اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در کودکان است که می‌تواند تاثیرات عمیقی بر زندگی روزمره، تحصیلات و روابط اجتماعی آنها بگذارد. یکی از روش‌های موثر در درمان غیر دارویی، استفاده از رفتار درمانی است. این روش شامل آموزش والدین و معلمان در مورد نحوه مدیریت رفتارهای کودک و تقویت الگوهای مثبت است. با ایجاد یک محیط پایدار و پیش‌بینی‌پذیر، کودکان می‌توانند مهارت‌های اجتماعی و انضباط شخصی خود را بهبود ببخشند. همچنین، فعالیت‌های بدنی منظم و استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی نیز می‌تواند به کاهش علائم ADHD کمک کند و به کودکان کمک می‌کند تا احساس راحتی و کنترل بیشتری بر روی خود داشته باشند.
در موسسه نورولند، روش‌های درمانی غیر دارویی به‌طور ویژه طراحی شده‌اند تا نیازهای هر کودک را به‌طور فردی مورد توجه قرار دهند. به‌عنوان مثال، یکی از کودکانی که تحت درمان در این موسسه قرار داشت، با استفاده از تکنیک‌های رفتار درمانی و فعالیت‌های گروهی به‌تدریج توانست بر مشکلات توجه و تمرکز خود غلبه کند. این رویکردها نه‌تنها به بهبود عملکرد تحصیلی کودک کمک کرد، بلکه به او و خانواده‌اش آرامش و اعتماد به نفس بیشتری بخشید. اگر شما نیز به دنبال رویکردهای غیر دارویی برای درمان ADHD فرزندتان هستید، موسسه نورولند با کادری مجرب و برنامه‌های جامع آماده ارائه خدمات به شماست.
۱.رفتاردرمانی: بازی به عنوان یک ابزار آموزشی
رفتاردرمانی یکی از موثرترین روش‌های غیردارویی برای کودکانی است که با اختلال بیش‌فعالی دست و پنجه نرم می کنند. برخلاف تصور عموم، این نوع درمان تنها به نشستن روی صندلی و صحبت کردن محدود نمی‌شود. در واقع، رفتاردرمانی برای کودکان بیش‌فعال اغلب شامل بازی‌هایی می‌شود که به آنها کمک می‌کند بدون اینکه حتی متوجه شوند، رفتارهای خود را بهبود بخشند. برای مثال، در بازی‌هایی که نیاز به تمرکز و صبر دارند، کودک به تدریج مهارت‌های لازم را کسب می‌کند.
در این نوع درمان، گاهی بازی‌های نقش‌آفرینی نیز به کار می‌رود. کودک در موقعیت‌های مشابه با زندگی واقعی قرار می‌گیرد و والدین یاد می‌گیرند چگونه با رفتارهای او به‌طور مثبت واکنش نشان دهند. تحقیقات علمی نیز نشان داده‌اند رفتار درمانی در کودکان مبتلا به ADHD می‌تواند تا ۶۰ درصد علائم را کاهش دهد. بنابراین در نظر داشته باشید رفتار درمانی می تواند به طیف وسیعی از مشکلات کودکان بیش فعال کمک کند.
۲. پروبیوتیک‌ها: بهبود سلامت گوارشی و روانی
سلامت روانی به شدت با سلامت گوارشی در ارتباط است. تحقیقات زیادی نشان داده‌اند عدم تعادل در باکتری‌های مفید روده می‌تواند به مشکلات رفتاری و همچنین عصبی مانند بیش‌فعالی منجر شود. مکمل‌های پروبیوتیک که سرشار از باکتری‌های خوب هستند، می‌توانند به بهبود سلامت روده و مهمتر از آن کاهش علائم ADHD در کودکان کمک کنند.
مطالعات نشان می‌دهد مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند منجر به بهبود خلق و خوی و کاهش رفتارهای تکانشی در کودکان بیش فعال شود. برای مثال، یک مطالعه در دانشگاه هلسینکی انجام شد، نشان داد مصرف پروبیوتیک‌ها در دوران نوزادی احتمال بروز ADHD را در کودکان کاهش می‌دهد.
بارها دیده ایم افرادی که دلشوره و نگرانی زیاد دارند در انتها دل درد یا اسهال عصبی می گیرند. چقدر این واژه را از افراد مختلف شنیده اید که فرد می گوید از شدت عصبانیت یا دلشوره دل پیچه و اسهال گرفته است. بنابراین میان روان، روده و معده ارتباط وجود دارد و این جزو واکنش های فراوان بیولوژیکی به حساب می آید.
۳. مکمل‌های روغن ماهی: تغذیه‌ای برای مغز
روغن ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ است که به غذای مغز نیز معروف هستند. این اسیدها به تقویت عملکرد مغز و همچنین کاهش علائم ناهنجاری‌هایی مانند افسردگی و بیش‌فعالی کمک می‌کنند. از آنجایی که بدن انسان قادر به تولید این اسیدها نیست، مصرف مکمل‌های امگا ۳ برای بهبود عملکرد مغزی به ویژه در کودکان مبتلا به ADHD توصیه می‌شود. تحقیقات نیز نشان داده‌اند مصرف منظم مکمل‌های امگا ۳ می‌تواند علائم ADHD را در کودکان به میزان قابل توجهی کاهش دهد. به عنوان مثال، خواهرم هر روز به پسر بیش‌فعالش روغن ماهی می‌دهد و تغییرات مثبتی در رفتار او مشاهده کرده است.
۴. تغییرات تغذیه‌ای: حذف رنگ‌های مصنوعی
تغذیه نقش اساسی در مدیریت علائم ADHD دارد. در بسیاری از موارد، مواد غذایی حاوی رنگ‌های مصنوعی و افزودنی‌ها می‌توانند باعث تشدید علائم بیش‌فعالی شوند. برای مثال، در پسر خواهرم، غذاهای حاوی رنگ‌های قرمز و زرد علائم بیش‌فعالی او را به طرز قابل توجهی افزایش می‌دهند. اما با حذف این رنگ‌ها از رژیم غذایی، او توانست بهتر تمرکز کند و بسیار آرام‌تر باشد.
۵. تمرینات یوگا و مدیتیشن: آرامش ذهن و بدن
تمرینات یوگا و مدیتیشن به کودکان کمک می‌کند با استفاده از تکنیک‌های تنفسی و حرکات بدنی، تمرکز و آرامش خود را به خوبی تقویت کنند. به طور قطع این قبیل تمرینات بر کاهش استرس و اضطراب تاثیر مثبتی دارند و به کودکان مبتلا به ADHD کمک می‌کنند انرژی اضافی خود را به بهترین شکل تخلیه کنند. تحقیقات علمی نیز نشان می‌دهد تمرینات یوگا و مدیتیشن می‌تواند سطح کورتیزول (هورمون استرس) را در بدن کاهش دهد و این خود بهبود در علائم ADHD را ایجاد می کند.
۶. بازی‌های ویدیویی تعاملی: تقویت مهارت‌های شناختی
برخی بازی‌های ویدیویی طراحی شده‌اند تا مهارت‌های تمرکزی و حل مسئله را در کودکان بهبود بخشند. این نوع بازی‌ها می‌توانند به کودکان مبتلا به ADHD کمک کنند تا به تدریج مهارت‌های شناختی و تمرکزی خود را به شکل قابل توجهی تقویت کنند. جالب است بدانید: یک مطالعه در دانشگاه کالیفرنیا نشان داد استفاده منظم از بازی‌های تعاملی خاص، می‌تواند به کودکان مبتلا به ADHD در بهبود تمرکز و همچنین کاهش رفتارهای تکانشی کمک کند.
۷. ورزش‌های منظم: انرژی برای تمرکز بهتر
ورزش‌های منظم مانند دویدن، شنا و بسکتبال می‌توانند به تخلیه انرژی اضافی کودکان کمک کنند و تمرکز آنها را افزایش دهند. تحقیقات نشان داده‌اند ورزش منظم باعث افزایش ترشح دوپامین و سروتونین در مغز می‌شود که این هورمون‌ها بر تنظیم رفتار و بهبود تمرکز نقش قابل توجهی دارند. برای مثال، پسر یکی از دوستانم که به بسکتبال علاقه‌مند است، با انجام ورزش منظم توانست رفتارهای تکانشی خود را کاهش دهد.
۸. هنر درمانی: ابراز خلاقیت و کاهش تنش
هنر درمانی به کودکان مبتلا به ADHD کمک می‌کند از طریق نقاشی، مجسمه‌سازی یا موسیقی، احساسات و هیجانات خود را بیان کنند. مطمئنا این روش به آنها اجازه می‌دهد به شکل خلاقانه‌ای با مشکلات رفتاری خود مقابله کنند. مطالعات نیز نشان داده‌اند هنر درمانی می‌تواند به کاهش رفتارهای تهاجمی و همچنین بهبود مهارت‌های اجتماعی در کودکان مبتلا به ADHD کمک شایانی کند.
۹. موسیقی درمانی: ایجاد ریتم و آرامش
ریتم و آرامشی که موسیقی به ارمغان می آورد، می‌تواند به آرامش ذهن و همچنین کاهش استرس کودکانی که با اختلال بیش فعالی مواجه هستند کمک شایانی کند. تحقیقات نشان داد کودکان با اختلال ADHD اغلب به ریتم‌ها و ملودی‌ها بهتر واکنش نشان می‌دهند و می‌توانند از طریق یادگیری نواختن ساز یا گوش دادن به موسیقی آرام‌بخش، تمرکز خود را به خوبی تقویت کنند. جالب است بدانید مطالعه‌ای در دانشگاه ایندیانا نشان داد کودکان مبتلا به ADHD که به‌طور منظم موسیقی گوش می‌دهند، بهبود قابل توجهی در توانایی تمرکز و تنظیم هیجانات از خود نشان داده‌اند.
۱۰. تکنیک‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness)
تمرین توجه ذهن‌آگاهی به کودک کمک می‌کند بر لحظه حال، تمرکز کند و افکار و احساسات خود را بدون قضاوت مشاهده کند. این تمرینات شامل تنفس عمیق و مدیتیشن است که برای کاهش تکانه‌ها و بهبود تمرکز در کودکان مبتلا به ADHD بسیار موثر و کاربردی است. برخی مطالعات علمی نشان داد کودکی که هر روز ده دقیقه مدیتیشن می‌کند به تدریج در مدیریت رفتارهای تکانه‌ای و مهمتر از آن کنترل احساساتش موفق‌تر خواهد بود.
۱۱. تکنیک‌های مدیریت زمان: ساختاردهی روزانه
کودکان مبتلا به ADHD اغلب با مدیریت زمان مشکل دارند. آموزش تکنیک‌های مدیریت زمان مانند تنظیم برنامه‌های روزانه و استفاده از ساعت‌های شمارش معکوس می‌تواند به آنها کمک کند تا وظایفشان را بهتر مدیریت کنند و تمرکز خود را نیز در این بین به خوبی حفظ کنند. مطالعات علمی بسیاری هم نشان داده‌اند ساختاردهی زمان می‌تواند به کاهش اضطراب و بهبود عملکرد تحصیلی در کودکان مبتلا به ADHD کمک شایانی کند.
۱۲. نوردرمانی: تنظیم چرخه خواب و بیداری
نوردرمانی با استفاده از نورهای مخصوص می‌تواند به تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن کمک کند و به کودکان مبتلا به ADHD کمک کند بهتر بخوابند و تمرکز خود را در طول روز حفظ کنند. مطالعات علمی نشان داد کودکی که هر روز صبح به مدت ۳۰ دقیقه در معرض نوردرمانی قرار می‌گیرد، بهبود قابل‌توجهی در الگوهای خواب و رفتارهای روزانه‌اش نشان داده است.
۱۳. درمان شناختی-رفتاری (CBT): اصلاح الگوهای فکری
درمان شناختی-رفتاری (CBT) به کودکان بیش فعال کمک می‌کند الگوهای فکری منفی و غیرمفید را شناسایی کرده و آنها را با افکار مثبت و سازنده جایگزین کنند. این روش به کودکان مبتلا به ADHD کمک می‌کند بهتر با چالش‌های روزانه خود مقابله کنند. جالب است بدانید: تحقیقات نشان داد CBT می‌تواند به‌طور بسیار موثری در کاهش علائم ADHD و بهبود مهارت‌های اجتماعی و تحصیلی کودکان موثر باشد.
۱۴. رژیم کم‌گلیسمیک: ثبات قند خون
کودکان مبتلا به ADHD اغلب به نوسانات قند خون حساس هستند. رژیم‌های غذایی با شاخص گلیسمیک پایین که شامل غذاهایی مانند غلات کامل و پروتئین هستند، می‌توانند سطح انرژی کودک را ثابت نگه دارند و به بهبود تمرکز و کنترل رفتار آنها کمک قابل ذکری کنند. از نظر علمی کودکی که به‌طور منظم از رژیم کم‌گلیسمیک پیروی می‌کند، در مقایسه با زمان مصرف غذاهای شیرین و پرکربوهیدرات، رفتارهای تکانه‌ای کمتری از خود نشان می‌دهد.
۱۵. تمرینات تنفسی: کنترل استرس و اضطراب
تمرینات تنفسی به کودکان مبتلا به ADHD کمک می‌کند هنگام مواجهه با شرایط استرس‌زا یا لحظات عصبی، آرامش خود را به خوبی حفظ کنند. این تمرینات می‌توانند شامل نفس‌کشیدن عمیق و آهسته و تمرکز بر روی تنفس باشند. از نظر علمی تحقیقات نشان می‌دهند تمرینات تنفسی منظم می‌تواند به کاهش اضطراب و بهبود تمرکز در کودکان مبتلا به ADHD کمک بسیاری کند.
۱۶. یادگیری از طریق بازی: تقویت مهارت‌های شناختی
بازی‌های مختلف آموزشی مانند پازل‌ها و بازی‌های ساختنی می‌توانند به کودکان مبتلا به ADHD کمک زیادی کنند تا تمرکز و حل مسئله را در خود بهبود بخشند. این نوع بازی‌ها به آنها اجازه می‌دهد به‌طور طبیعی مهارت‌های شناختی خود را تقویت کنند. از نظر علمی کودکی که به‌طور منظم پازل‌های پیچیده را حل می‌کند، به طور قطع بهبود قابل‌توجهی در مهارت‌های تمرکزی خود کسب کرده است.
۱۷. حیوان درمانی: آرامش و تمرکز بیشتر
کودکان بیش فعال با تعامل با حیواناتی مانند سگ‌ها یا اسب‌ها، می‌تواند به کودکان مبتلا به ADHD کمک کند تا آرامش بیشتری پیدا کنند و مسئولیت‌پذیری و تمرکز خود را نیز به بهترین شکل بهبود بخشند. مطالعات نشان داده‌اند کودکان مبتلا به ADHD که در برنامه‌های حیوان درمانی شرکت می‌کنند، کاهش قابل‌توجهی در رفتارهای تکانشی و همچنین پرخاشگری دارند.
۱۸. بازی درمانی: ابراز احساسات
انجام بازی درمانی به کودک مبتلا به بیش فعالی این امکان را می‌دهد احساسات و حتی مشکلات خود را از طریق بازی به دیگران بیان کند. این روش به‌ویژه برای کودکان مبتلا به ADHD که به سختی احساسات خود را بیان می‌کنند، بسیار مفید و کاربردی است. کودکی که در جلسات بازی درمانی شرکت می‌کند، توانست احساسات خود را بهتر درک کند و رفتارهای ناخواسته خود را به خوبی و در حد چشمگیری کاهش دهد.
۱۹. ارتباط درمانی (Speech Therapy): تقویت مهارت‌های زبانی
کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در برقراری ارتباط موثر دچار مشکل باشند. گفتار درمانی به این قبیل کودکان کمک می‌کند مهارت‌های زبانی خود را بهبود بخشند و به طرز بهتری با دیگران تعامل داشته باشند. جالب است بدانید: مطالعات نشان داد گفتار درمانی می‌تواند به بهبود مهارت‌های ارتباطی کودکان مبتلا به ADHD کمک و آنها را در مدرسه و اجتماع موفق‌تر کند.
۲۰. تنظیم زمان صفحه نمایش: کنترل مصرف رسانه
کودکان مبتلا به ADHD ممکن است نسبت به استفاده از دستگاه‌های دیجیتال و حتی تلویزیون حساسیت بیشتری نشان دهند. تنظیم زمان استفاده از این وسایل می‌تواند به بهبود رفتار و تمرکز آنها کمک شایانی کند. مثلا: مشاهده شده، کودکی که زمان استفاده از تبلتش محدود شد، بهبود قابل‌توجهی در تمرکز و تعامل اجتماعی خود نشان داد.
۲۱. مشاوره خانواده: حمایت از والدین و کودک
مشاوره خانواده می‌تواند به والدین کمک کند مهارت‌های لازم برای حمایت از کودک مبتلا به ADHD را به خوبی بیاموزند و به بهبود رفتارهای کودک خود کمک بسیاری کنند. مطالعات و تحقیقات علمی نشان داد مشاوره خانواده می‌تواند به کاهش استرس والدین و بهبود روابط خانوادگی در خانواده‌هایی که کودک مبتلا به ADHD دارند کمک شایانی کند.
۲۲. آروماتراپی: استفاده از اسانس‌های آرام‌بخش
آروماتراپی یکی از روش‌های طبیعی و موثر در مدیریت اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (ADHD) است که با استفاده از اسانس‌های گیاهی برای کاهش استرس، تقویت تمرکز و بهبود آرامش ذهنی به کار می‌رود. این اسانس‌ها معمولاً از گیاهانی همچون اسطوخودوس، بابونه و رز تهیه می‌شوند و از طریق بویایی به سیستم عصبی اثر می‌گذارند. تحقیقات نشان داده است اسانس‌های معطر قادرند سطوح هورمون‌های استرس را کاهش دهند و تاثیر آرام‌بخشی بر بدن و ذهن داشته باشند، که می‌تواند برای کودکان مبتلا به ADHD بسیار مفید باشد.
برای مثال، استفاده از اسانس اسطوخودوس می‌تواند در کاهش اضطراب و تحریک‌پذیری که یکی از چالش‌های رایج در کودکان مبتلا به ADHD است، بسیار موثر باشد. می‌توانید چند قطره از این اسانس را در دستگاه بخور خانگی یا بر روی یک دستمال قرار دهید و در نزدیکی کودک بگذارید. همچنین مالش آرام اسانس بر روی پوست کودک (پس از رقیق کردن با روغن حامل) می‌تواند احساس آرامش و تمرکز بیشتری را در زمان‌هایی مانند قبل از خواب یا انجام تکالیف ایجاد کند.
این روش نه تنها بدون عوارض جانبی جدی است، بلکه به والدین فرصتی می‌دهد بدون استفاده از داروهای شیمیایی به بهبود رفتارهای کودک کمک کنند.
۲۳. تقویت خواب: ایجاد عادات خوب خواب
به طور قطع اختلالات خواب می‌توانند علائم ADHD را تشدید کنند. ایجاد عادات خوب خواب مانند تنظیم زمان خواب و استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش می‌تواند به کودکان کمک کند خواب بهتری داشته باشند و علائم ADHD خود را در حد بسیار زیادی کاهش دهند.
جالب است بدانید: تحقیقات بسیاری نشان داد بهبود کیفیت خواب می‌تواند به کاهش رفتارهای تکانشی و افزایش تمرکز در کودکان مبتلا به ADHD کمک کند.
۲۴. هیپوتراپی (اسب‌درمانی): بهبود تمرکز و تعادل
هیپوتراپی شامل تعامل کودکان مبتلا به ADHD با اسب‌ها است. این روش می‌تواند به بهبود تمرکز، تعادل و همچنین مهارت‌های حرکتی کودکان کمک بزرگی کند. تحقیقات نشان داد کودکی که به‌طور منظم در جلسات اسب‌درمانی شرکت می‌کند، بهبود قابل‌توجهی در تمرکز و مهارت‌های حرکتی خود نشان داده است.
این روش‌ها هر کدام به‌نوبه خود می‌توانند به بهبود علائم ADHD و افزایش کیفیت زندگی کودک و خانواده‌اش کمک کنند.
در این مقاله، با استفاده از مثال‌ها و همچنین حقایق علمی، روش‌های متنوعی برای مدیریت بیش‌فعالی بدون دارو ارائه شد. این روش‌ها به والدین کمک می‌کنند راه‌حل‌های مناسب برای فرزندشان پیدا کنند و با آزمون و خطا، بهترین شیوه را برای کنترل رفتارهای کودک خود بیابند.
شما می توانید از طریق فرم زیر مشکل کودک خود را با ما در میان بگذارید. کارشناسان ما در با توجه به زمان مقتضی با شما تماس بگیرند.
افزودن دیدگاه جدید