کنترل ادرار و مدفوع در کودکان از چه سنی آغاز میشود؟

به طور کلی کودکان پس از سن ۲ و ۳ سالگی، قادرند کنترل مثانه خویش را داشته باشند. بنابراین همراهی والدین می‌تواند آموزش کارآمدی باشد تا راه حل مشکل شب ادراری ممکن شود اما شب ادراری مکرر در کودکانی که بیش از ۵ سال سن دارند و بیش از سه ماه نیز به طول انجامیده است، نشانه مشکل جدی است که باید علل و مشکلات ثانویه را نیز شناخت تا تشخیص و درمان در ایده آل ترین حالت ممکن، صورت گیرد.

پزشکان معمولاً از خانواده ها درباره الگویی بی اختیاری ادرار سوالاتی را مطرح می کنند تا مطمئن شوند نقایص مادرزادی یا رفتارهای خاص چقدر در بروز این عارضه تاثیرگذارند.

عملکرد غیر قابل کنترل مثانه گاه به دلیل مشکلاتی جدی مانند نقص عملکردی، اتفاق می‌افتد. گروهی از نوزادان نیز به دلیل عدم رشد کامل مثانه و مجرای ادرار قادر به مهار بالای ادرار نیستند و در وضعیت غیر عادی نیز خویش را خیس می کنند بنابراین درمان نیاز به اطلاعات کاملی دارد.

موارد موثر برای تایید وجود مشکل شب ادراری در کودکان

برای تشخیص مشکل شب ادراری در کودکان نیاز به چند پیش فرض است، کودک علاوه بر داشتن سن بیش از ۵ سال باید این عارضه را به شکل غیر ارادی در هفته به صورت دوبار تکرار کند و بیش از سه ماه با آن نیز دست و پنجه نرم کند.

چنانچه کودک در اثر خستگی، تحرک بسیار و یا نوشیدن مایعات بسیار قبل از خواب، دچار شب ادراری شود، به منزله عارضه جدی نیست بلکه این پدیده، شرایط خاصی را دارد و خانواده نباید نگرانی بالای داشته باشند.

آمار شیوع شب ادراری کودکان

با توجه به آن که بسیاری از کودکان پدیده شب ادراری را در بازه سنی خاصی، تجربه می‌کنند بد نیست نگاهی به آمارها بیندازید تا شاهد درگیری کودکان زیر ۱۰ سال در حدود ۵ تا ۱۰ درصد جمعیت باشید.

رسیدن به دوره بلوغ و ورود به مرحله بزرگسالی نیز به منزله اتمام مشکل نبوده بلکه حدود ۲ تا ۳ درصد کودکان نیز همچنان درگیر مشکل شب ادراری خواهند بود.

کودک در صورت شناخت علل و پدیده شب ادراری می تواند تعداد حملات را کاهش داده و حتی شاهد بهبودی نیز باشد. اما نمی‌توان چنین انتظاری را برای تمامی کودکان داشت با توجه به آن که علل و درمان متفاوت هستند.

انواع شب ادراری کودکان

شب ادراری به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم بندی شده است که منشاء نوع اولیه را می‌توان ژنتیک و ناتوانی در کنترل ادرار مرتبط دانست، در حالی که شب ادراری ثانویه ناشی از بیماری‌های سیستمیک مجاری ادراری است. 

برای قضاوت درباره عارضه شب ادراری نیاز است تا سن ۵ سالگی صبر کرد، با توجه به اینکه کودکان قادر به کنترل ادرار خواهند بود اما در صورت وجود مشکلات مخفی، هم‌چنان کودکان بستر را خیس میکنند.

تقسیم بندی شدت عارضه شب ادراری کودکان

شب ادراری تک علامتی، در واقع معضلی است که کودکان فقط از خیس کردن رختخواب رنج می برند و دیگر علایم خاموش هستند. حدود ۹۵ درصد کودکان نیز از این موضوع رنج می برند.

البته باید دانست که شدت شب ادراری متفاوت است، ممکن است کودک از نوع خفیف رنج، ببرد که ۱-۳ بار طی هفته، این معضل را نشان دهند، اما شب ادراری متوسط به شکل ۳ تا ۶ بار طی هفته مشخص است در حالی که گروهی نیز درگیر شب ادراری شدید هستند و معمولا ۶تا۷ بار، رختخواب خود را خیس می کنند.

شب ادراری ثانویه متفاوت از یک اتفاق ساده است و معمولاً بدین شکل است، کودکی که توانسته مشکل ادرار خویش را حدود شش ماه کنترل کند، به یکباره درگیر این موضوع شرم آور می شود.

تبعات کلی عدم درمان شب ادراری کودکان

در صورت عدم درمان مشکل شب ادراری، باید درگیری کودک با مشکلات دیگری همچون کم توجهی، بی‌قراری، بیش فعالی و حتی افسردگی را منتظر بود که نیازمند همکاری با متخصصان روانشناس و دیگر افراد متخصص حوزه کودک است‌.

اگر می‌خواهید فرزندتان شاهد مشکل شب ادراری نباشد، نیاز است سبک زندگی را تغییر دهید، مطمئنا عادت به ادرار کردن در طول روز به شکل ۴ تا ۷ مورد نیز مثمر ثمر خواهد بود.

برخی از والدین نیز ترجیح میدهند با صدای زنگ، فرزندشان را در طی شب نیز برای ادرار کردن عادت دهند که تاثیر بسیاری خواهد داشت. اگر مشکل جدی وجود نداشته باشد مصرف غذا و یا نوشیدنی های حاوی کافئین نیز برای این گروه از کودکان بسیار مضر است که بهتر است مصرف شام را سبک میل کنند.

فعالیت های سنگین و یا عواطف منفی نیز می‌توانند شب ادراری را تشدید کنند همچنین از دیگر ممنوعیات می‌توان مصرف سوپ، فرنی و شیر و میوه ها، حداقل ۲ ساعت قبل از خواب را نام برد.

شب ادراری در کودک ۲ و ۳ ساله

کودکان ۲ و ۳ ساله در برهه سنی قرار دارند که همراه با والدین می بایست مهارت خود کنترلی ادرار را کسب کنند. بنابراین خیس کردن رختخواب در چنین سنی چندان نگران‌کننده نیست و بخشی از روند طبیعی رشد در کودکان محسوب می‌شود اما زمانی خانواده‌ها باید نگران شب ادراری باشند که کودک بیش از ۵ سال سن داشته باشد.

علت بروز شب ادراری در کودک ۲ و ۳ ساله

بروز شب ادراری در کودک ۲و ۳ ساله چندان رخداد مهمی نیست اما پزشکان توصیه می کنند برای بررسی علت شب ادراری مجدد در سنین بالاتر، از مشاوره های متخصصین استفاده کنند که ممکن است دلایل پنهانی مانند ترس و وحشت، مرگ ناگهانی اقوام، طلاق والدین نیز عامل بروز شب ادراری باشند.

شاید اگر خانواده به ویژه والدین بدانند که نحوه رفتار و برخورد با فرزندشان چقدر می‌تواند به روحیه حساس آنان آسیب وارد کند، کنترل بهتری بر مدیریت احساسات خواهند داشت. هرگونه سرزنش، ضرب و شتم و بی توجهی می تواند استرس طولانی مدتی را برای کودک به ارمغان آورد که این عامل روانشناختی به عنوان منشأ یا پدیده‌ای تشدید کننده مطرح است، برای رهایی از این عادات فرزندتان، نیاز است از همکاری پزشکان متخصص بهره گرفت.

شاید تعجب کنید اگر بدانید آموزش نادرست چه تاثیری در ماندگاری شب ادراری دارد. برخی از مادران برای یادگیری کودکشان برخی از شب ها او را بیدار کرده تا ادرار کند و در برخی از شبها چنین برنامه را فراموش می کنند، در حالی که این قاعده بی نظم نه تنها تاثیری ندارد بلکه عادت به ادرار کردن را نیز کمرنگ می کند.

درمان شب ادراری در کودکان ۴ و ۵ ساله

درمان شب ادراری کودکان ۴ و ۵ ساله اولویت نخست برای بسیاری از والدین است، با توجه به اینکه این عارضه می تواند کیفیت زندگی کودکان را نیز تحت تاثیر قرار دهد اما در صورت بی‌توجهی به این مشکل و سهل انگاری نیاز است عواقب ماندگاری را پذیرفت.

اگرچه علل شب ادراری در کودکان ۴ ساله و یا عوامل بروز شب ادراری در کودکان ۵ سال به راحتی قابل پیگیری نیستند و نیاز به ارزیابی دقیق توسط پزشکان است اما سرخوردگی، ناراحتی و عذاب وجدان می تواند وضعیت کودک را بغرنج تر کند به طوریکه خلق و خو و شخصیت نیز تحت تاثیر قرار گیرند.

بنابراین خانواده ها باید از افرادی برای درمان کمک بگیرند که قادرند با واکاوی دقیق، استرس و اضطراب پنهان خانواده‌ها را نیز درمان کنند، مطمئناً این هیجانات منفی می تواند عامل تشدید کننده نیز باشند.

از مهمترین راهکارهای درمانی شب ادراری در کودکان ۴ و ۵ ساله، استفاده از آنتی بیوتیک ها جهت کاهش عفونت دستگاه ادراری است علاوه بر آن که کودکانی که از کوچکی مثانه رنج می برند از خدمات دیگری می بایست استفاده کنند، البته تغییر شیوه خواب نیز بسیار مثمر ثمر واقع می شود.

تاثیر فضای منزل و بروز شب ادراری در کودکان ۴ و ۵ ساله

تشنج های منفی و تنش می تواند سایه سنگینی بر فضای منزل بگستراند به طوری که کودکان نیز با عواطفی به ویژه استرس و اضطراب مواجه شوند بنابراین مشاهده شب ادراری در کودکان ۴ و ۵ سال نیز چندان غیرمعمول نیست علاوه بر آن که طلاق والدین و یا رفتارهای دیگر مانند پرخاش، کتک زدن و تنبیه نیز میتواند بر مهارت خودکنترلی کودک در زمان خواب تاثیر گذار باشد.

شب ادراری در کودکان ۶ و ۷ ساله

شب ادراری در کودکان ۶ و ۷ ساله معمولاً مرتبط با خواب عمیق نیست و اغلب ناشی از ظرفیت کم مثانه، عنوان می شود. به عقیده متخصصان، آگاهی کودک از منشاء مشکل می تواند بروز تبعات را کاهش دهد. مطمئنا اگر کودک بداند به دلیل کاهش گنجایش مثانه، این مدت دچار عدم کنترل ادرار شبانه می شود بهتر با این عارضه کنار می‌آید، حتی می‌توانید از یک بطری و ماژیک برای تفهیم ظرفیت مثانه کمک بگیرید.

معمولا زمانی شب ادراری در کودکان ۶ و ۷ ساله، کاهش می‌یابد که فشار روانی از روی کودک برداشته شود تا کودک برای کنترل مثانه انگیزه و شوق داشته باشد. مطمئناً رفتارهای تحقیر آمیز و سرزنش می تواند به ماندگاری عارضه نیز منجر شود علاوه بر آنکه بهبودی را نیز با سختی های بسیاری همراه می کند.

مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین و نداشتن خواب کافی علاوه‌بر خوردن شکلات، می‌تواند به عنوان یک سبک زندگی غلط منجر به شدت عارضه گردد. 

درمان شب ادراری در کودک ۶ و۷ ساله

درمان شب ادراری در کودک ۶ و۷ ساله بسیار حائز اهمیت است. ممکن است برخی از خانواده ها نگرش درستی نسبت به شب ادراری نداشته باشند که به ماندگاری این بیماری نیز می‌انجامد اما درمان زودهنگام می‌تواند سلامت جسم و روان کودک را نگه دارد بنابراین در اسرع وقت باید این مشکل را از طریق متخصصان حل کرد.

شانس درمان شب ادراری در کودکان به این شکل بیان شده است که هر ساله ۱۵ درصد از کودکان به شکل طبیعی بهبود می یابند اما ۲/۰ درصد همچنان تا بزرگسالی نیز از این مشکل رنج می برند، بنابراین نیاز است تا والدین آگاهی خویش را افزایش دهند.

شاید در دوران کودکی، آسیب جدی از مشکل شب ادراری شخص احساس نکند اما درگیری طولانی مدت، عزت نفس و اعتماد به نفس را کاهش می دهد که نتیجه آن را می‌توان به شکل نبود تمرکز، بی‌قراری، بیش فعالی و اختلالات روانشناختی شاهد بود که کیفیت زندگی را برای کودک و تمامی اعضای خانواده کاهش می دهد.

شب ادراری در کودکان ۸ و ۹ ساله

شب ادراری در کودکان ۸ و ۹ ساله می‌تواند کیفیت زندگی را نیز تحت تاثیر قرار دهد، با توجه به آن که درک و فهم کودک گسترش یافته است و نسبت به تفاوت خویش با سایرین آگاه است.

برای درمان شب ادراری کودکان ۸ سال، برنامه های مختلفی توصیه می شود که مبتنی بر همکاری کودک هستند.

استفاده از ساعت زنگ دار برای بیدار کردن جهت توالت رفتن، مفید خواهد بود که یک الگوی منظم را نیز تنظیم می‌کند.

شاید تعجب کنید که دو نوع دستگاه ترانزیستوری با حساسیت بالا برای خروج قطرات ادرار ابداع شده است تا برای بیدار کردن کودک، از آن استفاده گردد. عملکرد به این شکل بوده که جزئیات سازنده دستگاه که شامل دو الکترود و یک زنگ هستند، نقش اصلی را ایفا می کنند‌. اما نیاز است این الکترودها، توسط دو گیره به جلوی پیشانی کودک متصل گردند، همچنین محل قرارگیری زنگ دستگاه نیز علاوه بر قسمت جلوی لبه لباس، دست کودک است تا همزمان با خروج نخستین قطره های ادرار، عملکرد دستگاه شروع می شود که زنگ هشدار دهنده منجر به بیداری کودک خواهد شد و در نهایت توقف ادرار صورت می گیرد. مهمترین نتیجه این دستگاه را می‌توان به شکل عکس‌العمل شرطی کودک شاهد بود.

البته خانواده ها، باید در نظر داشته باشند زمانی چنین دستگاهی برای شب ادراری موثر است که کودک آگاهانه همکاری داشته باشد، ممکن است برخی از کودکان استفاده از این دستگاه را نوعی تحقیر در نظر بگیرند و بهبودی حاصل نخواهد شد.

 درمان شب ادراری در کودکان ۱۰ و ۱۱ ساله

مشاوره کودک یکی از گزینه‌های تاثیرگذار درمانی است که به بهبودی شب ادراری کودکان ۱۰ و ۱۱ساله کمک می‌کند، علاوه بر آن که ناتوانی در کنترل به شدت کاهش می‌یابد.

این مشکل چندان جدی نیست اما نیاز است ریشه‌های آن را شناخت و با تشویق و تحسین برای استفاده از شیوه های کارآمد، کودک را همکاری کرد.

رها کردن شیوه های موثر درمانی می تواند نتایج پیشین را نیز کمرنگ کنند، باید یک خط ممتد برای پیگیری اقدامات درمانی وجود داشته باشد تا کودک بدون تنش، به امور روزمره مشغول شود.

پزشکان همچنین نموداری جهت ثبت شب ادراری های کودک پیشنهاد می کنند تا شاهد موفقیت های خویش باشند و تلاش را کنار نگذارد البته باید کودک بیاموزد، ماهیچه اسفنکتر خویش را قدرتمند کند در غیر اینصورت مشکل همچنان پابرجا خواهد ماند.

بی توجهی به درمان شب ادراری کودکان ۱۰ و ۱۱ ساله

شب ادراری اگرچه شیوع بالایی بین کودکان دارد اما نباید نسبت به درمان و کنترل شرایط نیز تعلل کرد، مطمئنا تبعات بسیاری به همراه دارد. احساس شرمندگی، خجالت، اعتماد به نفس پایین، حواسپرتی، بدخلقی، نداشتن شهامت، ناسازگاری و سازگاری اجتماعی ضعیف می تواند تا بزرگسالی نیز فرد را همراهی کند بنابراین نباید شب ادراری کودکان را مشکلی ساده تلقی کرد.

نه تنها طب مدرن نتایج شایانی بر کاهش شب ادراری کودکان بر جای نگذاشته است بلکه طب چینی و طب سنتی نیز توانسته‌اند به خانواده‌ها و کودکان کمک کنند با واکاوی عوامل مادرزادی یا اکتسابی، کنترل این مشکل را حاصل کنند.

اما باید توجه داشت زمانی استفاده از چنین راهکاری ایمن است که پس از مشورت با متخصصان این حوزه عمل کرد در غیر این صورت نه تنها نتیجه حاصل نمی‌شود بلکه انزجار و نگرانی دوچندانی را نیز به ارمغان می‌آورد.

اغلب والدین در زمان مشاهده خیس بودن تخت خواب کودک این فرایند را مرتبط با نوشیدن زیاد مایعات می دانند و اغلب در تلاشند فرزندشان بعد از هفت شب نه تنها مایعات بلکه خوراکی های دیگری مانند هندوانه را نیز مصرف نکنند اما همچنان این موضوع وجود دارد که می تواند صبر و شکیبایی والدین را نیز از بین ببرد،علاوه بر آن که کودک با مشاهده رطوبت ملافه احساس ناراحتی و شرم شدیدی نیز خواهد داشت.

شب ادراری در کودک ۱۲ و ۱۳ ساله

در افراد بزرگتر حتی رفتار جنسی پرخطر و بیماریهای مقاربتی موجب مشکل در ادرار کردن می‌شود بنابراین نیاز است سبک زندگی سالمی را این گروه دنبال کنند علاوه بر آن که مصرف مواد حاوی کافئین و آب میوه های اسیدی نیز به حداقل برسد.

دوران میانسالی و حتی اوایل جوانی نیز درگیری با دیابت و دیابت بی مزه موجب بی اختیاری ادرار می گردند.

عواقب بی توجهی به درمان شب ادراری در کودک ۱۲ و ۱۳ ساله

کودکانی که در سن آموزش هستند ممکن است به دلیل بی اختیاری در کنترل ادرار، تمایلی به انجام تکالیف نداشته باشند و یا استرس و اضطراب عملکرد آموزشی را کاهش دهد. 

برخی از خانواده ها ناگزیر همکاری طولانی مدتی را برای انجام تکالیف انتخاب می کنند، همچنین شادی ها و ناراحتی ها را نیز پنهان می کنند تا فرزندشان تحت فشار مداوم قرار نگیرد. مطمئنا چنین رفتارهایی تاثیر قابل توجهی بر بهبودی مشکل شب ادراری خواهد شد.

درمان شب ادراری با توجه به اینکه این بیماری پیچیده مرتبط است از ارتباطات تنگاتنگ با اعصاب، غدد درون ریز، روانشناسی، ژنتیک و سبک زندگی، چندان ساده نیست.

پزشکان همواره برای بهبودی موارد بسیاری را در نظر میگیرند، با توجه به اینکه برخی از کودکان به دلیل تولید ادرار بیش از حد در شب، خواب سنگین و یا ظرفیت عملکرد کم مثانه چنین شواهدی را دارند.

روان درمانی، رفتار درمانی و توصیه های طب سنتی چینی و ایجاد برنامه موثر علمی مانند برنامه درست برای خوردن، آشامیدن و خوابیدن می‌تواند، نتایج شایانی بر جای بگذارد تا کودکان از این مشکل شرم آور راحت شوند.

دلایل غیر منتظره شب ادراری در روز

بی اختیاری ادرار در روز نیز چندان غیر معمول نیست، برخی از دختران به دلیل عادات نامناسب چمپاته زدن و دفع ادرار به ندرت یا ادرار در حالت نادرست دچار چنین مشکلی می شوند حتی ممکن است خندیدن نیز شروعی برای ریزش ادرار جمع شده در مثانه باشد.

باید بدانید این موضوع، متفاوت با بی اختیاری ادرار ناگهانی در کودکان است که بر اثر عفونت های باکتریایی دستگاه ادراری و عفونت های ویروسی بروز می کند.

یکی از اقدامات رایج و به ظاهر تأثیرگذار در بین کودکان به منظور ممانعت از ریزش ادرار، چمپاته زدن یا بی حرکت ماندن است، در حالی که چنین روش هایی نه تنها مثمرثمر نیست بلکه احتمال عفونت ادراری را نیز دوچندان می کند.

تاثیر ژنتیک بر بروز شب ادراری

درگیری با شب ادراری بی ارتباط با وجود استعداد ژنتیکی نیست. در صورت وجود سابقه خانوادگی درگیری با این مشکل برای نوزاد به احتمال ۵۰ درصد است و حتی کودک تا مدت ها، با چنین شواهدی رشد خواهد یافت، همچنین آمارها نیز نشان می‌دهد، والدینی که در کودکی هر دو درگیر این بیماری بوده اند، این احتمال به ۷۵ درصد، افزایش می یابد.

کودکان بزرگ شوند و اگر این مشکل ناهنجار همچنان وجود داشته باشند می تواند آرامش و آسایش را نیز حرام کند به طوری که برخی از این افراد، مجبور هستند که در موقعیت های مختلف به ویژه مهمانی در منزل اقوام، پوشک استفاده کنند و از این بابت بسیار خجالت زده خواهند بود. بنابراین درمان زودهنگام الویت اصلی است.