نشانه های اوتیسم و علائم هشدار دهنده اوتیسم می تواند به خانواده ها کمک کند تا با تشخیص زودهنگام شانس درمان را دوچندان کنند. از شاخص ترین ویژگی مشترک قربانیان اختلال اوتیسم می توان ضعف در برقراری ارتباط را نام برد به طوری که این گروه نمی‌توانند روابط اجتماعی موفقی را تجربه کنند و اغلب رفتارهای تکرار شونده را به نمایش میگذارند. برای کسب اطلاعات دقیقتر مطالعه این نوشتار بسیار کمک کننده است.
منظور از طیف اختلال اوتیسم چیست؟
اوتیسم یکی از مشکلات چالش برانگیز در زمینه رشد است که آن را میتوان نوعی اختلال رفتاری دانست به همین جهت، از دیرباز مورد توجه پژوهشگران بوده است.
در گذشته نیز برای تقسیم بندی پنج دسته تعریف کردند. گروهی که تمامی شواهد را نشان می دهند جزء طیف شدید هستند اما برخی تنها چالش‌های اندکی را در برقراری ارتباط احساس می کنند که جزء طیف خفیف دسته بندی می شوند.
معمولاً شیوع این اختلال به صورت یک درصد جامعه است که منشاء پیچیده دارد و تبعاتی را در روند رشد کودکان بر جای می‌گذارد. اگرچه افراد عادی قادر به تشخیص این اختلال نیستند اما زنگ خطر های هشدار دهنده معمولاً تا قبل از ۳ سالگی ملموس هستند و می توان با مراجعه زودهنگام به پزشک از خدمات درمانی موثر برای کاهش عوارض ناشی از این اختلال استفاده کرد.
منظور از اوتیسم اولیه و اوتیسم ثانویه چیست؟
از دیگر تقسیم بندی های رایج برای اختلال اوتیسم میتوان اوتیسم اولیه و اوتیسم ثانویه را اشاره کرد. عوامل ژنتیکی از دلایل بروز اوتیسم اولیه معرفی شدند اما برای اوتیسم ثانویه شرایطی همچون هیپوتیروئید و صرع تاثیرگذار هستند.
حال در قرن بیست و یکم سبک زندگی غلطی در بین بشر رایج شده است که تبعات جبران ناپذیری را برای سلامت به وجود آورده است بنابراین والدین نیاز است دقت بیشتری نسبت به این شرایط داشته باشند.
معمولاً عواملی همچون کمبود تغذیه ای در زمان بارداری، سن بالا والدین در زمان بچه دار شدن، آلاینده‌های محیطی، کم کاری تیروئید و استفاده از داروها و مواد غذایی ناسالم در دوران بارداری، می‌تواند شانس ابتلا به اختلال اوتیسم را چندین برابر افزایش دهد.
اصلی ترین ویژگی های افراد درگیر اختلال طیف اوتیسم
وجه مشترک افراد درگیر اوتیسم را میتوان در سه جمله خلاصه کرد: قربانیان اوتیسم، اغلب به دلیل اختلال در تعاملات اجتماعی، در ارتباطات و زبان محدودیت هایی را تجربه می‌کنند و علاقه بسیاری به رفتارها و حرکات تکراری دارند.
نقص ارتباط های کلامی، معمولاً به این شکل است که قادر نیستند مهارت های متناسب با سن را کسب کنند به طوری که اغلب به فکر ارتباطات غیر گفتاری هستند و یا با تکرار مداوم برخی کلمات، دیگران را آزار می دهند. همچنین ممکن است گروهی با ترکیب عجیب و غریب کلمات، ارتباط خاصی را با دیگران داشته باشند. همچنین استفاده از ضمیر من در این گروه کمتر دیده می شود.
از این گروه نباید انتظار درک کنایه، جوک و ضرب المثل را داشت به طوری که مراودات اثربخشی با دیگران ندارند و اغلب دوستیابی موثری ندارند.
حقایق جالب درباره اختلال اوتیسم
باید بدانید اختلال اوتیسم و شواهد آن ارتباطی با طبقه اجتماعی، شرایط و تربیت خانواده ها ندارد اما جنسیت تاثیری بالایی در شیوع نشان داده است به طوری که اغلب قربانیان را پسران تشکیل می دهند.
اوتیسم برای تمامی افراد به یک شکل تظاهر بالینی ندارد بلکه شدت علائم متفاوت است اما وجه اشتراک بالایی نیز دیده میشود.
کودکان درگیر اوتیسم با افراد خویشاوند نزدیک مانند خواهر و برادر نیز رابطه خوبی ندارند و پیوند عاطفی ضعیفی دیده میشود. این اتفاق بی ارتباط با ضعف در درک حالت چهره نیست به‌گونه‌ای که قادر به تفکیک واکنش های معمول مانند اخم و لبخند نیز نیستند.
نداشتن همدلی و دلسوزی از دیگر رفتارهای خاص این گروه است که بی‌ارتباط با تئوری ذهن نیست، آنها قادر به درک وضعیت نیستند، به طوری که سردرگمی و ضعف در پیش بینی رفتار دیگران را احساس خواهند کرد.
اشکال مختلف اختلال اوتیسم
پژوهشگران در گذشته برای تعریف بهتر اختلال اوتیسم یک تقسیم بندی کلی داشته اند، به این صورت که آن را به سه گروه : اوتیسم در اوایل دوران کودکی، اوتیسم غیرمعمول و سندروم آسپرگر تقسیم بندی می کردند اما باید بدانید تمام این اشکال شامل اختلالات طیف اوتیسم معرفی می‌شوند که هر یک ممکن است، شدت مختلفی داشته باشند، البته که تبعات آن نیز به شکل یکسان نیست.
علائم اوتیسم در یک نگاه
اوتیسم، اختلال جدی در روند رشد کودکان بروز میکند که معمولاً برای تشخیص آن نیاز به زمان زیادی نیست و میتوان تا قبل از ۳ سالگی زنگ خطر های هشدار دهنده را مشاهده کرد. گروهی نیز حتی در همان نخستین سال تولد متوجه مشکلات خاص فرزندشان می‌شوند.
اگر شما نیز به عنوان یک پدر و مادر دلسوز، موانعی را در کسب مهارت های فرزندتان مشاهده می کنید بهتر است هر چه زودتر با پزشک مشورت کنید. اغلب این نواقص نیز در سنین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی، ملموس هستند از جمله می توان به چند مورد اشاره کرد:
- کودک قادر نیست ارتباط کلامی و غیرکلامی سالمی را با سایرین برقرار کند.
- لبخند زدن و داشتن ارتباط چشمی چندانی، دیده نمی شود.
- نه تنها با افراد غریبه بلکه بستگان نزدیک نیز تعاملات اجتماعی استانداردی برقرار نمی کند.
- نسبت به لمس بدنی واکنش خوبی نشان نمی‌دهد، حتی در زمان تعویض پوشک یا آغوش گرفتن ممکن است عکس العمل های نامناسبی را نشان دهد.
- این گروه از کودکان معمولا در موقعیت‌های ناآشنا با تغییرات شدید خلقی مانند پرخاش و عصبانیت اعتراض خود را نشان می‌دهند.
آیا درگیری با اوتیسم به معنا اتمام عملکرد درخشان است؟
ولفگانگ آمادئوس موتزارت، وینسنت ون گوگ، آلبرت انیشتین، گرتا تونبرگ به نظر شما چه وجه مشترکی دارند. این اشخاص مشهور توانستند با کارنامه درخشان خود، نامی را در تاریخ به یادگار بگذارند و خدمات ارزشمندی را برای بشر به ارمغان بیاورند به‌طوری که حال الهام بخش زندگی گروه بسیاری هستند.
موتزارت با آثار دل انگیز خود، خدمات ارزشمندی را به دوستداران موسیقی و آواهای دلنشین ارزانی داشته است.
ون گوگ با آثار ارزشمند و تصاویر گویا و رنگارنگ، معرف تمامی افراد حتی آنانی که سر رشته از هنر ندارند، هستند.
آلبرت انیشتین، دانشمند مشهور آلمانی نیز توانستند با آزمایش ها و نظریات مختلف، علم را چندین قرن به جلو هدایت کنند.
گرتا تونبرگ نیز خدمات ارزشمندی در زمینه حفاظت از محیط زیست بر جای گذاشتند.
فارغ از خدمات بی نظیری که این شخصیت‌های فقید در عرصه های مختلف علمی و هنری بر جای گذاشته اند، یک وجه مشترک دیگر نیز دیده میشود. بسیاری معتقدند که آنها ویژگی هایی از طیف اوتیسم را داشتند، مطمئناً مشکلات و شواهد آنها بسیار پررنگ و بغرنج نبوده است اما چنین اختلالی وجود داشته اما توانستند در زندگی خویش، موفقیت های عظیمی را رقم زنند.
بنابراین والدین نباید پس از تشخیص قطعی اختلال فرزندانشان، با ناامیدی و سردرگمی کسب مهارتهای مختلف را به تعویق بیاندازند.
نشانه های اوتیسم و علائم هشدار دهنده اوتیسم
شناخت نشانه های اوتیسم و علائم هشدار دهنده اوتیسم مانند نقشه راهی است تا زنگ خطرهای هشدار دهنده را شناخت و برای خدمات درمانی عملکرد سریعی داشت. بنابراین والدین چنین شواهدی را جدی بگیرند:
ضعف در تعاملات اجتماعی
کودکان نرمال معمولاً به حضور در اجتماع علاقمند هستند که رفتارهای مناسبی را نیز نشان می دهند اما در قربانیان نمیتوان چنین رفتاری را دید به طوری که تماس چشمی ندارند و حتی واکنشی نسبت به شنیدن نام خود نشان نمی دهند، به بازی‌های گروهی نیز تمایل چندانی ندارند و از معاشرت و تقلید بیزار هستند.
زنگ خطر های هشدار دهنده در ضعف‌های تعاملات اجتماعی، معمولاً از ۱۸ ماهگی قابل مشاهده است اما رفته رفته خانواده‌ها شواهد پررنگ تری را مشاهده خواهند کرد. به طور مثال در سن ۳ سالگی کودکان نرمال، علاقه زیادی به بازی کردن با هم سن و سال نشان می‌دهند، در حالی که گروه درگیر اوتیسم، چنین علاقمندی ندارند و انزوا و تنهایی را برای بازی کردن بر می گزینند.
طغیان احساسی
در شرایطی که یک کودک درگیر اوتیسم احساس نارضایتی داشته باشد، ممکن است واکنش های هیجانی نشان دهد به طور مثال در برخورد با اطرافیان پرخاش و پرت کردن وسایل نیز دور از انتظار نیست.
برخی نیز اقدام به خودزنی می کنند که میبایست با ضعف در کنترل واکنش های عاطفی و جسمی مرتبط دانست. به همین جهت محققان توصیه می‌کنند خانواده‌ها کمتر کودک را در شرایط ناشناس یا استرس زا قرار دهند که چنین برخوردی کمتر مشاهده شود.
والدین در واقع می بایست همچون راهنما و پشتیبان عاطفی عمل کنند و مراقبت ویژه ای نسبت به فرزند خویش داشته باشند، در غیر این صورت انفجارهای عاطفی به معمول ترین رفتار این گروه از کودکان تبدیل خواهد شد.
نقص در روند کسب مهارت های کلامی
قدرت کلامی از ملموسترین مهارت های هر انسانی است که الگوی ثابت دارد به طوری که در سن دو سالگی میتوان شاهد مروادات کودک با اطرافیان بود که سعی دارند با بیان واژگان و اصواتی با دیگران ارتباطی موثر داشته باشند که رفته رفته این مهارت به وجود می‌آورد.
اما در کودکان اوتیسم، چالش‌هایی مشاهده خواهد شد به طوری که اغلب علاقه ای به صحبت کردن ندارند و می بایست از خدمات گفتار درمانی برای پوشش ضعف در کسب مهارت استفاده کرد.
ارتباط های غیر کلامی خاص
کودکان درگیر مانند افراد نرمال مهارت های کلامی را کسب نمی‌کنند و ناگزیر به سمت ارتباط های غیرکلامی گرایش پیدا می کنند. برای درک بهتر از وسایل بصری یا فیزیکی کمک می گیرند تا افکار و احساسات خود را به اشتراک بگذارند که چنین عملکردی نیز خود یک مانع جدی برای پیشرفت در مهارت کلامی است، بطوریکه ممکن است واژگان و جملات نیز به درستی آموخته نشوند.
نقص در زمینه درک مفاهیم
اوتیسم اختلالی است که برای قربانیان چالش هایی در زمینه درک مفاهیم به وجود می آورد به طوری که این گروه در روابط اجتماعی قادر به فهم منظور سایرین نیستند و همچنین معنای ثانویه یا حالت چهره را نیز به سختی متوجه می شوند، علاوه بر آنکه سیگنال های ارتباطی نیز برای آنان تفاوتی ندارد به طور مثال در شرایط عصبانیت، غم و شادی قادر به تفکیک نیستند.
همچنین مرز واقعیت و رویا برای این گروه مشخص نیست، به نظر می‌رسد بیشتر زمان خود را در خیال پردازی های ذهنی سپری می کنند که شاید اطرافیان کودک را بسیار سرزنده و شاد نیز ببیند، در حالی که این رفتار به منزله زنگ خطری هشداردهنده است.
انجام رفتارهای تکراری
کودکانی که از اوتیسم رنج می برند، علاقه بسیاری به انجام کارهای تکراری دارند به طوری که ممکن است ساعت ها زمان صرف مرتب کردن اشیا کنند، بدون آنکه خسته شوند و یا حتی به تنهایی با یک ماشین اسباب بازی سرگرم شوند، تنها زمانی که مشغول حرکات رفت و برگشتی در یک مسیر ثابت هستند.
این قبیل کارها، علاقه مندی اغلب درگیر قربانیان اوتیسم است که به منزله زنگ خطر هشدار دهنده جدی برای معاینه و ارزیابی پزشکی با تجربه بود.
پیکا خواری
در حدود ۳۰ درصد کودکان درگیر اوتیسم رفتاری خاص دیده میشود به طوری که ولع زیادی برای مصرف مواد غیر مغذی مانند خاک، سنگ، کاغذ و … دارند و ممکن است که این علاقه مندی در سنین بالاتر نیز دیده شود. البته این نکته را نیز مد نظر داشته باشید کودکان نرمال ممکن است در برهه ای، چنین رفتاری داشته باشند.
حساسیت بالا نسبت به محرک های خارجی
کودکان درگیر اوتیسم، معمولاً نسبت به محرک های خارجی مانند برخی از صداها، نورهای شدید، طعم های خاص عکس العمل شدید نشان می دهند بنابراین نیاز است خانواده ها برای کاهش تحریک پذیری، شرایط را مدیریت کنند.
همچنین گروهی عکس العمل خاصی نسبت به برخی لباس ها، صداها و حتی مناطق مسکونی نشان می دهند اما در مقابل پوشیدن لباس یا رنگ خاص پافشاری می کنند، والدین می توانند با شناخت بهتر کمک کنند، فرزندشان راحتی بیشتری داشته باشند تا از استرس عاطفی نیز دور بماند.
نقص ژنتیکی
قربانیان اوتیسم در مواردی با نقص ژنتیکی نیز دست و پنجه نرم می کنند که می تواند تبعات این اختلال را چندین برابر افزایش دهد از جمله میتوان، به سندروم ایکس شکننده، سندروم آنجلمن، اختلال کروموزوم شماره ۱۵ اشاره کرد.
بنابراین اگر شخصی در خانواده تان با چنین سندروم هایی دست و پنجه نرم می کند می توانید برای تشخیص سریعتر اختلال اوتیسم اقدام کنید اگرچه حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد مبتلایان، با چنین نقص ژنتیکی مواجه هستند.
مشکلات گوارشی
اختلال اوتیسم مشکلاتی در سیستم گوارشی نیز پدید می آورد به طوری که در حدود ۸۵ درصد قربانیان، شواهدی از یبوست، اسهال مزمن و بیماری های التهاب روده، دور از انتظار نیست که می‌تواند منجر به تغییر خلق و خو شود به گونه ای که برای التیام درد خود رفتار تهاجمی، خودزنی و عصبانیت را نشان می‌دهند که می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد.
تشنج
تشنج از شواهد مرتبط با اختلال اوتیسم است به طوری که در حدود ۳۹ درصد قربانیان به چشم می‌خورد از جمله می توان، تشنج تونیک-کلونیک، تشنج غایب و سایر تشنج های که اغلب با نوار مغز قابل شناسایی هستند را نام برد.
اختلال در عملکرد خواب
این گروه از مبتلایان خود، قادر نیستند، زندگی روزمره با کیفیتی را تجربه کنند. اختلال عملکرد خواب نیز اغلب به شکل بیداری مکرر در طول شب، بیداری های بسیار زود و ناتوانی در خواب رفتن است.
علائم اوتیسم در کودکان زیر یک سال
علائم اوتیسم در کودکان زیر یک سال یا نوزادان به خوبی قابل تشخیص نیست حتی ممکن است پزشکان نیز گاه نیاز به زمان بیشتری برای تشخیص داشته باشند. با توجه به آنکه اغلب شخصیتی آرام، مستقل و کم طلب نشان می‌دهند اما توجه دقیق می‌تواند زنگ خطرهای هشدار دهنده را به صدا درآورد. در ادامه به موارد کمک‌کننده برای شناسایی این گروه گریزی زده شده است:
ارتباط اجتماعی
کودک توجهی به اشیا ندارد و از این طریق برای جلب توجه اطرافیان اقدامی صورت نمی دهد به طوری که برخلاف کودکان نرمال که ممکن است با مشاهده حیواناتی همچون سگ، هیجان زده شوند و مایل باشند اطرافیان نیز آن را مشاهده کند، رفتاری عادی دارند.
علاقه‌ای به تماس چشمی برای جلب توجه ندارند به طور مثال برای خوردن میوه ای خاص نیز با نگاه چیزی را به والدین تفهیم نمی کند، برخلاف کودکان نرمال که این طریق نیازهای خویش را بیان می کنند.
واکنشی نسبت به شنیدن اسم خویش بروز نمی‌دهند.
زمانی که شخص مقابل در حال لبخند زدن است، توجهی ندارد و حتی اقدام به تقلید حرکات و حالت چهره نیز نمی کند.
معمولاً در زمان خداحافظی، کودکان از حرکات دست استفاده می کنند در حالی که این گروه علاقه‌ای به تقلید و استفاده از حرکات ندارند.
در صورت اشاره به شکل خاصی، کودک آن را دنبال نمی‌کند. حتی ممکن است تنها مسیر درست را دنبال کند و رغبتی به پیگیری جسم نیز نداشته باشد.
از سر و صدا برای جلب توجه، استفاده نمی کند.
علاقه به درخواست کمک از دیگران، نشان نمی دهد.
رغبتی برای حضور در فعالیت‌های اجتماعی ساده مانند بازی و شادی نیز ندارد و تنهایی را ترجیح می دهد.
دستورالعمل های ساده را نیز اجرا نمی کند به طور مثال لیوان را به من بدهید.
رفتاری
کودک به اشیایی که دارای دکمه هستند، علاقه زیادی دارد به طوری که ممکن است ساعت ها مشغول باز و بسته کردن دکمه یک وسیله خاص باشد و یا ماشین اسباب بازی را در یک مسیر ثابت حرکت دهد.
نحوه بازی این گروه متفاوت با دیگران است به طوری که ممکن است تنها چند اتومبیل اسباب بازی را بچرخاند و یا شی خاص را در یک مسیر ثابت، حرکت دهد.
علاقه مندی این گروه متفاوت با سایرین است به طوری که به اسباب بازی های خاصی، توجه نشان می دهد.
نسبت به تغییرات، واکنش غیر معمول نشان میدهد به طوری که مایل است همواره کارهای روزمره مانند خوابیدن، غذا خوردن و بیرون رفتن به شکل ثابت و به همان روش صورت گیرد.
حساسیت بالایی نسبت به برخی از محرک‌های حسی نشان می دهد به طور مثال در مقابل بعضی از صداها بسیار عصبانی شده و یا فقط غذاهای خاصی را میل می کند.
علائم خاص اختلال طیف اوتیسم در افراد بزرگسال
اگرچه اوتیسم را اختلالی مرتبط با سن کودکی می‌دانند که معمولاً تا قبل از سن چهار و پنج سالگی تشخیص قطعی داده میشود اما در افراد بزرگسال نیز میتوان شواهد خاصی را مشاهده کرد، از جمله:
- علاقه ای به برقراری ارتباط با دیگران، دیده نمی شود.
- نسبت به صحبت اطرافیان بی توجه هستند.
- انجام کارهای یکنواخت می توانند مدتی، آنها را سرگرم کند.
- گارد دفاعی بالایی، نسبت به تغییرات برنامه روزمره دارند.
علت بروز اختلال اوتیسم در کودکان
اختلال طیف اوتیسم در اثر عوامل مختلفی بروز می آید که از تاثیرگذار ترین آنها می توان، شرایط خاص بیولوژیکی را نام برد اما سبک زندگی نیز می تواند شدت عارضه را کاهش یا افزایش دهد، بنابراین بهتر است فضایی که کودک در آن رشد می یابد از محرک های روانی و اجتماعی دور باشد تا دچار ترس و پرخاش نشود.
عوامل بیولوژیکی تاثیرگذار بر بروز اوتیسم
عوامل وراثتی را میتوان از اصلی ترین دلایل بروز اختلال اوتیسم دانست به طوری که حضور یک شخص در خانواده احتمال درگیری را چندین برابر افزایش می دهد. اما باید دانست برهم کنش پیچیده‌ای از ژن ها و عوامل محیطی در بروز آن تاثیر بگذارد. نتایج پژوهش ها نیز نشان میدهد وراثت پذیری این نوع اختلال در حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد ممکن است باشد.
سن والدین در بدو تولد کودک
تبعات ناشی از اختلالات اوتیسم به شدت پررنگ است به طوری که می تواند آرامش خانواده را نیز بر هم زد، به همین دلیل شناخت عوامل تأثیرگذار بسیار مهم است.
براساس تحقیقات علمی مشخص شده است که تاثیر پدران مسن در افزایش میزان اختلالات طیف اوتیسم وجود دارد اما مادران مسن درگیری کودک با این اختلال را چندین برابر افزایش می‌دهند، این اتفاق بی‌ارتباط با جهش های جدید که منجر به مکانیسم بیماری زایی می شود، نیست.
عوامل خطرزا در دوران بارداری و زایمان
از دیگر عواملی که می‌تواند در بروز اختلال اوتیسم تاثیرگذار باشد، درگیری مادر باردار با برخی از بیماری‌های عفونی همچون عفونت سرخچه بیان می شود، همچنین تولد نوزاد نارس نیز احتمال درگیری را افزایش میدهد.
دیابت مادر، هیپوگلیسمی پس از زایمان و مشکلات عملکرد ریه در نوزاد نیز از دیگر شرایط خطر ساز یاد می شوند. بهتر است مادر باردار داروهای خاص را بدون مشورت با پزشک مصرف نکند از جمله داروهای ضد صرع که بسیار خطرناک هستند همچنین مصرف الکل و فشار روانی اجتماعی شدید نیز از دیگر شرایط تهدید کننده سلامت نوزاد هستند.
مکانسیم ایجاد اختلال اوتیسم
برای درک بهتر مکانیسم نیز به این مثال توجه کنید که مغز همچون شبکه‌ای از جاده های مختلف متصل کننده اماکن بسیار است که هر یک از این مکان ها، مسئول مهارت خاصی هستند. اما فردی که درگیر اوتیسم است از همان نخستین روزهای تولد، موانعی را در این جاده ها احساس میکند به طوری که یافتن اماکن به سختی ممکن است، بی جهت نیست که این گروه قادر نیستند ملموس ترین مهارت هایی همچون تشخیص بصری چهره شاد یا غمگین را از یکدیگر داشته باشند. اغلب بر اساس نیازهای خود عمل می‌کنند.
رفتارهای تشخیص دهنده برای درک اختلال اوتیسم
والدین مراقب، باید مرواده نزدیکی با فرزند خود داشته باشند بنابراین می توانند زنگ خطر های هشدار دهنده اختلالات و بیماری های متفاوت از جمله اوتیسم را متوجه شوند و با مشورت از پزشک متخصص، روند درمان را آغاز کنند.
در صورتی که نوزاد یا کودک نوپا علاقه‌ای به ارتباط با اطرافیان ندارد و در کسب مهارت هایی که وابسته به تقلید از دیگران هستند تعلل دارد، زنگ خطر جدی است همچنین این گروه در مقایسه با سایرین زبان و کلام را به سختی می آموزند به طوری که در سن چهار سالگی ارتباطات کلامی به شدت ضعیف است و به سختی می توانند تعاملات سازنده ای داشته باشند که بر ارتباطات اجتماعی، سایه سهمگینی می گستراند.
نباید از این گروه انتظار همدلی و همدردی داشت یا ابراز محبت کلامی، بلکه ترجیح می‌دهند به تنهایی سرگرمی های تکراری را پیگیری کنند. مطمئنا این گروه از کودکان لذت بسیاری در زمان بازی با وسایل خاص می‌برند به طوری که ممکن است ساعت ها وقت صرف کند، بدون آنکه خسته شود. در واقع این گروه به یکنواختی فرآیندها علاقه بسیار دارند بنابراین تغییر مکان ظروف و وسایل و تزئینات مورد علاقه آنها می تواند خشم، ناراحتی و ناامیدی را موجب شود.
نقش والدین در شناخت علائم هشدار دهنده اوتیسم
اوتیسم یک اختلال پیچیده است که شاید تشخیص آن برای بسیاری از افراد مشکل باشد اما می توان با مشاهده چندین علامت شاهد زنگ خطر هشدار دهنده بود. این گروه از کودکان رغبتی برای رابطه با اطرافیان حتی کودکان هم سن و سال ندارند، تماس چشمی به سختی میسر میشود، حضور در محیط منزل و انجام بازی های ثابت و تکراری می تواند ساعتها آنها را سرگرم کند، البته شاید در برخی از کودکان نرمال نیز چنین شواهدی ملموس باشد اما این گروه از حد طبیعی فراتر می روند و اغلب رفتارهای عجیب و غریب به نمایش میگذارند به طوری که تغییرات را به سختی می پذیرند.
والدین باید با پزشک متخصص اطفال یا روانپزشک کودک و نوجوان، مشاوره تخصصی ترتیب دهند تا مطابق با ارزیابی های علمی، تشخیص دقیق صورت گیرد.
مطمئناً در این جلسات، نخست پرسشنامه هایی در اختیار شخص قرار میگیرد تا با جمع آوری این داده های رفتاری بتوانند به جمع بندی برسند. همچنین آزمایش های متعددی از کودک ممکن است گرفته شود تا درک رفتار نیز ممکن شود.
در جلسات مشاوره ای برای تشخیص اوتیسم چه اتفاقی صورت میگیرد؟
جلسات مشاوره ای متمرکز بر مصاحبه دقیق والدین است تا اطلاعاتی درباره ناهنجاری های پنهان و مدت زمان بروز رفتارهای خاص کودک به دست آید.
تشخیص دقیق یک پروسه چند وجهی است که نیاز است اطلاعاتی از طریق افراد نزدیک کودک مانند پدر و مادر و مربیان و پرستاران دریافت شود تا روال استاندارد جلسات پیش روند.
بیا داشته باشید تنها نمی توان بر اساس شواهد رفتاری تشخیص قطعی را اعلام کرد، مطمئنا بسیاری از رفتارهای خاص ناشی از این اختلال، ممکن است در گروهی از کودکان نیز همپوشانی رفتار با قربانیان دیگر اختلالاتی مانند افسردگی، اختلال یادگیری وجود داشته باشد که روند تشخیص را طولانی تر می کند.
برخی از پزشکان بیان می‌کنند که معمولاً از ۳۰ مراجعه‌کننده احتمالا ۱۰ نفر درگیر اختلال اوتیسم هستند که البته بر اساس ارزیابی نتایج آزمایش‌ها چنین نظری بیان می شود بنابراین بدون چکاپ پزشکی نباید برچسب اختلال را برای کودک به کار برد.
گامهای موثر بعدی پس از تشخیص اختلال اوتیسم
مطمئناً اغلب خانواده‌ها پس از تشخیص قطعی اختلال اوتیسم فرزندشان با احساس ناامیدی، خشم و سردرگمی مواجه خواهند شد و حتی گروهی برای پذیرش آن مقاومت می کنند اما بهتر است رفتاری حرفه ای داشته باشند و برای سلامت فرزند خویش، فرصت را غنیمت بشمارند.
بر اساس شدت عارضه، علائم متفاوت هستند، بنابراین استفاده از خدمات درمانی همواره یکسان نیست، در شرایطی ممکن است پزشک، بستری شدن در بیمارستان را نیز ضروری بداند که معمولاً چنین تشخیصی برای گروهی است که رفتار پرخاشگرانه و خطرناک نشان می‌دهند.
در مواردی نیز آموزش رفتار اجتماعی درست کمک میکند شخص تعاملات را پیش ببرد و حتی در موقعیت های مختلف زندگی نیز موفقیت هایی را کسب کند.
بهترین زمان مراجعه به پزشک برای اختلال اوتیسم
اگرچه علائم اولیه اوتیسم در بسیاری از کودکان مشترک است اما گروه دیگری ممکن است شواهد خاصی را به نمایش بگذارند بنابراین برای نظر قطعی نیاز به استفاده از علم و تجربه پزشکان متخصص است. البته افزایش سن می تواند تعیین کننده شدت علائم باشد به طوری که با بزرگتر شدن کودک، شواهد واضح تر خواهند شد اما به رفتارهای خاص بی توجه نباشید مانند:
- در ۶ ماهگی: کودک علاقه ای به لبخند زدن و داشتن حالت چهره گرم و شاد ندارد.
- در ۹ ماهگی: کودک همواره بدون سر و صدا بوده و دیگر حالت چهره معمول را نیز نشان نمی دهد علاوه بر آنکه تقلید لبخند زدن نیز به سختی ممکن است.
- در ۱۲ ماهگی: پاسخی به شنیدن نام خود نشان نمی دهد. به حرکاتی مانند اشاره و یا تکان دادن دست در زمان خداحافظی نیز علاقه ای ندارد.
- در ۱۶ ماهگی: نقص در مهارت های کلامی ملموس است به طوری که ممکن است کودک، کلمه‌ای را بیان نکرده باشد.
- در سن ۲۴ ماهگی: کودک قادر به بیان جملات دو کلمه ای با معنا نیست.
به یاد داشته باشید این لیست در واقع معیار تشخیص نیست بلکه در صورتی که فرزندتان چندین مورد از این رفتارها را نشان می دهد بهتر است با پزشک متخصص، شواهد را در میان گذاشت.
همچنین با مشاهده علائم نمیتوان به علت وقوع رفتار پی برد. با توجه به آن که بسیاری از این مشکلات ممکن است منشا خاصی نداشته باشند، از جمله نقص در کسب مهارت های کلامی در مواردی به دلیل مشکلات شنوایی است.
خوشبختانه حال علم پزشکی پیشرفته شایانی داشته است که می توان با مراجعه به کلینیک های درمانی هر چه سریعتر استفاده از خدمات درمانی را آغاز کرد، شاید نخستین گام تشخیص قطعی نیز باشد، بنابراین نباید تنها به توصیه دوست و آشنا اکتفا کرد بلکه از مراجع علمی که صلاحیت دارند برای شناخت تا درمان کمک گرفت.
سوالات مطرح شده در جلسات مشاوره ای برای تشخیص اختلال اوتیسم
باید این نکته را نیز در نظر بگیرید، برخی از افراد مبتلا در مراحل رشد طبیعی چندان چالشی را احساس نمی کردند اما محدودیت ها پس از ۲یا۳ سالگی خود را به نمایش گذاشتند.
معمولاً تیمی از پزشکان متخصص برای تشخیص اولیه و تجویز خدمات درمانی، رفتارهای خاص کودکان نوپا را بررسی می‌کنند و آزمایش‌هایی را نیز لازم می دانند تا با قطعیت درباره وجود یا شدت اختلالاتی همچون اوتیسم اظهارنظر کنند.
به طور مثال از والدین درباره رفتارهای خاص کودکان سوال می شود مانند:
- نخستین زمانی که کودک به شکل آگاهانه خندید، چند ماهگی بود؟
- آیا کودک علاقه دارد، حالت چهره دیگران را تقلید کند؟
- نخستین زمانی که کودک توانست به اشیا اطراف اشاره کند و یا نظر آنها را جلب کند، چه زمانی بود؟
- کسب مهارت کلامی و توانایی بیان جملات دو کلمه ای در چه سنی اتفاق افتاد؟
- آیا کودک علاقه‌ای برای رابطه با والدین و بازی با هم سن و سالان نشان می دهد؟
چنین اطلاعاتی را میتوان سرنخ‌های ارزشمند دانست که به پزشکان کمک می کند، یک درک کلی نسبت به توانمندی‌های ذاتی کودکان داشته باشند و برای گزینه های درمانی اطمینان خاطر داشته باشند.
رویکردهای درمانی موثر برای کاهش اختلال اوتیسم
اوتیسم اختلالی است با شواهد مختلف که می تواند قربانیان بسیاری را با رنج و عذاب مواجه کند. خوشبختانه اقدامات درمانی موثری وجود دارد که به بهبودی شواهد کمک شایانی میکند. معمولاً در سه سال نخست زندگی، می توان از خدمات درمانی موثر استفاده کرد اما باید دانست استمرار و صبوری می تواند کلید طلایی برای مشاهده نتایج موثر باشد که افزایش کیفیت زندگی کودک و اعضای خانواده را ممکن میکند.
از مهمترین اقدامات درمانی میتوان به گفتاردرمانی، موسیقی‌درمانی، اقدامات فیزیوتراپی، مشاوره و آموزش اشاره کرد.
باید بدانید که اختلال اوتیسم در واقع طیف گسترده‌ای از شواهد را شامل میشود که مهمترین وجه مشترک، نقص در تعاملات اجتماعی و ارتباطی است. ممکن است گروهی از قربانیان تا پایان عمر نیاز به استفاده از خدمات درمانی و حمایت والدین داشته باشند اما برخی نیز با افزایش سن می توانند خود را با محیط وفق دهند.
اما نباید انتظار درمان ۱۰۰% را برای این گروه از اختلالات داشت. شاید در آینده امیدواری وجود داشته باشد اما حال علم و تکنولوژی به جمع‌بندی درستی نرسیده اند.
نحوه تشخیص اوتیسم چگونه است؟
برای اینکه بتوان با قاطعیت به یک شخص، برچسب اوتیسم را چسباند، نیاز است یک فرآیند چند مرحله ای سپری شود. معمولاً پزشکان بر اساس سن، آزمایش‌های مختلفی را تجویز می کنند، همچنین در جلسات مشاوره، پرسشنامه هایی برای جمع بندی اطلاعات در اختیار نزدیکان به ویژه اعضای خانواده، بستگان حتی پرستاران و مربیان قرار میگیرد. معاینات پزشکی نیز برای تشخیص کمک شایانی هستند، با توجه به آن که بسیاری از علائم همواره آشکار نیستند و ممکن است برای درک پیامدهای پنهان با محدودیت هایی مواجه شد.
دیگر تبعات و ناهنجاری های ناشی از طیف اوتیسم
بیماران اوتیسم، معمولاً علاوه بر رفتارهای خاص، ممکن است ناهنجاری های دیگری را نیز نشان دهند به طوری که علاقه به رفتن به توالت ندارند و حتی پوشک را بر می گزینند. گروهی نیز درک پیام پر شدن مثانه یا روده نیز به درستی صورت نمی گیرد که موجب کثیف شدن لباس میشود. یبوست های مکرر نیز دور از انتظار نیست با توجه به آنکه سبک غذایی متفاوتی دارند و از رژیم غذایی خاصی استفاده می کنند.
استعدادهای خاص کودکان درگیر اوتیسم
اگرچه اوتیسم، تبعات بسیاری را برای زندگی کودک درگیر و خانواده به وجود می‌آورد اما گروهی ممکن است استعداد نهفته درخشانی در برخی زمینه ها مانند ریاضی، موسیقی و دیگر حوزه ها داشته باشند و موفقیت هایی نیز کسب کنند.
پیش‌بینی روند اوتیسم ساده نیست و اغلب منشا پیچیده‌ای دارد. در مواردی مشاهده شده است که در قربانیان این اختلال با افزایش سن، شواهد فروکش می کنند. معمولاً پزشکان این اتفاق را با توانایی شخص برای کنار آمدن با این اختلال مرتبط می دانند. چنین اتفاقی معمولاً در دختران بیشتر صورت میگیرد با توجه به آنکه توانمندی بیشتری به دست می آورند.
دیگر نقاط قوت اختلال اوتیسم
شاید دور از انتظار به نظر برسد که کودکان درگیر اوتیسم نقاط قوت نیز از این اختلال به دست آورند اما ویژگی‌های خاصی نیز به همراه دارد که در ادامه به چند مورد اشاره خواهد شد:
رفتار صادقانه و بدون حیله
معمولا افرادی که از اختلال اوتیسم رنج می برند، رفتاری صادقانه، گشوده و بدون تزویر به نمایش میگذارند به طوری که علاقه‌ای به دروغ و مخفی کاری ندارند، از جزئیات لذت می‌برند و زمان زیادی را صرف آموختن شناخت جزئیات اشیاء و اتفاقات پیرامون می کنند.
توانمندی بالایی در درک تفاوت موقعیت‌ها دارند به طوری که تفاوت ها را سریع پیدا می‌کنند و قادرند مسئولیت‌ها را دقیق و کامل انجام دهند. بنابراین در مشاغلی که وابسته به چنین مهارت هایی هستند عملکرد درخشانی برجای خواهند داشت.
تعهد اخلاقی بالا
افرادی که از اوتیسم رنج می‌برند، معمولاً علایق خاصی دارند و با اشتیاق و استقامت مثال‌زدنی آن را دنبال می‌کنند. همچنین تمرکز و وجدان بالا نیز به شدت ملموس است به گونه‌ای که قادرند در زمینه آموزش و انجام مسئولیت های مرتبط، موفق ظاهر شوند.
نبوغ و خلاقیت
نبوغ و خلاقیت افراد مبتلا به اوتیسم می‌تواند به آنها کمک کند تا در روند اجرای امور چالش کمتری احساس کنند، علاوه بر آنکه بازدهی نیز چندین برابر افزایش می دهد.
تفاوت رفتاری دختران و پسران درگیر اوتیسم
معمولاً مردان علائم پررنگ تری از اوتیسم را نشان می دهند البته باید پذیرفت که شدت این اختلال در دختران کمتر است که شاید مرتبط با کنترل بهتر رفتار باشد به گونه ای که رفتار پرخاشگرانه و اخلال در یادگیری کمتری نیز نشان می دهند.
از دیگر رفتارهای خاص اجتماعی دختران درگیر اوتیسم میتوان به خجالت و سکوت اشاره کرد بنابراین آزار چندانی برای خانواده ها ندارند، اگر چه ممکن است دریافت خدمات درمانی را نیز به تعویق بیاندازد بنابراین خانواده ها نقش تاثیرگذاری دارند تا با رصد دقیق، مشکلات پنهان فرزندشان را نیز تشخیص دهند و برای استفاده از خدمات درمانی پیشقدم شوند در غیر اینصورت، محدودیت در ارتباطات اجتماعی دور از انتظار نخواهد بود.
آیا روند درمان اوتیسم همواره یکسان است؟
نباید یک شیوه درمانی را مناسب برای تمامی افراد درگیر اوتیسم دانست بلکه بسته به شدت اختلال، سن و شرایط یک یا چندین روش استفاده میشود. معمولاً گروه های درمانی شامل درمان های رفتاری و ارتباطی، درمان های رژیمی و پزشکی و دیگر روشهای مکمل مانند موسیقی و هنر درمانی است.
هوش قربانیان اوتیسم
شاید در نگاه نخست، قربانیان اوتیسم کند ذهن یا عقب افتاده به نظر برسند. در حالی که تنها دو سوم آنها از نظر توانمندی ذهنی ضعف دارند و سایرین از هوش معمولی برخوردارند.
بد نیست بدانید که برخی از این گروه حتی می‌توانستند با نبوغ خاص و بالای خود، چالش‌هایی را نیز حل کنند و حتی عملکرد درخشانی در مباحث ستارگان و نجوم نیز بر جای بگذارند بنابراین نباید با این ذهنیت مانع رشد فرزندتان شوید.
سخن آخر
اوتیسم اختلالی نسبتاً پیچیده است که معمولاً میتوان اغلب شواهد را در سن نوزادی و کودکی مشاهده کرد که معمولا شامل محدودیت در ارتباطات اجتماعی و علایق، انجام رفتارهای کلیشه‌ای و تکراری است.
البته باید دانست که تمامی قربانیان از شدت یکسان عارضه رنج نمی برند بلکه علائم درجات مختلفی دارند، بنابراین تنها پزشک متخصص صلاحیت تشخیص و تجویز خدمات درمانی را دارد و نباید با اقدامات بدون پایه و اساس علمی، روند بهبودی را با چالش بزرگ مواجه کرد.
شما می توانید از طریق فرم زیر مشکل کودک خود را با ما در میان بگذارید. کارشناسان ما در با توجه به زمان مقتضی با شما تماس بگیرند.
افزودن دیدگاه جدید