قرص ریتالین نوعی محرک سیستم عصبی است که تأثیراتی مشابه با آمفتامین دارد. درواقع قرص ریتالین داروی افزایش تمرکز در کودکان است. این قرص معمولاً برای درمان بیش‌فعالی تجویز می‌شود اما موارد مصرف دیگری نیز دارد از جمله نارکولپسی که نوعی بیماری اختلال خواب است. ریتالین یکی از شناخته شده‌ترین داروها برای درمان اختلالات بیش‌فعالی و کمبود توجه است و موثرترین داروی افزایش تمرکز در کودکان است. از این رو بسیاری از دانشجویان و دانش آموزان برای افزایش تمرکز در دوران امتحانات از آن استفاده می‌کنند.
درمان بیش‌فعالی و عدم تمرکز در کودکان
اختلال کمبود توجه (ADD-) باعث می‌شود که کودک دچار مشکلات رفتاری شود به طوری که کودک در هنگام ثبت‌نام برای مدرسه و تمرکز بر تکالیف مدرسه مشکل پیدا می‌کند؛ زیرا کودک پشتکار لازم را ندارد و وظایف خود را به‌درستی انجام نمی‌دهد و تعامل اجتماعی ندارد. اختلال کمبود توجه ممکن است با بیش‌فعالی همراه باشد.
در واقع اختلال کمبود توجه یک مشکل رفتاری است که افرادی که از آن رنج می‌برند در توجه کردن، بی‌حرکت نشستن و یا کنترل تکانه‌های عصبی‌شان به‌طور غیرعادی مشکل دارند. در میان کودکان، بروز این اختلال در پسران بیش از دو برابر دختران است. تعداد قابل توجهی از نوجوانان و بزرگ‌سالان نیز از این اختلال رنج می‌برند. کودکان مبتلا به این اختلال بسیار بی‌قرار هستند و اغلب افرادی هستند که نمی‌توانند منتظر نوبت خود برای صحبت در کلاس یا شرکت در فعالیت‌های گروهی باشند و تکالیف خود یا سایر وظایفی که به آن‌ها محول شده است را به‌درستی و به‌طور کامل انجام نمی‌دهند.
هنگامی که کودک مبتلا به ADHD یا بیش‌فعالی تشخیص داده می‌شود برای والدین نگرانی‌های زیادی در مورد انتخاب درمان مناسب برای کودکشان ایجاد می‌شود. مناسب‌ترین گزینه درمانی به وضعیت کودک و خانواده بستگی دارد. درمان‌های موجود شامل دارودرمانی و رفتاردرمانی است که در اینجا در مورد درمان دارویی توسط ریتالین صحبت می‌کنیم.
درمان دارویی با قرص ریتالین
داروهای زیادی وجود دارد که می‌توان برای درمان بیش‌فعالی و عدم تمرکز در کودکان استفاده کرد، اما مهم‌ترین آن‌ها ریتالین است. متیل فنیدات و دکس متیل فنیدات فعالیت مغز را افزایش می‌دهند، به‌ویژه در مناطقی از مغز که در رفتار و توجه نقش دارند.
این داروها بیشتر برای درمان ADHD در بزرگ‌سالان، نوجوانان و کودکان بزرگ‌تر از ۶ سال استفاده می‌شوند. آن‌ها به‌صورت قرص‌هایی با اثر طولانی و یا اثر کوتاه‌مدت در دسترس هستند. این ماده به روشی متفاوت از محرک‌ها عمل می‌کند، زیرا نور آدرنالین را در مغز افزایش می‌دهد که به نوبه خود پیام‌ها را بین سلول‌های مغز منتقل می‌کند و به افزایش تمرکز کمک می‌کند.
فرق ریتالین با متیل فنیدات
ریتالین، کنسرتا و متیلن همه نام‌های تجاری متیل فنیدات هستند، اما معروف‌ترین آن‌ها ریتالین است. در واقع در مورد فرق ریتالین با متیل فنیدات می‌توان گفت که ریتالین نام تجاری متیل فنیدات است. متیل فنیدات یک محرک سیستم عصبی مرکزی است، بنابراین تاثیر آن در کودکان به دلیل کوچک بودن بدنشان، بیشتر مشخص می‌شود. به این صورت که غلظت بالایی از آن در خون کودکان جریان پیدا می‌کند و درنتیجه در مقایسه با بزرگ‌سالان، اثر بیشتری در کودکان مشاهده می‌شود؛ اما زمانی که غلظت این دارو پس از چند ساعت در خون کودک کاهش می‌یابد این ماده به یک اثر محرک تبدیل می‌شود که در کودک مبتلا به بیش‌فعالی ناگهانی مؤثر به نظر می‌رسد؛ بنابراین ریتالین با رهش پایدار تولیدشده تا اثربخشی کنترلی خود را در کل روز حفظ کند. متیل فنیدات برای اولین بار در سال ۱۹۵۵ توسط FDA برای درمان نوعی اختلال که بعدها بیش‌فعالی نامیده شد مجوز گرفت. مصرف این دارو از سال ۱۹۹۰، زمانی که ADHD تشخیص داده شد، به طور فزاینده‌ای رایج شده است. در حال حاضر برای درمان شرایط زیر استفاده می‌شود:
اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD): باعث بهبود تمرکز و توانایی یادگیری و کاهش بیش‌فعالی در کودکان می‌شود.
نارکولپسی: این اختلال با افزایش خواب‌آلودگی در طول روز و نیاز ناگهانی به خواب مشخص می‌شود و با داروهای محرک درمان می‌شود، ریتالین در افزایش هوشیاری، فعالیت و بهبود عملکرد مغز موثر است، بنابراین برای جلوگیری از خواب غیرارادی که در آن فرد به زمین می‌افتد استفاده می‌شود.
عوارض مصرف سوء قرص ریتالین
اگر ریتالین را بیش از دوز تجویز شده و به دفعات بیشتری مصرف کنید، همچنین اگر این دارو به روش استنشاق و یا تزریق داخل وریدی مصرف شود ممکن است عوارض شدیدی داشته باشد که این عوارض با مصرف کوکائین و آمفتامین برابر است.
عوارض قرص ریتالین برای کودکان
اگرچه ریتالین یک روش درمانی مناسب برای درمان عدم تمرکز است اما می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد از جمله عوارض قرص ریتالین برای کودکان این است که می‌تواند اعتیادآور باشد هنگام شروع درمان بیش‌فعالی با قرص ریتالین عوارضی زودگذر رخ می‌دهد، در صورتی که این عوارض به مدت طولانی باقی بماند باید به پزشک خود مراجعه کنید. از دیگر عوارض قرص ریتالین در کودکان به‌ویژه در دو سال اول استفاده، کاهش رشد کودک است. این دارو موجب مهار رشد کودکان می‌شود؛ که با پیگیری کودکان ۷ تا ۱۰ ساله مشخص شد؛ زیرا کودکانی که بیش از یک سال از داروی ریتالین - متیل فنیدات - استفاده می‌کردند، ۲ سانتی متر کاهش رشد قدی را تجربه کردند. تخمین زده شده است که رشد وزنی این کودکان حدود ۲.۷ کیلوگرم کمتر از سایر کودکان بوده است، بنابراین استفاده از این دارو برای کودکان زیر ۶ سال خطرناک است و منع مصرف دارد.
بیش‌فعالی یک بیماری مزمن است که بسیاری از کودکان را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی اختلالی است که با الگوهای مداوم بی توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری مشخص می‌شود که در رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد می‌کند. پس مصرف این دارو در بیشتر مواقع -صرف نظر از عوارض آن- ترجیح داده می‌شود.
برای جلوگیری از کاهش بیش از حد رشد کودک پزشک معمولاً مصرف قرص را به مدت چند ماه قطع می‌کند تا رشد کودک را در این مدت بررسی کند. در طول این مدت پزشک رشد کودک در زمان مصرف قرص و زمان قطع مصرف قرص را مقایسه می‌کند تا اطمینان حاصل کند که تفاوت زیادی بین آن دو وجود نداشته باشد. به طور کلی برای کاهش عوارض ریتالین حتماً این قرص را تحت نظر و طبق تجویز پزشک مصرف نمایید. قرص ریتالین عوارض مخربی ندارد؛ زیرا فقط توسط پزشک تجویز می‌شود. در ادامه به برخی از عوارض احتمالی مصرف ریتالین می‌پردازیم:
عوارض شایع مصرف ریتالین: کاهش اشتها و کاهش وزن، اختلال در خواب، خشکی دهان، تعریق بیش از حد، سردرد، تحریک‌پذیری، عصبی بودن و درد در ناحیه شکم.
عوارض کمتر شایع قرص ریتالین: ایجاد اضطراب، حالت تهوع، تپش قلب، افزایش فشارخون، ریزش مو، درد عضلانی، سرگیجه و مشکلات پوستی.
عوارض نادر قرص ریتالین: تیک عصبی، تشنج، تاری دید، مشکلات کبد، اختلالات خونی، واکنش آلرژیک.
نحوه مصرف قرص ریتالین
ریتالین یکی از روش‌های رایج درمان ADHD در کودکان و بزرگ‌سالان است. روش‌های دیگری برای درمان آن وجود دارد که از آن موارد می‌توان به رفتاردرمانی شناختی اشاره کرد. در این بخش در مورد نحوه مصرف قرص ریتالین اطلاعاتی ارائه می‌شود. قرص بیش فعالی ریتالین را باید در اندازه و زمان معین شده توسط پزشک مصرف کرد. برای افزایش تمرکز و یادگیری دانش آموزانی که به نقص توجه مبتلا هستند پزشک معمولا ریتالین تجویز می‌کند. در مورد نحوه مصرف ریتالین برای درس خواندن نکاتی وجود دارد که باید رعایت شود از جمله:
- قرص ریتالین را نشکنید و از جویدن آن خودداری کنید.
- اگر کودک قادر به بلع قرص نیست می‌توانید آن را در مقداری پوره میوه حل کنید و به کودک بدهید.
- دارو را قبل از ظهر به کودک خود بدهید و به‌گونه‌ای زمان مصرف دارو را برنامه‌ریزی کنید که مصرف آن به ساعات خواب کودک نزدیک نباشد.
- این دارو را در محیطی خشک و همچنین خنک نگه دارید.
فواید قرص ریتالین
همان طور که اشاره شد قرص ریتالین برای کودکان بیش‌فعال تجویز می‌شود. افرادی که در کودکی بیش‌فعال بودند در اکثر مواقع در سنین بالاتر کسل و بی انرژی می‌شوند. از جمله فواید قرص ریتالین افزایش انرژی و ایجاد حالت سرخوشی در چنین افرادی است. یکی از فواید قرص ریتالین این است که خواب افراد را کمتر می‌کند. برخی از افراد خواب بیش از حد دارند، مصرف این دارو باعث کمتر شدن خواب چنین افرادی می‌شود. در بیشتر مواقع قرص ریتالین برای درس خواندن کودکان تجویز می‌شود تا باعث افزایش توانایی مغز در یادگیری دروس شود.
مدت زمان اثر قرص ریتالین
قرص ریتالین معمولا تا ۴ الی ۶ ساعت اثر دارد. البته میزان مدت زمان اثر قرص ریتالین در میان کودکان متفاوت است. حتی مقدار داروی مصرفی توسط کودکان برای تأثیرگذاری بهتر باهم تفاوت دارد و نحوه مصرف قرص ریتالین برای درس خواندن کودکان معمولا یک یا دو بار در روز است. این روزها مصرف خودسرانه این دارو به شدت افزایش یافته است. دانش‌آموزان و دانشجویان برای افزایش انرژی و تمرکز در روزهای امتحان به این قرص روی می‌آورند. همان طور که گفتیم این قرص موجب ایجاد اعتیاد در فرد می‌شود. در صورتی که ترک این دارو به مراتب سخت‌تر از ترک مواد مخدر است. اعتیاد به این دارو زمانی رخ می‌دهد که فرد احساس می‌کند به مصرف دوز پایین از این قرص عادت کرده و نیاز به افزایش دوز مصرفی دارد. در چنین شرایطی فرد بدون رعایت دستور پزشک دست به افزایش دوز مصرفی خود می‌زند که این کار عواقب بدی را برای او به دنبال خواهد داشت.
نحوه عملکرد ریتالین در بدن
ریتالین به طور مستقیم بر قشر مغز تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود که تالاموس، دوپامین موجود در سلول‌های عصبی را مجدداً جذب نکند. (دوپامین یک ماده شیمیایی موثر در انتقال عصبی است).
بیش‌فعالی ناشی از اوتیسم و ریتالین
تصمیم‌گیری در مورد شروع مصرف دارو در افراد مبتلا به اوتیسم می‌تواند دشوار باشد. در این بخش می‌خواهیم در مورد ارتباط بین ریتالین و اوتیسم اطلاعاتی ارائه دهیم:
گروهی از مطالعات اخیر به این نتیجه رسیدند که استفاده از ریتالین در طیف وسیعی از علائم در افراد مبتلا به اوتیسم تاثیرات مثبتی داشته است، مانند تکانشگری، بیش‌فعالی، تمرکز و همچنین ارتباطات اجتماعی و خودتنظیمی. همچنین مطالعات نشان داد که درمان طولانی مدت ریتالین به طور متوسط در طول ۲۴ ماه برای کودکان و نوجوانان مبتلا به بیش‌فعالی ناشی از اوتیسم موثر است.
چگونه تشخیص دهیم که مصرف ریتالین موثر بوده است؟
پس از روشن شدن رابطه ریتالین با اوتیسم و نقش آن در کاهش علائم بیش‌فعالی و عدم تمرکز در کودکان مبتلا به اوتیسم، چگونه می‌توان مطمئن شد که ریتالین در کاهش این علائم در کودک موثر است؟ در اینجا راهکارهایی وجود دارد که ممکن است به پاسخ این سوال کمک کند:
- یک هفته زمان در نظر بگیرید و در این مدت جزئیات مربوط به بیش‌فعالی یا مشکل تمرکز فرزندتان را یادداشت کنید، از جمله اینکه چه زمانی، چند وقت یک‌بار و برای چه مدت این رفتار رخ داده است و شدت آن قبل از شروع ریتالین چقدر بوده است.
- به عادات خواب و اشتهای کودک خود توجه کنید، زیرا این کار به شما این امکان را می‌دهد که ببینید آیا پس از شروع مصرف دارو چیزی تغییر کرده است یا خیر.
- هنگام شروع مصرف دارو، سعی کنید هیچ چیز دیگری را در برنامه روتین یا درمان کودک خود تغییر ندهید، زیرا این کار به شما کمک می‌کند تا به‌راحتی متوجه هرگونه تغییر در کودک خود شوید.
سوالات متداول
۱: رابطه ریتالین با اوتیسم چیست؟ ریتالین به طور کلی برای درمان اختلال کمبود توجه بیش‌فعالی استفاده می‌شود، در حالی که برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم علائم بیش‌فعالی را نشان می‌دهند، ریتالین می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند.
۲: آیا ریتالین اختلالات بیش‌فعالی و عدم توجه را به طور کامل درمان می‌کند؟ به طور کلی داروها معمولاً این اختلالات را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند به درمان برخی از علائم مشاهده شده در کودکان و بزرگ‌سالان کمک کنند.
۳: آیا می‌توان قرص ریتالین را بدون نسخه پزشک تهیه کرد؟ ریتالین تنها با نسخه پزشک متخصص اطفال، روانشناس کودک، یا گاهی اوقات توسط پزشک عمومی پس از سنجش فوایدی که ممکن است برای کودک در برابر خطرات احتمالی داشته باشد، تجویز می‌شود.
نتیجه‌گیری
در درمان بیش‌فعالی، اصلاح جنبه رفتاری و آموزشی کافی نیست، بلکه هر دو درمان یعنی درمان دارویی و رفتاردرمانی در کنار هم لازم است؛ زیرا این بیماری بر ساختار شیمیایی مغز تأثیر می‌گذارد، بنابراین دارودرمانی نیز در کنار رفتاردرمانی ضروری است.
این دارو مانند قرصی است که شما را بیدار می‌کند. اثر مشابهی را می‌توان با خوردن قهوه و نوشیدنی انرژی‌زا به دست آورد. از سوی دیگر، ریتالین نه تنها شما را بیدار می‌کند، بلکه تأثیر قوی بر خودآگاهی و احساسات شما دارد. قرص ریتالین به نوبه خود، ادراکات حسی را تقویت می‌کند و همین موجب افزایش تمرکز و یادگیری در کودکان و دانش آموزان می‌شود.
شما می توانید از طریق فرم زیر مشکل کودک خود را با ما در میان بگذارید. کارشناسان ما در با توجه به زمان مقتضی با شما تماس بگیرند.
افزودن دیدگاه جدید