راه های پیشگیری از اختلالات نوشتن

کودکان درگیر اختلال نوشتن در نگارش درست کلمات و جملات، مشکل دارند. اندازه حروف متفاوت و حذف یا اضافه حروف، خواندن نوشته ی آنها را ناممکن می کند. دیسگرافیا را باید از ناتوانی های خاص یادگیری دانست که بسیاری از کودکان با آن مواجه هستند. معمولاً گروه درگیر در زمان مدرسه، شناسایی می شوند اما بسیاری از خانواده‌ها مایلند با شناخت راه های پیشگیری از اختلالات نوشتن از وقوع چنین اختلالی، پیشگیری کنند. متخصصان درمانگر میتوانند برای تصحیح چنین چالشی، پیشنهاداتی را ارائه کنند.

تعریف اختلال دیسگرافیا

امروزه حتی با وجود نقش انکارناپذیر تکنولوژی به ویژه کامپیوتر در زندگی روزمره، نمیتوان از تاثیر مثبت نوشتن خوانا به عنوان یک مهارت ضروری، چشم پوشید. کودکان درگیر اختلال نوشتن، معمولاً نوشتاری ناخوانا دارند که زمان زیادی را می بایست برای آموزش این گروه اختصاص داد. در شرایطی که نیاز به نوشتن سریع باشد، میتوان بیشتر خط ناخوانا، نثر ناهموار و پررنگ نویسی را شاهد بود به نحوی که حتی خود نویسنده نیز برای خواندن آن مشکل دارد.

متخصصان همواره گوشزد می‌کنند، اگر فرزندتان با کند نویسی مواجه است یا در متن، کلمات و حروف غیر عادی هستند علاوه بر آنکه فاصله غیر معمول دیده می‌شود، باید حتما برای ارزیابی به یک متخصص مراجعه نمایید.

برخی از افراد درگیر ممکن است نقاشی خوبی داشته باشند اما گروهی در زمان پیش دبستانی نیز ضعف مشهودی در طراحی و نقاشی نشان میدهند. عدم پیگیری استراتژی‌های درمانی می تواند باعث افت تحصیلی شود، علاوه بر آن که زندگی اجتماعی و شغلی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

تشخیص علائم اختلال نوشتن

بسته به سن و نوع اختلال نوشتن، می توان ضعف هایی را در املا و یا دستخط شاهد بود. در موارد پیچیده تر فرد با هر دو مورد مواجه است. 

دست خط ناخوانا را باید از نخستین زنگ خطر های هشدار دهنده عنوان کرد علاوه بر آنکه کودک برخی از حروف را حذف میکند، و همینطور آهسته می نویسد. همچنین تفاوت خاصی بین حروف بزرگ و کوچک نیست. از منظر فضایی نیز فواصل کلمات به درستی رعایت نمی شوند. اندازه مختلف حروف، چینش متن در صفحه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

برخی از خانواده‌ها نیز بیان می‌کنند که فرزندشان همواره کلمات را با صدای بلند بیان می کند، و مداد را محکم بین انگشتان نگه میدارد. چنین ضعفی می تواند کودک را از همراهی کلاس درس باز دارد، و علاوه بر آن باعث استرس و اعتماد به نفس پایین او در کلاس بشود.

نحوه درمان اختلال نوشتن

بسته به نوع اختلال نوشتن و شدت آن، متخصصان که ممکن است شامل تیمی از متخصص اطفال، روانشناس و کاردرمانگر باشند، خدماتی را پیشنهاد می‌کنند. فعالیت نوشتن وابسته به عملکرد های حرکتی و روانی است، زمانی می‌توان شاهد بهبود نوشتار بود که نقص های این زمینه، مرتفع شوند.

متخصصان در طول جلسات، همواره تمارینی را برای تمدد اعصاب در نظر میگیرند. اغلب تکنیک ها، مبتنی بر شیوه های سرگرم کننده هستند تا کودک راحت تر با درمان همراهی کند. تمارین بهبود مهارت‌های حرکتی نیز به آرامش عضلانی منجر می شوند.

کودکان در سنین پایین می بایست با فعالیت های مختلفی همچون نقاشی، شن بازی و فعالیت هایی که مرتبط با لمس اشیا هستند، آشنا باشند تا تقویت عضلات حرکتی صورت گیرد. اختلال نوشتن برای برخی از خانواده ها چندان شناخته شده نیست و حتی ضعف کودک را با برچسب هایی همچون تنبل یا دست و پا چلفتی، تشدید میکنند.

این وضعیت تنها گریبان‌گیر کودکان نیست بلکه برخی از بزرگسالان با تفاوت در زمینه و یا علائم مربوطه، آن را بروز می دهند. سکته مغزی، وجود تومور و آسیب به مغز ممکن است به عنوان عامل اصلی در گروه بزرگسال، یاد شود.

بهبود اختلال نوشتن بر عهده کیست

تشخیص و درمان اختلال نوشتن با همکاری چند متخصص صورت میگیرد از جمله باید  به پزشک خانواده، متخصص اطفال، روانشناس و کاردرمانگر اشاره کرد. شناخت علت بروز چنین شواهدی در گام نخست اهمیت دارد تا بتوان از این ناتوانی یادگیری عبور کرد.

خوشبختانه حال آزمون های مرتبط با تست های هوش، تست نوشتن و ارزیابی چالش های حرکتی ظریف می‌تواند به شناخت دقیق کمک کند. همچنین بر اساس معیارهای تشخیصی، وضعیت بدن در حین فعالیت نگارشی نیز بررسی می شود. برخی کودکان از مشکلات دیگری همچون اختلال کمبود توجه و بیش فعالی نیز رنج می‌برند که ممکن است وضعیت را بدتر کند.

دارو درمانی یکی از شیوه هایی است که برای بهبود شرایط تاثیر گذار عنوان شده است.

پیشگیری از اختلال دیسگرافیا

شیوه های پیشگیری از اختلال دیسگرافیا به دو نوع تقسیم بندی می شود. اقدامات پیشگیرانه اولیه با هدف جلوگیری از عوامل تاثیر گذار بر دوران بارداری و زایمان هستند تا کودک درگیر اختلالات یادگیری نشود. متخصصان می بایست اقداماتی را برای کاهش عوامل عفونت زا در نوزاد فراهم کنند. تشخیص و درمان زودهنگام مشکلات عصبی نیز ضروری است.

پیشگیری ثانویه مرتبط با تشخیص به موقع اختلالات و کار آموزشی عنوان میشود. خدمات روانشناس، والدین، گفتار درمانگر و مربیان برای این گروه از اقدامات پیشگیرانه اهمیت دارد. اشتباهات گرامری می بایست از دوران پیش دبستانی جدی گرفته شود.

مربیان نباید نحوه تلفظ صداها و ساخت جملات زبانی را بی اهمیت بدانند. اصلاح اشتباهات می‌تواند به کاهش مشکل بینجامد.

متاسفانه برخی از والدین می خواهند از فرزندان خود نابغه بسازند. آموزش زبان دوم از سه سالگی نه تنها مفید نیست بلکه ریسک درگیری با اختلالاتی همچون دیسگرافیا را دو چندان می‌کند. 

در محیط منزل والدین باید همواره در تلفظ کلمات و عبارات حساسیت داشته باشند. هرگونه اشتباه می تواند به نهادینه کردن مشکلات زبانی منجر شود. میزان موفقیت درمان، وابسته به صبر والدین و همراهی در کلاس های درمانی است. 

اقدامات قبل از یادگیری نوشتن اهمیت دوچندانی دارد، می بایست تمارین مرتبط با توسعه توجه، حافظه، فرآیند های ذهنی، ادراک و تمایز بینایی و شنوایی که مرتبط با تسلط بر مهارت نوشتاری هستند را نیز جدی گرفت. هرگونه خطا حتی کوچکترین اختلال گفتاری و نوشتاری باید جدی گرفته شود.

گسترش دایره لغات کودک نیز به همان اندازه اهمیت دارد. در سنین بالاتر، عدم علاقه به نقاشی و طراحی و نوشتار غلط به منزله زنگ خطری جدی است.

پیشگیری از اختلال نوشتن با حضور در بازی های آموزشی که مرتبط با مهارت های حرکتی ظریف است نیز پیشنهاد می شود.

سخن آخر

تشخیص سریع و صحیح اختلال نوشتن می تواند به درمان تاثیرگذار و بازگشت کودک به شرایط طبیعی کمک کند. متخصص درمانگر حاذق با تکیه بر علم و تجربه خود برای تشخیص، ارزیابی و تدوین برنامه های درمانی، خدماتی را ارائه می‌کند. خانواده ها باید بدانند که عدم درمان می تواند مشکلاتی را در پیشرفت تحصیلی ایجاد کند علاوه بر آنکه عزت نفس نیز مخدوش می شود.