اختلال نوشتن با توجه به توانمندی نوشتاری کودک، بر اساس سن، ظرفیت فکری و سطح تحصیلی او مشخص میشود، درصورتیکه توانمندی او کمتر از حد انتظار باشد، می توان گفت که دچار اختلال نوشتن است. در موارد بسیاری عملکرد ضعیف کودک در نوشتن به اشتباه عدم علاقه، فقدان تلاش، ناپختگی و بی انگیزگی تفسیر می شود اما وجود اختلالات یادگیری به ویژه دیسگرافیا ممکن است عامل اصلی چنین ضعفی باشد. این گروه از کودکان در آموزش و حتی اعتماد به نفس، مشکلاتی را تجربه می کنند. نوشتن یک فرایند پیچیده است که نقص در این مهارت میتواند مراودات ارتباطی را تحت تاثیر قرار دهد. تشخیص و درمان زودهنگام می تواند از بروز مشکلاتی همچون عملکرد ضعیف و ترک تحصیل پیشگیری کند.
تعریف اختلال نوشتن
دیس گرافیا یک اختلال یادگیری است که بر مهارت نوشتن تاثیر گذار است. عدم درمان آن می تواند به کاهش اعتماد به نفس و چالش های تحصیلی منجر میشود. اهمیت استفاده از ابزارهای نوین در زندگی روزمره همچون کامپیوتر بر کسی پوشیده نیست اما نوشتن همچنان یک مهارت ضروری محسوب می شود.
پسران بیشتر از دختران تحت تاثیر این اختلال قرار می گیرند که می توان برای رهایی از آن به گفتار درمانگر مراجعه کرد.
علت اختلال نوشتن
پژوهشگران وراثت، آسیب به مغز در دوره های مختلف رشد کودک، عفونت سیستم عصبی، تربیت در خانواده های دو زبانه را از چشمگیرترین احتمالات بروز اختلال نوشتن بیان میکنند. البته گروهی نیز به دلیل الزامات بیش از حد خانواده ها برای آموزش نوشتن در سنین خیلی پایین، ممکن است برای تسلط بر این موارد دچار ضعف شوند.
گفتار درمانگر پس از مشاوره تخصصی و تشخیص سطح درگیری کودک با اختلال نوشتن، ممکن است مشاوره با سایر متخصصان همچون روانشناس، متخصص مغز و اعصاب و چشم پزشک را الزامی بداند.
در مواردی نقص هایی در اندام های بینایی و شنوایی و حتی وجود اختلالات روانی، منشاء بروز چنین مشکلی هستند. خانواده باید بدانند اقدامات تشخیصی به صورت پیچیده و مرحله ای پیگیری می شوند.
علائم اختلال نوشتن
شناخت علائم اختلال نوشتن برای اقدامات زودهنگام درمانی اهمیت بالایی دارد. از جمله می توان موارد زیر را اشاره کرد:
- دست خط ناخوانا و نوشتار بی نظم
- استفاده ترکیبی از فونت های مختلف(حروف بزرگ یا مورب در وسط کلمات)
- فاصله های نامنظم بین حروف و کلمات
- نقطه گذاری اشتباه و استفاده نادرست از علایم نگارشی
- روش نادرست دست گرفتن مداد و وضعیت بد بدن برای نگارش
- نوشتن با فشار مختلف بر صفحه (خطوط نامنظم با فشارهای متنوع به نحوی که برخی از حروف با فشار زیاد و پررنگ نوشته می‌شوند و برخی از خطوط تقریباً ناپیدا هستند).
انواع اختلال نوشتن در کودکان
متخصصان درمانگر اختلال دیسگرافیا را به سه گروه تقسیم کرده اند که هر یک ممکن است، شوهد خاصی داشته باشند.
دست خط
داشتن دست خط زیبا برای کودکان دبستانی چندان انتظار معقولی نیست اما گروه درگیر اختلال نوشتن، ضعف بسیار مشهودی دارند. در این گروه به سختی میتوان از کلمات و عبارات رمزگشایی کرد، علاوه بر خط ناخوانا، کندنویسی نیز از دیگر مشخصه های این عارضه عنوان میشود. مشکلات روانی، عاطفی و جسمی می توانند در بروز چنین مشکلی تاثیرگذار باشند.
املا نویسی
هماهنگی بین صدای شنیده شده با نوشتار حروف، منجر به توانمندی در املا میشود. کودکان درگیر این نوع اختلال نمی توانند تناسب مربوط به همخوانی واژه ها و نوشتار داشته باشند.
ترکیب
ترکیب درست کلمات به تفهیم منظور منجر می شود اما گروه درگیر این نوع اختلال نوشتن، در این مورد دچار اشکال هستند. متخصصان نقص جدی در تبدیل گفتار به نوشتار را مشخصه اصلی این اختلال عنوان می کنند.
اگر می خواهید درباره اشکالات و خطاهای انواع اختلالات نوشتن بیشتر بدانید، توصیه می‌کنیم مطالعه مقاله دیگر در سایت را از دست ندهید. مطمئنا اگر در زمان طلایی علائم هشدار دهنده را تشخیص دهید، اقدامات زودهنگام می توانند بر بازدهی خدمات درمانی بیافزاید.
زنگ خطر هشدار اختلال نوشتن
اگر خانواده با شواهد خاصی از اختلال در کودک مواجه هستند، به نحوی که فرزندشان در نگارش متون نوشتاری با مشکل جدی مواجه است یا همواره اشتباهات گرامری نامرتبط، مرتکب می شود که متناسب با سن، ظرفیت هوشیاری و سطح تحصیلی او نیست باید به فکر ارزیابی دقیق توسط متخصص درمانگر باشند. دست خط ناخوانا و فواصل نامناسب در پاراگراف ها نیز از دیگر شواهد عنوان میشود.
هیچ دارویی برای اختلال نوشتن وجود ندارد. با این حال استراتژی های درمانی و آموزشی توانسته اند برای رهایی از اختلال دیسگرافیا تاثیر گذار باشند. فناوری نیز چالش های مسیر را کمرنگ کرده است.
خانواده ها میبایست علائم هشدار دهنده اختلالات یادگیری را بشناسند تا بتوانند در زمان طلایی، اقدامات لازم را انجام دهند.
درمان اختلال نوشتن بر عهده کیست
دیسگرافیا را میتوان یک وضعیت خاص پاتولوژیک معرفی کرد که در آن اختلالی در روند نوشتن وجود دارد. اگرچه برخی شواهد اصلی، آن را داشتن دست خط ناخوانا بیان می کنند اما باید دانست که این اختلال فراتر از اینهاست. برای شناخت علائم هشدار دهنده و علل بروز چنین وضعیتی باید نظر متخصص حاذق را جویا شوید.
تبعات اختلال نوشتن تنها در زمینه ضعف تحصیلات نیست بلکه به دلیل سرزنش و تحقیر ممکن است، کودک احساس ناامیدی و سردرگمی کند. خانواده‌ها باید به جای برچسب زدن اشتباه که به تشدید مشکل می‌انجامد، هر چه سریعتر درمان را جدی بگیرند.
استراتژی های درمانی برای رهایی از مشکلات اختلال نوشتن مرتبط با حوزه روانشناسی، گفتار درمانی، کار درمانی و … هستند. همکاری یک تیم متخصص منجر به داشتن برنامه تاثیرگذار می شود که نتیجه آن بهبود شرایط است. آسیب شناس گفتار و زبان را می توان فردی دانست که عمده وظیفه را برای تشخیص، ارزیابی و درمان بر عهده دارد.
درمان اختلال نوشتن کودکان
استراتژی های درمانی برای بهبود تبعات ناشی از اختلال نوشتن، متفاوت هستند. اما نباید انتظار درمان زودهنگام را داشت. اختلال نوشتن در کودکان به اشکال مختلف ممکن است بروز کند بنابراین متخصص درمانگر از طریق ابزارهای مختلف می تواند سطح درگیری و نوع آن را مشخص کند.
کاربرد خدمات درمانی نیز متناسب با شرایط صورت می گیرد. در مقاله قبل به طور مفصل درباره استراتژی های درمانی اختلال نوشتن صحبت شده است که می توانید جزئیات را دقیق تر مطالعه کنید.
کاردرمانی
اختلال نوشتن در برخی از کودکان به دلیل وجود مشکلات حرکتی است. استفاده از خدمات کاردرمانی برای این گروه مفید است. بهبود قدرت دست و افزایش هماهنگی نقاط مختلف دست که در مهارت نوشتن تاثیرگذارند، کمک می کند که کودک وضعیت بدنی خود را برای نوشتن درست انتخاب کند.
کاردرمانی با تمرکز بر بهبود هماهنگی حرکات ظریف توانسته برای کودکان درگیر اختلال نوشتن نتایج مثبتی را به ارمغان آورد. این گروه از کودکان می توانند شیوه صحیح دست گرفتن مداد و وضعیت بدن را برای نوشتن دنبال کنند.
دارو درمانی
معمولاً کودکان درگیر اختلال دیسگرافیا از مشکلات دیگری مانند اضطراب، افسردگی و بیش فعالی نیز رنج میبرند. درمان بیش فعالی با کمک دارو اگر چه تاثیر چندانی بر بهبود اختلال نوشتن ندارد اما می تواند علائمی همچون ضعف توجه را بهبود بخشد.
همین امر در مورد داروهای ضد اضطراب و افسردگی نیز صدق میکند. خانواده‌ها باید برای رمزگشایی از وجود اختلالات فرزندشان، با دقت بالا درمانگر حاذق و باتجربه ای را بیابند.
همپوشانی زیاد علائم اختلال خواندن و نوشتن ممکن است برای انتخاب راهکارهای درمانی چالش‌هایی ایجاد کند. متخصص درمانگر با ارزیابی دقیق شدت عارضه و نوع، راهکار درمانی را مشخص میکند.
آموزش درمانی
ابزار های دیداری، عناصر اصلی برای استفاده از خدمات آموزش درمانی هستند که کمک می کند کودک بر نقاط ضعف خود متمرکز شده و بهترین کلمات را در موقعیت‌های مناسب جملات، به کار برد. این خدمات می توانند فشار و استرس را از کودک کم کنند تا فراغ بیشتری برای نوشتن داشته باشد.
بازی درمانی برای اختلال نوشتن
وقتی کودکی را در حال تعامل با محیط میبینیم، اولین چیزی که نگاه را جلب میکند، توجه کودک برای کندوکاو و لمس اشکال مختلف است تا با شناخت وسایل، سرگرم شود. بازی در واقع فرصتی مهیا میکند تا کودکان، ایده ها و احساسات خود را به نمایش بگذارند.
بازی درمانی به عنوان یک رویکرد ارتباطی توانسته در درمان بسیاری از اختلالات به ویژه دیسگرافیا، موفق ظاهر شود. متخصصان درمانگر با تجزیه و تحلیل رفتار کودک و تصمیماتی که در حال اجرای نقش های مختلف برمی گزیند به تشخیص و بهبود مشکلات مختلف می پردازند.
در واقع باید بازی را یک اصل ارتباطی معرفی کرد که به متخصص این امکان را می‌دهد که تشخیص دهد مشکلات کودک چقدر است.
نتایج تاثیرگذار بازی درمانی برای حل مشکلات مختلفی همچون بیش فعالی، کودکان درگیر آزار جسمی، عاطفی و جنسی گزارش شده است. این متد مدتهاست که مورد توجه متخصصان قرار گرفته است. خوشبختانه حال این شیوه کاربردی به عنوان ابزاری جهت کمرنگ کردن تبعات اختلال نوشتن با استقبال استفاده میشود.
دیگر شیوه های تاثیر گذار برای رهایی از اختلال نوشتن
خوشبختانه حال معلمان نیز مشارکت فعالی برای رهایی کودکان از مشکلاتی همچون اختلال نوشتن دارند. اختلالات یادگیری در صورت عدم درمان می‌توانند به بیزاری کودک از مدرسه و آموزش منجر شوند.
شیوه های مختلف درمانی همچون بازی درمانی در کنار اقدامات ساده معلمان و خانواده ها، بسیار اثربخش توصیف شده اند.
استفاده از برگه های مناسب
کاربرد کاغذهای خط دار بهتر است جایگزین کاغذهای بی خط شود تا کودک راحت تر بتواند بنویسد.
آموزش تایپ کردن
جالب آنکه کودکان درگیر اختلال نوشتن ضعف های کمتری را در مواقع تایپ نسبت به کاربرد مداد نشان میدهند. میتوان چنین شیوه ای را برای موقعیت های خاص استفاده کرد.
تمرین های ورزشی چند حسی
شن بازی اگرچه به عنوان یک تفریح سرگرم کننده شناخته میشود اما میتواند به کودکان درگیر اختلال نوشتن کمک کند، کلمات را بهتر به خاطر بسپارند.
حرف زدن در زمان نوشتن
بیان کلمات با صدای بلند به تمرکز بیشتر کودک کمک می کند. اگر میخواهید فرزندتان با چالش کمتری مواجه شود، از این طریق میتوانید حتی نقاط مختلف مغز را درگیر کنید که تمرکز او را افزایش دهید.
ضبط کردن صدا
استفاده از ضبط صوت نیز فرصتی مهیا می کند تا کودک با شنیدن صدای خود فقط بر مهارت نوشتن تمرکز داشته باشد. در واقع نیازی به تفکر درباره جمله سازی و گرامر نیست.
تمرین ساخت حروف
برخی از کودکان نمی توانند کلمات را از بالا به پایین شروع کنند. آموزش درست می تواند به پیشرفت آنها کمک کند.
بازی کردن با گلوله ی خمیر و قرار دادن خمیر بر روی مداد از شیوه هایی است که توانسته برای این گروه مفید واقع شود.
اجرای بازی های مختلفی که متمرکز بر تشخیص تفاوت ها و شباهت های جزئیات تصاویر هستند نیز برای این گروه تاثیرگذار عنوان شده اند.
تقویت حافظه بینایی با کمک انجام "بازی ببین و بگوی کلمات" صورت می گیرد.
کودک با فراگیری روش درست باز و بسته کردن بند کفش، لباس و زیپ میتواند رفته رفته از چالش های اختلال نوشتن اندکی رها شود.
طبق گزارشات، اجرای بازی هایی که عضله های ریز دست را درگیر می کند، همچون قیچی کردن کاغذهای باطله نیز مفید بیان شده است.
کاربرد روان نویس و استفاده از وایت برد در موقعیت های مختلف را نیز می توان از شیوه های ساده اما هوشمندانه توصیف کرد.
رمزگذاری کلمات برای کاهش مشکلات مهارت خواندن نیز تاثیرگذار گزارش شده اند. نباید فراموش کرد که آگاهی از الگوهای تلفظی، رابطه اصوات و حروف و … نیز اهمیت دوچندانی دارد.
به طور کلی هدف از برخی خدمات درمانی اختلال نوشتن، آموزش استفاده درست مداد در دست بوده، علاوه بر آن که هماهنگی بین عضلات درگیر و مهارت های بصری حرکتی نیز افزایش می یابد.
نقش خانواده‌ها برای درمان اختلال نوشتن
متخصص درمانگر، برنامه های متنوعی را پیشنهاد می‌دهد تا پس از تشخیص دقیق، بهبودی مشاهده شود. خانواده ها می بایست نکاتی را مد نظر قرار دهند همانند:
- محیط منزل می بایست آرام باشد تا محرک های محیطی، حواس کودک را پرت نکنند.
- برنامه های تمرینی بهتر است متناسب با سن و توانمندی های کودک باشند.
- اگر فرزندتان برای اجرای تمرین با چالش مواجه است، می توانید راهنمایی کنید اما نباید کامل آن را انجام دهید.
- در رابطه با صحبت روزمره بهتر است که جملات را به صورت صحیح و واضح بیان کنید.
- از کاربرد کلمات و عباراتی که ممکن است برای کودک اشتباه تلفظی ایجاد کنند، بپرهیزید.
- انتخاب مداد مناسب نیز اهمیت زیادی دارد.
- ایرادگیری از کودک میتواند تبعات جانبی همچون افسردگی، سرافکندگی و عدم اعتماد به نفس را به همراه داشته باشد.
- نباید کودک را به خاطر اشتباهات غیرعمدی سرزنش کنید.
- فرزندتان را برای هر موفقیتی حتی ناچیز، تشویق و تحسین کنید.
سخن آخر
شاید در قرن بیست و یکم داشتن دستخط خوب به عنوان یک ضرورت، اهمیت چندانی نداشته باشد اما باید دانست اختلال نوشتن فراتر از چنین مشکلی است. تشخیص سریع و استفاده از خدمات درمانی کمک می کند، کودک هر چه سریعتر همچون سایرین از نظر تحصیلی پیشرفت کند و دچار مشکلاتی همچون استرس، کمبود اعتماد به نفس و سرخوردگی نیز نشود. خوشبختانه حال متخصصان حاذق و توانمندی در کشور فعالیت میکنند که میتوانید پس از تشخیص، روند درمان را آغاز کنید.
شما می توانید از طریق فرم زیر مشکل کودک خود را با ما در میان بگذارید. کارشناسان ما در با توجه به زمان مقتضی با شما تماس بگیرند.
افزودن دیدگاه جدید