای آن نزدیک است! پس تا دیر نشده بهتر است به عزیزانمان کمک کنیم و فراموش نکنیم که نا امیدی درباره درمان ، کار اشتباهی است چون راه روشن است و مسیر مشخص. با اینکه درمان اختلال های گفتاری و زبانی دارای زمان طلایی درمان است اما باز هر وقت اقدام کنید برای بهتر از اقدام نکردن است، بهرحال ماهی را هروقت از آب بگیرید تازه است! همین حالا تا دیر نشده اقدام کنید...

اهمیت تشخیص و درمان اختلال در کودکان

اختلال ها مانند سدی در برابر دریافت و درک کودکان از محیط قرار می گیرند و باعث دریافت ناقص و نامفهوم از محیط، پردازش اشتباه از اطلاعات و در نهایت کندی عکس العمل در برابر محیط می شوند.

تصور کنید کودکی با چشمان بسته در محیط بازی کودکان رها می شود.

• درک او از محیط چه اندازه است؟
• چقدر خوب می تواند قواعد بازی را یاد بگیرد؟
• چقدر می تواند دیگران را مجبور به بازی با خود بکند؟
• آیا عکس العمل های این کودکان به موقع است؟
• چقدر کودکان می توانند با او همراهی کنند؟
• آیا این کودک برای بازی های بعدی انتخاب می شود؟
• اعتماد به نفس کودک پس از اتمام بازی چگونه است؟
• آیا خود کودک علاقه ای برای ادامه این بازی یا دفعه بعدی این بازی دارد؟

این ساده ترین مثال برای درک، تاثیر اختلال بر زندگی حال و آینده کودکان است و مانند پرده ای در برابر درک و دریافت کودکان از محیط قرار می گیرند. 

شاید این جمله را بسیار شنیده باشید: خودش بزرگ میشه خوب میشه

اکثر اختلال ها خود به خود درمان نمی شود، مگر با از بین رفتن اعتماد به نفس کودک و کاهش سطح تعامل او با محیط اطراف.

خیلی از کودکانی که اختلال دارند مخصوصا گفتار و زبان، چون نمی توانند به موقع و مفهوم پیام خود را به دیگران منتقل کنند، به مرور زمان به دلیل عدم برقراری ارتباط موفق با همسالان خود از همراهی با آنان سر باز می زنند و کمتر در محیط های اجتماعی قرار می گیرند.

پس بگذارید این جمله را تصحیح کنیم: خودش بزرگ میشه و به دلیل عدم توانایی برقراری ارتباط درست، سرخورده می گردد و در نهایت با خودسانسوری سطح تعاملات خود را با محیط اطراف کاهش می دهد و دیگران تصور می کنند او خوب شده است.

بیتا صدیقیان

کارشناس و متخصص علوم تربیتی

مدیر موسسه پرورش فرزندان برتر و موسسه درمانی نورولند

 در فایل صوتی زیر اهمیت درمان به موقع کودکان در سن طلایی توضیحاتی داده شده است.

 

 

برای مشاوره آنلاین روی عبارت زیر کلیک کنید و سوال خود را در فرم مشاوره بپرسید تا در اولین فرصت با شما تماس بگیریم. 

 

فرم مشاوره آنلاین

چرا تشخیص و درمان اختلالات در کودکان مهم است؟

سعی می کنیم با یک مثال به توضیح اهمیت تشخیص و درمان اختلالات بپردازیم.

از آن جایی که بسیاری از اختلال ها ریشه ژنتیکی دارند پس در نسل های گذشته نیز این اختلال ها وجود داشته مثلا کودکی رفتاری مشابه پدر و مادر، پدر بزرگ و مادر بزرگ یا حتی دایی، خاله، عمو و عمه خود دارد که قطعا آن ها نیز رفتاری مشابه نسل های قبل خود دارند و این اختلال همینطور در نسل های گذشته یا بهبود می یافتند یا حتی بدتر نیز می شدند.

تصور کنید انسان روی زمین بیش از ۱۰،۰۰۰ سال است که زندگی می کند، در گذشته هم شغل عموم مردم کشاورزی و دامپروری بوده است که اگر آنها دارای هی اختلالی مثل خواندن و نوشتن، ریاضی، گفتار، زبان، عدم تمرکز، بیش فعالی و ... بودند با توجه به گسترده نبودن تعاملات افراد با محیط اطراف این اختلالات هم چندان برای آن ها دردسر ساز نمی شد.

یک کودک بیش فعال در زمان های گذشته، به دلیل فضای باز فعالیت و تعامل می توانست انرژی خود را تخلیه کند و حتی اگر نمیخواسته به مدرسه یا مکتب برود می توانسته از طریق کار در مزرعه یا دامپروری به زندگی خود با کمترین مشکلی ادامه دهد.

اما محیط زندگی امروزه ما سراسر تعامل با افراد و ابزارهای مختلف است. تعامل با این ابزارها نیاز به هزاران مهارت دارد که اختلال ها همانطوری که گفته شد مانند فیلتر و پرده ای در برابر رشد مهارت های کودک قرار می گیرد.

در گذشته حیات انسان ها انقدر وابسته به تحصیلات و تعاملات آن ها با یکدیگر نبود. یک کشاورز می توانست برای ادامه حیات از محصولات باغ خود استفاده کند یا با کمترین تعامل با آدم های دیگر و از طریق مبادلات مختلف، دیگر ملزومات زندگی خود را تهیه کند.

تصور کنید اگر کودکی، در این زمان دچار اختلال بیش فعالی باشد در آپارتمان ها یا خانه های کوچک چگونه می تواند انرژی خود را تخلیه کند یا حتی اگر به دلیل وجود اختلال عدم تمرکز نتواند به تحصیلات خود ادامه دهد، قطعا ادامه حیات او با مشکلات جدی ای روبرو خواهد شد.

در تحقیقی در امریکا رتبه بندی ای درباره مشاغل متعدد ارائه شده بود. در رتبه سوم بهترین کسب و کارها در جهان روابط عمومی بالا آمده بود. یعنی ارتباط با محیط اطراف خود به عنوان یک کسب و کار شناخته شده است.

پس ادامه حیات انسان ها در عصر اخیر حقیقتا وابسته به تقویت تعاملات بهتر با محیط اطراف است.

چرا باید به مشاور یا درمانگر مراجعه کرد.

پاسخ به این پرسش با توجه به توضیحات بالا آسان است. خانواده ها پس از مراجعه به مشاور یا درمانگر به دو دسته تقسیم می شود.

کودک دچار اختلال است: اختلال تشخیص داده می شود و بهترین راه برای درمان او انتخاب می گردد که در بالا به تفصیل مزایای این روش توضیح داده شد. تصور کنید به کودک امتیاز خیالی داده می شود که نشان دهنده مقدار اختلال او است. امتیاز کودک منفی ۱۰ یا منفی ۲۰ است با رفع اختلال ها در کودکان، امتیاز او به صفر می رسد.

کودک دچار اختلال نیست: که روش هایی برای افزایش بهبود عملکرد کودک انجام می گیرد تا بتواند با محیط بهترین تعامل ممکن را داشته باشد. تصور کنید امتیاز کودک در این سناریو، صفر است با بهبود عملکرد امتیاز او به عدد های بالاتری مثل ۱۰ و ۲۰ می رسد.

پس در هر دو حالت مراجعه به مشاور و درمانگر درست و حاذق می تواند در آینده کودک تاثیری شگرف داشته باشد.

نورولند (فرزندان برتر سابق) با بیش از ۲۰ سال درمان تضمینی اختلال کودکان بدون دارو همراه خانواده های عزیز است.

برای مطرح کردن مشکلاتتان شما می توانید از طریق واتس اپ، تلگرام یا فرم تماس با ما اقدام کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه مشاوره آنلاین مراجعه نمائید.

متخصصین، مشاورین و درمانگران مجموعه فرزندان برتر برای شما عزیزان بهترین مقالات در ارتباط با گفتار درمانی کودکان را تهیه دیده اند که مقاله ای که مطالعه می فرمائید، مقاله اصلی گفتار درمانی است. برای مطالعه مقالات مرتبط از جدول پائین گزینه مربوطه را انتخاب کنید.

شاید شما هم کودکانی را دیده باشید که در گفتار مشکل دارند؛ مثلا نمی توانند کلمات را به صورت روان ادا کنند و افکار خودشان را به صورت یک جمله کامل بیان کنند! 

تلفظ نادرست حروف، نداشتن دایره واژگان وسیع، لکنت، مکث طولانی، مشکل در برقراری ارتباط با دیگران و... از جمله رایج ترین اختلالات گفتاری هستند. مشکل در گفتار باعث می شود که کودک نتواند با دیگران ارتباط برقرار کند و به همین دلیل، اعتماد به نفسش کاهش پیدا می کند. در این موارد، باید مشکل گفتار کودکان را با کمک علم گفتار درمانی برطرف کرد.

تعریف اختلال گفتار و اختلال زبان

بطور کلی اختلالات مربوط به صحبت کردن و برقراری ارتباط در کودکان به دو نوع اختلال زبان و اختلال گفتار تقسیم میشوند، که با هم فرق دارند:

اختلال گفتار:

اختلال گفتار به این معناست که کودک در تلفط آواها، حروف و کلمات دچار مشکل میشود، حروف ر ا اشتباه یا جابجا تلفظ میکند و نمیتواند از عضلات صورت و فک خود به درستی برای ادای کلمات استفاده کند. معمولا کودکان دچار اختلال گفتار در تلفظ حروفی مثل س، ش، ز، ر، ل و ... مشکل دارند و گاهی نیز روی تلفظ یک حرف گیر میکنند یا دو حرف یک کلمه را جابجا میکنند. لکنت زبان یکی از رایج ترین انواع اختلال گفتار است.

اختلال زبان:

اختلال زبان نوعی از اختلال است که باعث میشود کودک نتواند به درستی از طریق کلمات و جملات منظور خود را بیان کند، او در ساختن یک جمله یا عبارت کامل، و استفاده از قواعد درست مشکل دارد. این کودکان ممکن  است حتی در اجرای لحن مناسب برای جمله، یا استفاده از زبان بدن نیز مشکل داشته باشند. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در درک صحبت های دیگران نیز با چالش روبرو باشند.

گفتار درمانی کودکان چیست؟

گفتار درمانی، روشی است که به بهبود گفتار کودک منجر می شود. این روش به کودک کمک می کند تا مشکلات زبانی و گفتاری خود مانند اختلالات واجی و صدا، بیان ضعیف، لکنت زبان و... را برطرف کند. 

گفتار درمانی به کودکان یاد می دهد که حجم صدای تولید شده را کنترل کنند و کلمات و صداها را به صورت کاملا درست ادا کنند. در گفتار درمانی به کودکان یاد داده می شود که کلمات موردنظر خود را در قالب جمله بیان کنند. به طور کلی می توان گفت که گفتار درمانی، علم بررسی بیماری یا اختلالاتی است که روی گفتار فرد تاثیر می گذارد.

برخلاف تصور بسیاری از افراد، گفتار درمانی به معنای درمان با گفتار نیست؛ بلکه درمان اختلالات گفتار و زبان است. به یاد داشته باشید که گفتار درمانی با مشاوره فرق دارد.

رشته گفتار درمانی تنها محدود به اصلاح مشکلات تلفظی (همچون عدم توانایی تلفظ صحیح حرف سین) نیست.

متخصصان درمانگر وظیفه درمان کودکانی به عهده دارند که در درک و بیان زبان مادری دچار مشکل هستند. همچنین در افراد بزرگسال نیز گفتار درمانی برای افرادی مناسب بوده که نمی‌توانند خوب صحبت کنند و ضعف گفتاری دارند.

در واقع ضرورت استفاده از خدمات گفتار درمانی مخصوص سن خاصی نبوده و ممکن است افراد در سنین مختلف به این خدمات نیاز پیدا کنند. از یک نوزاد گرفته تا افراد مسنی که در اثر سکته قدرت تکلم خود را از دست داده‌اند، ممکن است در مقطعی لازم باشد که به متخصص درمانگر مراجعه کنند. بهترین درمانگر کسی است که بتواند با افراد در سنین متفاوت، ارتباط درست برقرار نماید.

عمده ترین اختلالات گفتاری، عقب ماندگی ذهنی است که خود می تواند پایه گذار بسیاری از اختلالات دیگر باشد. در بحث مشکل جسمی باید به نقیصه های کم شنوایی و ناشنوایی، کم بینایی یا نابینایی اشاره کرد. در سیستم شنیداری، بیان گفتار از طریق شنیدن حاصل می شود که چنان چه اختلالی در این قسمت به وجود آید، تأخیر در رشد زبان و گفتار، قابل مشاهده است.

کودکانی که از سلامت فیزیکی و عاطفی برخوردارند، در تکلم، استقلال یافته تر از کودکانی اند که در خانواده های پر تنش زندگی می کنند. در این خانواده ها رشد حسی و حرکتی، با محدودیت پیش می رود زیرا زبان، نیاز به یک هماهنگی عصبی دارد و تأخیر در مهارت های حسی و حرکتی، رشد گفتار را کُند و با مشکل روبه رو می سازد.

در عملکرد گفتار، نقش هوش طبیعی را نباید نادیده گرفت؛ هوش می تواند شناخت نمادها را به همراه داشته باشد تا فرد، از دیگر عملکردهای شناختی هم چون توجه کردن، شناسایی و ایجاد ارتباط و ذخیره ی آن در حافظه بهره گیرد.ارزیابی و مطالعه دقیق اختلالات گفتار و زبان یا اختلالات ارتباطی و همچنین نوتوانی و بازتوانی، اختیارات متخصصین گفتار درمانگر است.

مادر،الگویی مناسب و مثبت در راستای رشد گفتار کودک است که این ارتباط عاطفی نباید خدشه دار شود و خلل و انحرافی در آن شکل گیرد. باید توجه داشت که رشد زبان از لحاظ جنسیتی در دختران، زودتر و بیش تر از پسران آغاز می شود؛ به خصوص در خانواده های تک فرزندی که توجه زیادی به آموزش زبان فرزند می شود.

کودکان علاقه ی زیاد به عضو شدن در گروه همسالان خود دارند و تلاش زیادی در این جهت، انجام می دهند تا بر رشد و پیشرفت گفتار خود بیفزایند؛ در واقع انگیزه صحبت کردن در گروه های هم سن، افزایش می یابد و به طور دسته جمعی به تماشای تلویزیون و یا نقاشی و نوشتن می پردازند.

مشکلات گفتاری را می توان در مرز بین ۱۲ تا ۲۴ ماهگی مشاهده کرد. در این سن، کودک به جای گفتار باید بتواند از علم اشاره به خوبی بهره ببرد مانند (بای بای یا بَه بَه) و در تقلید صداها مشکلی نداشته باشد مانند تقلید صدای یک حیوان، جیغ زدن و...

• کودکان در سن حدود ۹ ماهگی از زبان بدن و اشاره برای بیان منظور خود استفاده می کنند.
• در ۱۲ ماهگی اولین کلمه خود را می گوید.
• در ۱۸ ماهگی به ۵۰ کلمه بیانی و ترکیب های دو کلمه ای دست پیدا می کند.
• یعنی کودک در ۱۸ تا ۲۴ ماهگی می تواند از عبارت های دو کلمه ای در زبان خود استفاده می کند

در چنین شرایطی است که اگر والدین متوجه مشکلات خاصی در روند گفتاری فرزند خود بشوند حتما باید از کمک تخصصی یک گفتار درمانگر بهره برده و مشاوره لازم را داشته باشند.

فواید گفتار درمانی

در بین عموم مردم و جامعه پزشکی، گفتار درمانی اهمیت ویژه‌ای دارد. همانطور که می‌دانیم زبان، اصلی‌ترین راه برای برقراری ارتباط با دیگران است. گفتار درمانی باعث حل مشکلات ناشی از اختلالات ارتباطی و گفتاری می‌شود. 

با کمک از خدمات گفتار درمانی نه تنها باعث بهبود بیان، زبان و درک کودک شده بلکه مشکلات بلع و غذا خوردن او نیز حل می‌شود. در موارد بسیاری دیده شده کودکانی که با مشکل تکلم درگیر هستند، در بلع نیز ضعف دارند. درمانگرها با استفاده از تمارینی مختلفی که طراحی کرده‌اند، مشکلات تکلم، ارتباط و حتی غذا خوردن کودکان را حل می‌کنند.

• طراحی و اجرا تمرین برای قسمت دهان، که جهت تولید صدا و ساخت کلمات و جملات به کار می‌روند.
• برای بهبود توانایی درک و بیان گفتار کودک نیز از تصاویر و علائم و سیستم‌های همچون کامپیوتر، موبایل و ... بهره می‌برند.

اختلالات گفتار درمانی

گفتار ( تکلم)، زبان، بلع، صدا و ارتباط از جمله حوزه‌های اصلی در گفتار درمانی هستند. برخی از مشکلات گفتار درمانی به این صورت هستند:

• مشکلات در پیدا کردن کلمات: این نوع مشکلات معمولا به علت نقص‌های خاص زبانی همچون تاخیر زبانی به وجود می‌آیند.
• مشکلات در زمینه ارتباط اجتماعی: معمولا در چگونگی انتقال افکار و نظرات به دیگران بروز می‌کند.
• آسیب ساختاری زبان: فرد در ساخت جمله با مشکل مواجه می‌شود. جملاتی توسط کودک ساخته می‌شود، دستور زبان درستی ندارند.
• مشکلات در زمینه خواندن و نوشتن: این مشکلات ناشی از ارتباط حروف و صداها، ارتباط کلمات و معنی هستند.
• مشکلات صدا: فرد صداهای بسیار نازک و یا گوش خراشی تولید می‌کند. این صداها باعث تضعیف ارتباط اجتماعی این فرد می‌شوند.
• مشکلات ادراکی: باعث ضعف در ارتباط برقرار کردن فرد با سایرین می‌گردد.

چه زمانی به گفتار درمانگر نیاز داریم؟

کودکی که در صحبت کردن با مشکلات گفتاری مواجه است، اعتماد به نفس خوبی ندارد. با مراجعه به گفتار درمانگر این قبیل مشکلات نیز حل می‌گردند.

کودکانی که مشکلات گفتاری دارند از حجم صدا خود به خوبی استفاده نمی‌کنند. زمانی که کودک با اختلالات گفتاری رو به رو است و برای منتقل کردن پیام به سختی تلاش می‌کند که از کلمات درست استفاده کند و یا در استفاده از گرامر زبان مشکل دارد، حتما باید به گفتار درمانگر مراجعه کند.

• عدم برقراری ارتباط کلامی یا غیر کلامی از سوی کودک.
• خودتان و اطرافیانتان به سختی متوجه صحبت های کودک می شوید.
• حرف زدن کودک شما با تکرار کلمات، لکنت زبان، طولانی شدن و مکث همراه است و همین موضوع باعث اختلال در گفتار می شود.
• وقتی کودک می خواهد افکار خود را بیان کند، با چالش روبرو می شود.
• کودک در برقراری ارتباط مستقیم با دیگران، همکاری با دیگران، دوست داشتن، بازی کردن و... مشکل دارد.
• البته ممکن است به دلایل دیگر هم کودک شما به گفتار درمانی نیاز داشته باشد؛ مثلا کودکانی که اختلال خاص دارند، در برقراری ارتباط کلامی مشکل داشته و به گفتار درمانی نیاز دارند. کودکان مبتلا به اوتیسم و اختلالات شنوایی به گفتار درمانی نیاز دارند تا بهتر بتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند.
• همچنین کودکانی که دیر حرف می زنند یا تاخیر در صحبت کردن دارند، یعنی گفتار و زبان آنها رشد نکرده و باید به گفتار درمانگر مراجعه کنند.
• گاهی اوقات، فرزند شما در حرف زدن، تلفظ کلمات و خواندن متون خوب عمل می کند؛ اما به گفتار درمانی نیاز دارد تا بتواند مهارتهای زبان خود را تقویت کرده و با کمک ارتباط کلامی، بتواند دوستان جدیدی پیدا کند و توانایی های خود را بهتر در معرض نمایش قرار دهد.
• کودک دارای اختلال کم شنوایی یا ناشنوایی است.
• حیطه گفتار درمانی تا جایی هست که اشکال در درک کلام از طرف کودک نیز ایجاد می شود.
• در بیشتر اوقات کودک در بلع غذا و خوراکی نیز دچار اختلال است.
• کودک در شروع گفتار خود تاخیر دارد.
• کودک در تلفظ اصوات گفتاری، اشکال دارد.
• در صورت تشخیص بروز هر یک از اختلالات فلج مغزی، اوتیسم، اختلال یادگیری ،گفتار درمانی در آغاز به شناسایی ماهیت گفتار و زبان و رشد طبیعی آن و سپس به بررسی اختلالات مربوط پرداخته و در جهت رفع آنها می کوشد.

در یک عبارت کوتاه می توان گفت هرگاه نحوه صحبت کردن گوینده بیش از محتوای سخن او، توجه شنونده را به خود جلب کند، وی مشکوک به اختلال گفتاری است. هرگونه اشکالی در نحوه گفتار و یا ناتوانی در درک گفته های دیگران می تواند موجب اختلال در روابط اجتماعی شخص مبتلا گردد.

این مسئله به نوبه خود موجب صدمات روحی و عاطفی و متزلزل شدن بهداشت روانی فرد و خانواده می شود. این نارسائیها مانند بسیاری از بیماریها، مزمن تر گردد، عواقب ناگوار بیشتری خواهد داشت. بنابراین ارائه هر چه سریعتر و بهتر خدمات گفتار درمانی برای اشخاص مبتلا ضروری است. در این همکاری سایر متخصصین که بیماران مبتلا به اختلالات گفتار و زبان به آنها مراجعه می کنند، برای تشخیص به موقع و ارجاع مناسب، حیاتی و ارزشمند است.

ارزیابی و مطالعه دقیق اختلالات گفتار و زبان یا اختلالات ارتباطی و همچنین نوتوانی و بازتوانی، اختیارات متخصصین گفتار درمانگر است.روند ارزیابی و تشخیص اختلالات گفتار و زبان در گفتاردرمانی مانند سایر بیماریها شامل معاینات و بررسیهای ویژه می باشد.در مرحله بعدی و پس از تشخیص ویژگیهای اختلال، درمان بیمار آغاز می شود.

درمان اختلالات ارتباطی متکی به دارو درمانی و نظایر آن نبوده، بیشتر جنبه آموزشی دارد و با تکیه بر توانمندیهای بیمار، وی را به سمت غلبه بر ناتوانیهایش هدایت می کند. قابل به ذکر است که هر چه افراد مبتلا به اختلالات گفتاری سریعتر به گفتار درمانی مراجعه کنند، پیشرفتهای بهتری را نشان داده و راحتتر درمان میشوند.

در مقاله دیگری ما به تحلیل سن مناسب برای گفتار درمانی کودکان پرداخته ایم، پیشنهاد می کنیم مقاله دوم را نیز مطالعه کرده تا تاخیری در روند گفتار درمانی کودکان دلبند شما پیش نیاید.

گفتار درمانی به چه کاری می آید؟

• گفتار درمانی به کودک شما کمک می کند که کلمات و زبان را بهتر درک کند و از زبان بهتر استفاده کند.
• گفتار درمانی به بهبود گفتار کودک منجر می شود.
• تمام مشکلات بلع صوت، اختلالات گفتاری و زبانی، اختلالات شناختی و مشکلات ارتباطی کودک با کمک گفتار درمانگر به صورت کامل ببرطرف می شود.
• این روش، نگرانی پدر و مادر را کاهش می دهد؛ زیرا دیگر دغدفه آینده فرزندشان و نحوه حضور او در جامعه را نخواهند داشت.
• بعد از اتمام دوره های گفتار درمانی، کودک می تواند به راحتی حرف بزند و ارتباطات مستقلی را برقرار کند.
• گفتار درمانی به بهبود اعتماد به نفس کودک و رشد شخصیت اجتماعی او کمک می کند.

در چه مواردی باید به گفتار درمانگر مراجعه کرد؟

 در شرایط زیر، توصیه می شود که به یک متخصص گفتار درمانی مراجعه کنید:

• فرزند شما در تلفظ اصوات گفتاری مشکل دارد.
• کودک در بلع مشکل دارد.
• کودک شما کم شنوا یا ناشنوا است.
• کودک قادر به برقراری ارتباط کلامی یا غیرکلامی نیست و قدرت درک کلام را ندارد.
• شروع گفتار در کودک با تاخیر غیرمعمول روبرو است.
• در وجود کودک، اختلالاتی مانند اوتیسم، اختلال یادگیری و اختلالات فلج مغزی تشخیص داده شده است.

روند تشخیص و درمان اختلال گفتار در مرکز گفتار درمانی

در مرکز گفتار درمانی، پیش از شروع درمان، متخصص گفتار درمانی در اولین جلسه ی مشاوره به جمع آوری اطلاعات و بررسی موضوع میپردازد. مراحل طی شده به صورت زیر خواهند بود:

• مصاحبه با مادر و پدر: قطعا هیچ کس به اندازه ی پدر و مادر از وضعیت گفتار و مشکلات کودک خبر ندارد. گفتار درمانگر با کمک والدین درمورد تاریخچه ی زبان و گفتار کودک، نحوه ی تلفظ کلمات، بلع و سایر موارد مرتبط تحقیق میکند.
• تست مهارت های ارتباطی غیرکلامی: گفتار درمانگر سعی میکند متوجه شود که کودک تنها در ادای کلمات و جملات مشکل دارد، یا بطور کل در برقراری ارتباط با دیگران ناتوان است.
• تست های مربوط به سن کودک: سن کودک عامل بسیار مهمی در انتخاب تست مناسب برای او است. تکنیک های گفتار درمانی کودک ۲ ساله با کودک مثلا ۴ ساله تفاوت دارد. بنابراین گفتار درمانگر ارزیابی متناسببا سن کودک را انجام خواهد داد.

تمرین های گفتار درمانی

در این متن، تمرینات ساده و ابتدایی از گفتار درمانی به شما آموزش داده شده است که هر یک از این تمرینات را به راحتی می¬توانید در منزل انجام دهید که به تفکیک سن ارائه شده است.

۱. گفتار درمانی در منزل با گفت و گو با کودک

گفتار درمانی کودک کمتر از دو سال

در این سن کودک توانایی صحبت نداشته و فقط آواهایی تولید می‌کند و تشخیص اینکه کودک به درمانگر نیاز دارد، راحت نیست. می‌توان در این سن، آواهای همچون دا، ما را تکرار کرد تا کودک نیز آن‌ها را بگوید. و با تشویق والدین، کودک علاقه بیشتری برای ساخت آواهای جدید دارد. 

در این سن کودک می‌تواند اسامی را تکرار کند مانند اسم خودش و یا اسم اشخاص نزدیک به او مثل اسم خواهر، برادر، عمو، خاله، دایی و  همچنین می تواند اسم اعضای بدن مثل دست، مو و چشم را تکرار کند. اسامی دیگری که می توانند به او از لحاظ گفتاری کمک کند، تکرار اسم اشیا مثل تخت و  مسواک و اسامی خوراکی های ساده مانند، نان، شیر و کره می‌باشد. تکرار اسم حیوانات مانند هاپو، پیشی، ماهی و... می‌تواند روند پیشرفت را تسریع کند.

همین طور می‌توان از ادوات پرسشی و قیدهای مکان استفاده کرد. این ادوات پرسشی می‌تواند چی، این چیه، کجا، کی و قید های مکان مانند اینجا، بالا، پایین، داخل باشد. در مراحل بالاتر ترکیب دو لغت در کنار همدیگر مانند ماشین اینجاست، توپ منه، جوجو رفت کمک به سزایی به کیفیت گفتار می‌کند.

برای مطالعه بیشتر به صفحه گفتار درمانی کودک ۲ ساله مراجعه نمائید.

گفتار درمانی کودک ۲ تا ۳ سال

• انواع واژه ها در زبان فارسی که می‌تواند شامل: اسم، فعل، قید، صفت، ضمیر و جملات پرسشی باشد.
• اسم وعده های غذایی مانند: صبحانه، ناهار، میان وعده، شام و...
• اسم مکان هایی که کاملاً باب و شناخته شده هستند مانند: حمام، اتاق، پارک و فروشگاه
• اسم مشاغلی که کودک به طور مستقیم و یا غیر مستقیم با آنها سرو کار دارد مثل شغل پدر، دکتر پلیس و معلم
• اسم رنگ هایی که ساده تر و کودک توانایی نامیدن آن ها را دارد
• از کودک خواسته شود تا اعداد ۱ تا ۱۰ را به صورت شمارشی بیان کند۷
• نام بردن و تکرار پدیده های جوی مانند: باران، برف، ماه، ستاره و خورشید
• ضمیر های گوناگون مانند تو، من، شما، خودمان و خودش
• استفاده از انواع واژه های پرسشی مانند: چقدر، چند، کدام، چه کسی، چکار و چرا
• از او خواسته شود تا حروف اضافه را به درستی در جملاتش استفاده کند این حروف اضافه می‌تواند به، با، از، در، را، تا، ولی و چون باشد

نکته بسیار ضروری در مورد این کودکان این است که جملات این گروه سنی بایستی حتما بیشتر از سه کلمه باشد. به عبارتی جمله کودک حداقل باید دارای فعل فاعل و مفعول باشد.

باید به این نکته توجه گردد که برای اینکه گفتار درمانی شروع کنید، نیازی به عجله نیست. مهارت‌های ارتباطی و زبانی کودکان با افزایش سن بهبود می‌یابند. صبر لازمه این مسیر است. 

پیشنهاد می کنیم، صفحه گفتار درمانی کودک ۳ ساله را مطالعه بفرمائید.

گفتار درمانی کودکان ۳ تا ۴ سال

نکته حائز اهمیت در این گروه سنی این است که به مرور جملات پسندیده‌تر و زیباتر را در روابط اجتماعی خود بیان می‌کند مثلا در گفتگو با همسن و سالان یا بزرگتر از خود، لغات بفرمایید، خواهش می کنم، آفرین و جملات دیگری مانند منم شما رو دوست دارم و مرسی که منو به پارک بردین را به خوبی بیان می‌کند.

گفتار درمانی کودکان ۴ تا ۵ سال

دانستن سه نکته در گفتار این گروه سنی مهم و ضروری است. اول از همه، این گروه سنی بسیار کنجکاوتر نسبت به کودکان کم سن‌تر از خود هستند و مدام سوالات کنجکاوانه از بزرگترهای خود می‌پرسند. دوم ناروانی در گفتار این کودکان وجود ندارد و قطعا ضعف در روانی گفتار می تواند ناشی از مشکلات گفتاری باشد و نهایتا اینکه این گروه سنی در صرف افعال خطا ندارند.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره گفتار درمانی این گروه سنی، به صفحه گفتار درمانی کودک ۵ ساله مراجعه نمائید.

بیشتر بخوانید: سن مناسب برای گفتار درمانی کودکان

تکنیک و تمرینات گفتاری برای کودکان تازه متولد شده و نوپایان

۱- از صداهای ساده استفاده کنید

۲- به آرامی صحبت کنید

۳- با کودکان بازی کنید

۴- به کودکان بگویید در حال انجام چه کاری هستند

۵- برای کودک شعر بخوانید

۶- ارتباط کودک را تشویق کنید 

دانلود نرم افزار آموزش گفتار درمانی بیان

 این نرم افزارها باعث می‌شوند که آموزش و یادگیری به راحتی اتفاق بیفتد. به دلیل محیط جذابی که در این نرم افزارها به کار رفته، به راحتی مورد استقبال کودکان قرار می‌گیرند. این نرم افزارها هم به تنهایی کارآمد بوده و گاهی در کنار جلسات گفتار درمانی تجویز می‌شوند. 

از جمله این نرم‌ افزارها، به نرم افزار تولید بیان نسخه خانگی می‌توان اشاره کرد که برای تلفظ حروف فارسی بسیار مفید است. یکی از ویژگی‌های این نرم افزار این است که به راحتی استفاده می‌شود. همچنین این نرم افزار پشتیبانی بسیار خوبی دارد. در این نرم افزار نحوه استفاده آن به خوبی بیان شده است.

هزینه گفتار درمانی در منزل

در ارتباط با هزینه گفتار درمانی کودکان مخصوصا در منزل، بسیار گسترده است که برای هر حیطه می توان هزینه متفاوتی بیان کرد، به همین دلیل، درمانگران مجموعه فرزندان برتر، مقاله مفصلی در ارتباط با هزینه گفتار درمانی در منزل برای کودکان نوشته اند که پیشنهاد می کنیم برای کسب بیشتر این مقاله را مطالعه بفرمائید.

بیشتر بخوانید: هزینه ی گفتار درمانی در منزل برای کودکان

خدمات کار درمانی و گفتار درمانی را بیمه حمایت نمی‌کند. این خدمات هزینه‌ای به خانواده‌هایی که دارای فرزند دارای اختلال هستند وارد می‌کند. طبق گفته فائزه دهقان که جز هیئت علمی کاردرمانی است، حدود ۴۴ هزار تومان برای هر نیم ساعت کار درمانی و گفتار درمانی باید پرداخت شود.

در صورتیکه خانواده‌ای از پس این هزینه بر نیاید، مشکلات فرزندش نه تنها حل نمی‌شود، بلکه روز به روز اعتماد به نفس کمتری در کودک ایجاد می‌شود. پیشنهاد می‌شود در صورت نداشتن هزینه این خدمات، از روش گفتار درمانی در منزل توسط والدین استفاده گردد.