با توجه به تقدم و تاثر مقالات مرتبط با اختلالات گفتاری و روش های گفتار درمانی که توسط موسسه نورو لند تهیه شده است، توصیه می شود نخست نوشتار "گفتار درمانی کودکان" مطالعه شود تا اطلاعات نسبی درباره این قبیل مشکلات به دست آمده و در ک این مطلب راحتر گردد.
این جمله " نگران نباش خودش خوب میشه بزرگ شه" ضررهای جبران ناپذیری به کودک شما می رساند و برای پیشگیری از ابتلای کودکان با تأخیر کلامی به عقب ماندگی ذهنی و یا اختلال یادگیری باید از سنین پایین گفتاردرمانی را اغاز نمود.
درباره اختلال زبان و گفتار بیشتر بدانید ...
اگر اشکالی در روند به حرف افتادن کودک، و نوع حرف زدن او احساس میکنید، برای شناسایی و درمان مشکل، لازم است ابتدا با تعاریف این حوزه آشنا شوید. ابتدا با دو تعریف اساسی آشنا میشویم: گفتار و زبان.
گفتار: به معنی استفاده از حروف و آواها در کنارهم برای ایجاد کلمات، و سپس جملات است. گفتار در واقع مربوط به نوع تلفظ و ادای حروف و کلمات میباشد، در صورتیکه زبان به معنای استفاده ی درست و معنادار از این کلمات و جمله ها در کنار هم، برای رساندن منظور موردنظر است.
زبان: زبان به معنای توانایی برقراری ارتباط از طریق کلمات و جملات میباشد، درحالیکه گفتار مربوط به نوع ادای حروف و تلفظ کلمات است.
با وجود تعاریف بالا لازم است که تفاوت اختلال گفتار با اختلال زبان را بدانیم:
اختلال گفتار: گرچه در ظاهر تفاوتی بین اختلال گفتار و زبان دیده نمی‌شود ولی باید بدانید که هر یک از آنها به عنوان اختلال مستقلی با علائم و راهکارهای درمانی متفاوت تقسیم بندی می‌شوند. اختلال گفتار با توجه به این که اغلب در تلفظ کلمات تأثیر می‌گذارد تشخیص آن راحت‌تر است. یکی از مشکلات رایج گفتاری در بسیاری از کودکان، تلفظ اشتباه حروفی مانند "س، ز، ر، ت" بوده که اغلب بدون نیاز به اقدامات درمانی خود به خود حل می‌شود اما در صورتی که با افزایش سن این قبیل مشکلات همچنان مشهود هستند و در ابعاد مختلف زندگی کودک تأثیر گذارند نیاز است که به گفتار درمانگر و پزشک مراجعه شود.
اختلال زبان: زمانی که کودک قادر نیست از کلمات، جملات و لحن بیانی متناسبی استفاده کند و یا حتی کاربرد درست زبان بدن را نداند، در مراودات و ارتباطات اجتماعی با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. کارشناسان در این صورت احتمال می‌دهند فرد مبتلا به اختلال زبان است. با وجود تعاریف بالا لازم است که تفاوت اختلال گفتار با اختلال زبان را بدانیم:
انواع بروز اختلال گفتار
اختلال گفتار مدل های مختلفی دارد که شایع ترین آنها را به عنوان مقدمه معرفی خواهیم کرد.
لکنت: لکنت یک اختلال ارتباطی است که در آن روانی گفتار به واسطه‌ی تکرارها (مانند: ب ب بگو)، کشیده گویی ها (بِگو- کشیدن صدای-ِ) یا توقف‌های (بدون صدا) غیرطبیعی صداها و هجاها، به هم می‌ریزد. هم چنین ممکن است حرکات غیرمعمول بدن و صورت که مرتبط با تلاش برای صحبت کردن است، وجود داشته باشد.
دیس آرتریا: نوعی اختلال گفتار است که شخص مبتلا بسیار آرام، به کندی، و گاها نامفهوم صحبت می‌کند و می‌تواند دلایلی از جمله آسیب به عضلات یا عصب‌ها داشته باشد.
اختلال نوک زبانی: در این اختلال، شخص مبتلا در تلفظ واج‌های س و ز دچار مشکل است.
آپراکسی: نتایج به دست آمده نشان می‌دهد آسیب مغزی به مناطقی از مغز که توانایی صحبت کردن را کنترل می‌کند باعث به وجود آمدن آپراکسی می‌شود و همچنین ضربه به سر، سکته و تومور مغزی، علل ژنتیکی (وراثتی) و سندرومی هم ممکن است از علل‌های احتمالی آپراکسی باشد.
انواع اختلال زبان
بطور کلی اختلال زبان به دو نوع بیانی و دریافتی تقسیم می شود
اختلال زبان بیانی: کودکان درگیر این نوع اختلال قادر نیستند افکار و مفاهیم ذهنی را به روشنی بیان کنند، بی جهت نیست که با دیگران مراوده کلامی سازنده‌ای ندارند. در بسیاری از موارد کودکان درگیر به شکل ناخود آگاه از این مشکل رنج می‌برند و از علت ناکامی در ارتباطات کلامی آگاهی چندانی ندارند.
اختلال زبان دریافتی: این نوع اختلال، چالش‌هایی را برای کودکان درگیر در زمینه دریافت و درک مکالمات ایجاد می‌کند به طوری که حتی قادر نیستند صحبت‌های معمول دیگران را متوجه شوند و عکس العمل مناسب بروز دهند. آنها معمولاً تنها هستند و در دوست یابی شانس چندانی ندارند
گفتار درمانی کودک ۳ ساله
از جمله مشکلات شایع گفتاری کودکان در سن ۳ سالگی این بوده که به دلیل وجود اختلالاتی قادر نیستند به طور واضح و درست صحبت کنند و در زمان مشارکت در گفت و گو های جمعی نیاز است جملات آنها توسط والدین تکرار گردد.
چنان چه خانواده‌ها با چنین مشکلاتی در مهارت‌های تکلمی فرزندان خود مواجهه شدند حتماً باید با مشورت و تشخیص پزشک متخصص، روش‌های درمانی را آغاز کنند، به همین دلیل در این نوشتار به چند روش گفتار درمانی کودک سه سال اشاره شده است.
مهارت‌های کودکان در سه سالگی
برای درک این موضوع که کودک در مسیر رشد خود قرار دارد یا خیر بهتر است مهارت های کودک ۳ ساله را بشناسیم:
مهارت‌های اجتماعی / احساسی:
- در بازی‌ها نوبت را رعایت می‌کند.
- وقتی دوستش گریه می‌کند نگران او می‌شود.
- کودک مفهوم مالکیت رو می‌فهمد (مال من، مال تو).
مهارت‌های زبان / ارتباط:
- دستورات دو تا سه مرحله‌ای را دنبال می‌کند.
- مفاهیمی مثل رو، زیر، داخل و ... را درک می‌کند.
- نام کوچک، سن و جنسیتش را می‌گوید.
- با غریبه‌ها به قدری خوب صحبت می‌کند که اغلب حرف او را می‌فهمند.
شناخت (یادگیری، تفکر، حل مسئله):
- با عروسک‌ها، حیوانات و افراد بازی‌های وانمودی می‌کند.
- پازل‌های سه الی چهار تیکه‌ای را می‌تواند درست کند.
- مفهوم عدد " دو " را درک می‌کند.
- با مداد می‌تواند یک دایره بکشد.
رشد جسمی / حرکتی:
- به خوبی از وسایل بالا می‌رود.
- به راحتی می‌دود.
- سه چرخه سواری می‌کند.
اگر موارد زیر را در کودک سه ساله مشاهده کردید کودک نیازمند اقدامات گفتاردرمانی و کاردرمانی میباشد:
- نگاه نکردن به چشم‌های شما.
- توجه و علاقه نداشتن به بچه‌های دیگر.
- عدم استفاده از جملات سه کلمه‌ای.
- اغلب اوقات مشکل داشتن در فهمیدن صحبت‌های شما، خانواده یا دوستان.
- عدم درک دستورات ساده. برای مثال لطفاً توپ را به من بده.
- تظاهر نکردن طی بازی به عنوان مثال تظاهر به "خرید کردن" یا "رانندگی اتوبوس".
- مشکل بودن جدا شدن از مادر یا پرستار کودک.
- نکشیدن خط و خطوط.
- مشکل در دیدن یا شنیدن.
چه کودکانی ملزم به دریافت خدمات گفتار درمانی هستند؟
شروع و استفاده از مهارت‌های گفتاری در کودکان سالم به این صورت است که در سن یک سالگی با کمک عبارات تک کلمه‌ای سعی بر ارتباط گیری با اطرافیان به ویژه والدین دارند و زمانی که وارد سن یک سال و نیم می‌شوند دایره لغات آنان افزایش می‌یابد.
این روند تا ۲ سالگی با رشدی مضاعف طی می‌شود به طوری که در این سن مشاهده می‌شود کودک قادر است از جملات دو کلمه‌ای نیز استفاده کند.
کارشناسان طی کردن سیر طبیعی این مسیر را نشان دهنده کودک نرمال می‌دانند و تاکید دارند که والدین نسبت به مشاهده هر گونه تأخیر در این مراحل به شدت حساس بوده و علائم و شواهد مبنی بر وجود اختلالات گفتاری را حتماً جدی بگیرند.
به طور مثال چنان چه کودک وارد سن دو سالگی شده است ولی قادر نیست با کمک عبارات تک کلمه‌ای نیز به مطرح کردن درخواست‌های خود بپردازد الزامی است که توسط متخصص درمانگر معاینه شود.
پرورش مهارت های زبانی کودک ۳ سال
در ۳ سالگی مهارت های گفتاری کودکان برای مقاصد مختلف کاربرد دارد. اگرچه بیشترین استفاده از آن برای توضیح و اظهار نظر است. (به طور مثال کودک عنوان می کند که من عروسک قرمز دارم).
از دیگر کاربرد های مهارت های گفتاری کودکان در این سن، می توان به توانایی تشریح روابط بین اشیا اشاره کرد به طوری که در جملات آنان حروف اضافه مانند کنار، زیر، بالا و... به منظور اشاره به اطراف و مکان ها نیز مشهود است. هم چنین قادرند احساسات، هیجانات و حالات منفی دیگران را از چهره آنان بفهمند و از این طریق به مدیریت روابط خود کمک فراوانی کنند.
بسیاری از والدین اعلام می کنند که فرزندان آنان در این سن با پرسش سوالات بسیار اغلب موجب پریشانی آنان می شوند به طوری که ممکن است تعداد این سوالات در روز به ۴۰۰ عدد نیز برسد که نشات گرفته از ذهن کنجکاو آنان است.
همچنین با توجه به اینکه رشد مهارت ها صورت گرفته است کودکان قادرند با کمک مرتبط کردن چندین جمله به تشریح یک حادثه و داستان نیز بپردازند و از این طریق حضور خود را در جمع های خانوادگی اثبات کرده و نظر اطرافیان جلب کنند.
دایره واژکان او در این سن تا حدود ۱۰۰۰ کلمه گسترش پیدا کرده است که در مسیر رشد کلامی تا سن ۴ سالگی به ۱۸۰۰ تا ۲۵۰۰ کلمه خواهد رسید.
در سه سالگی کودک کم کم کلمات مرتبط با زمان را درک می‌کند. گاهی والدین با به کارگیری اصطلاحاتی چون بعداً این کار را می‌کنیم خواست کودک را به تأخیر می‌اندازند که در این صورت باید برای پاسخ به پرسش "هنوز بعداً نشده است؟" نیز آمادگی پیدا کنند!
جملات مورد استفاده توسط کودک سه ساله دارای میانگین ۳ تا ۵ کلمه است.
بنابراین از نشانه های کودک سالم در سن ۳ سالگی این بوده که باید بتواند به سوالات ساده پاسخ دهد و اسم و فامیل خود را نیز بازگو کند. البته نباید در این زمینه حساسیت زیادی به خرج داد و وجود اشکال تلفظی طبیعی است.
در صورتی باید کودک به گفتار درمان مراجعه کند که دارای مشکلات گفتاری زیادی بوده به حدی که دیگران به سختی به مفهوم جملات او پی ببرند که در چنین مواقعی حتما باید به سرعت درمان را آغاز کرد تا آینده کودک از عواقب عدم درمان دور بماند.
کودک سه ساله باید بتواند کارها و دستورالعمل‌های سه مرحله‌ای را درک کند و انجام دهد. مانند: "لطفاً فیلم را در دستگاه بگذار، تلویزیون را روشن کن و بیا کنار من بشین"
او می‌تواند به سؤالات ساده پاسخ دهد. نام و نام خانوادگی خود را بگوید و دختر یا پسر بودن خود را اعلام کند.
کودک سه ساله زبان را برای اهداف گوناگونی مورد استفاده قرار می‌دهد. در این سن کودکان از کلمات برای توصیف دنیای اطراف خود استفاده می‌کنند. مانند: "من یک اسب کوچولوی صورتی دارم"
کودک سه ساله می‌تواند از حروف اضافه‌ای چون ((روی، کنار، زیر)) برای نشان دادن مکان استفاده کند. "عروسک من روی اسبم سوار شده."
او در رشد کلامی و زبانی به حدی رسیده است که می‌تواند احساسات و حالات منفی خود را بیان کند، مثلاً به جای جمله " خواب نه " که تاکنون به کار می‌برد می‌گوید:" نمی تونم بخوابم"
در این مرحله از رشد کلامی کودک سه ساله با اضافه کردن "ها " به کلماتی که تاکنون یاد گرفته است معنی بیش از یک را نیز درک کرده و در جملات خود به کار می‌برد.
در صورتی باید کودک به گفتار درمان مراجعه کند که دارای مشکلات گفتاری زیادی بوده به حدی که دیگران به سختی به مفهوم جملات او پی ببرند که در چنین مواقعی حتماً باید به سرعت درمان را آغاز کرد تا آینده کودک از عواقب عدم درمان دور بماند.
روش های کمک والدین در گفتار درمانی کودک ۳ سال
در این قسمت چند روش ساده برای تقویت هوش گفتاری کودکان در این قسمت ارائه خواهیم کرد
خاطره نویسی و تقویت هوش گفتاری
کی از ابزارهایی که می‌توان به صورت خلاقانه در افزایش مهارت‌های کلامی کودکان از آن استفاده کرد، دفتر خاطرات است. یک دفتر زیبا برای کودک تهیه کنید، این کار را می‌توانید از سنین پایین حتی سه چهار سالگی برای فرزندتان انجام دهید، بسته به علاقه او هر از گاهی از او بخواهید یکی از اتفاقات روزمره، یک اتفاق خاص مثل یک مهمانی یا سفر و یا یک داستان که ساخته ذهن خود اوست، یاماجرای کتابی که قبلاً برایش خوانده‌اید یا کارتونی که دیده است را برای شما بیان کند تا آن را برایش بنویسید.
با درایت خود این فعالیت را بسیار مهم و این دفتر را برای کودک ارزشمند سازید. می‌توانید از او بخواهید برای هر داستان یک نقاشی و برای هر خاطره یک نشانه یا یادگاری از آن را ضمیمه آن نوشته سازد و سپس آن را برایش بخوانید. سعی کنید جملات خود او را بنویسید و در صورت لزوم در ساخت جملات به او کمک کنید، نیازی به اصلاح دستوری جملات او نیست. این مهارت به مرور در او ایجاد می‌گردد و به مرور با باز خوانی متن، خود او به اشکالات جملاتش پی می‌برد.
این فعالیت در افزایش قدرت بیان، گسترش دایره واژگان و درک مطلب کودک بسیار مؤثر و مفید خواهد بود. عادت دادن کودک به این عمل و ادامه دادن آن در سنین مدرسه سبب تقویت متن نویسی خلاقانه و نگارش در بچه‌ها می‌گردد.
همان طور که گفته شد والدین بیشترین تأثیر در طی کردن مسیر طبیعی مهارت‌های گفتاری و زبانی کودکان دارند اگرچه اطرافیان نیز در آن بی تأثیر نیستند. با توجه به اینکه والدین الگوی گفتاری کودکان هستند نیاز است که در انتخاب نوع کلمات و لحن خود دقت بیشتری داشته باشند.
سهیم شدن چیزها با دیگران را با نشان دادن مثال‌هایی به کودک آموزش دهید؛ بازی‌های صفحه‌ای ساده را برای تقویت یادگیری قواعد و مهارت‌ها با کودک انجام دهید؛ تماشای تلویزیون را به یک تا دو ساعت در روز محدود کنید، و در هنگام تماشای تلویزیون کنار فرزندتان باشید تا او را هم به فعالیت و تعامل با برنامه‌ها وادارید و نگذارید یک تماشاچی منفعل باشد.
هر روز زمانی را به نشستن در کنار فرزندتان و بحث کردن با او در مورد کارهایی که در طول آن روز انجام داده است اختصاص دهید، و او را تشویق کنید که به جستجوی تجربه‌های جدید بپردازد و آنها را برای شما توضیح دهد.
کودکان در سه سالگی از حرف زدن لذت بسیاری می‌برند در صورتی که والدین با صبر و شکیبایی بیشتری پای سخنان آنان بنشینند شاهد رشد باورها و نگرش‌های آنان خواهند بود به گونه‌ای که نتیجه بسیار مثبتی بر آینده و اعتماد و خود باوری کودکان خواهد داشت.
مشاهده بازی کودکان می‌تواند در ارزیابی رشد شناختی، حرکتی، کلامی و اجتماعی کودکان ابزار مناسبی باشد. لازم است در هنگام ارزیابی کودک به سن کودک، تاریخچه رشدی، بافت فرهنگی- اجتماعی خانواده و غنی بودن محیط آموزشی وی توجه شود.
از دیگر روش‌های کمک کننده به رشد مهارت‌های گفتاری کودکان این بوده که والدین درباره سایر موضوعات نظر کودک را جویا شده و با دقت و تمرکز به پاسخ او توجه کنند. این قبیل رفتارها موجب افزایش اعتماد به نفس کودک می‌شود.
از جمله روش های کمک کننده به ارتقا مهارت های گفتاری می توان به خواندن کتاب متناسب با سن کودک و گفت و گو با کودک در زمان انجام امور اشاره کرد.
کودکان در سه سالگی از حرف زدن لذت بسیاری می برند در صورتی که والدین با صبر و شکیبایی بیشتری پای سخنان آنان بنشینند شاهد رشد باور ها و نگرش های آنان خواهند بود به گونه ای که نتیجه بسیار مثبتی بر آینده و اعتماد و خود باوری کودکان خواهد داشت.
از دیگر روش های کمک کننده به رشد مهارت های گفتاری کودکان این بوده که والدین درباره سایر موضوعات نظر کودک را جویا شده و با دقت و تمرکز به پاسخ او توجه کنند. این قبیل رفتار ها موجب افزایش اعتماد به نفس کودک می شود.
حضور در بازی و مطرح کردن سوالات مرتبط با آن به مشارکت کودکان در گفت و گو ها کمک می کند بهتر است نخست سوالات آسان که جواب بله یا خیر دارند مطرح شود سپس سوالات جامع تر که نیازمند توضیح بیشتر هستند مطرح گردد. به طور مثال قصه ای درباره جنگل و حیوانات آن گفته شود و سوالاتی مانند موارد زیر پرسیده شود:
کجای داستان را دوست داشتی؟
حیوان مورد علاقه ات کدام بود؟
به نظرت شخصیت اصلی داستان (مثال آقا شیره) چرا اون کار را کرد؟
در آخر تاکید می شود که والدین علاوه بر توجه به رشد مهارت های گفتاری کودکان در سنین مختلف همچنین نسبت به هر گونه تاخیر یا نقص در آن حساسیت لازم داشته باشند که هر گونه سهل انگاری در این موارد ممکن است تشخیص سایر اختلالات رشدی را به تعویق انداخته که نتیجه آن عدم دریافت خدمات درمانی به موقع است که میزان موفقیت این روش ها را نیز کاهش می دهد.
قصه گویی برای کودکان
امروزه تحقیقات علم روانشناسی ثابت کرده است، قصه درمانی می‌تواند به حل مشکلات یادگیری، اختلالات رفتاری، کاهش افسردگی، رشد اخلاقی و موفقیت کودک کمک کند و در زندگی او نقش بسیار مهمی داشته باشد. فرد قصه گو باید سعی کند با استفاده از حرکات بدن، تغییر لحن صدا، قصه‌های عکس دار، استفاده از عروسک شخصیت‌های قصه، سؤال و جواب کودک آن را جذاب‌تر و اثر گذارتر کند. در فاصله سنی دو، سه سالگی مدت زمان توجه کودکان کوتاه است، از این رو مناسب است از قصه‌های کوتاه که شامل تجربه‌های روزانه کودک و دارای جمله‌های تکراری و روان باشد استفاده کنید.
هنگام قصه گویی این نکات را رعایت کنید:
گوشه‌ای از اتاق را انتخاب کنید که کودکان بتوانند از آن جا مراسم قصه گویی را بشنوند و ببینند. یا در برابر آنها بایستید و یا کنار آنها بنشینید.
با کودکان رابطه چهره به چهره برقرار کنید. این کار سبب می‌شود آنها به شکل کامل‌تری درگیر قصه شوند.
از صدای مناسب و آهنگ تأثیر گذار استفاده کنید.
هنگام قصه گویی قدم بزنید یا مسیر حرکت خود را تغییر دهید تا نشانگر تغییر صحنه، شخصیت و دامن زدن به تعلیق باشد. اگر نشسته‌اید کمی به جلو و عقب خم شوید.
پس از قصه گویی کمی مکث کنید و به شنوندگان خود فرصت بدهید درباره آن چه گفته‌اید عمیقاً فکر کنند.
نظر پرفسور اسپاک در مورد تلویزیون و کودک و تأثیر آن در رشد تخیل و زبان دو تا سه ساله‌ها: چیزی که به شدت توصیه می‌کنم از آن استفاده نکنید تلویزیون است. حتی با کیفیت‌ترین برنامه‌های تلویزیونی هم، تخیل کودک را محدود می‌سازند. چون تلویزیون همه کارها را خودش انجام می‌دهد و ضرورتی ندارد که کودک تلاشی بکند.
در کودک سه ساله و بالاتر با خزانه واژگان محدود جهت افزایش خزانه واژگان نکات زیر را مد نظر قرار دهید
- کلمات تک بخشی و کوتاه انتخاب کنید.
- کلمات انتخابی دارای صداهای قابل رویت بر لب باشند.
- کلمات انتخابی ترجیحاً عینی، قابل لمس، قابل دید و صدا دار باشند.
- قبل از تاکید بر بیان، درک کلمات مدنظرقرارگیرد.
- کلماتی انتخاب کنید که کاربردی‌تر هستند و دارای بسامد بالا باشند.
- ترجیحاً از اسامی آغازکنید.
پس از اینکه کودک خرانه واژگان حاوی ۵۰ کلمه کاربردی را بدست آورد ساختار اسم +فعل امری آغاز می‌گردد که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
پسر من سه سالشه و حرف نمی زنه بردم متخصص کودکان گفتن وقتی بره مدرسه خوب میشه الان نمیدونم چیکار کنم خیلی نگرانم خواهش می‌کنم راهنماییم کنید؟
پاسخ: دوست بزرگوار در نظر داشته باشید اولاً تنها متخصصی که می‌تواند به طور تخصصی راجع به کلام کودک شما اظهار نظر کند گفتاردرمانگر است.
گفتاردرمانگران اظهار می‌کنند کودک سه ساله باید بتواند جملات با طول ۴ تا ۵ کلمه و حتی طولانی‌تر را استفاده کند و درک بیشتر جملات را داشته باشد اگر کودک بیان ندارد یا در این سن تنها از تک کلمات استفاده می‌کند حتماً به گفتاردرمانگر مراجعه فرمایید زیرا رشد اساسی مناطق مغزی مرتبط با کلام و گفتار تا سن ۶ سالگی است و هر چقدر تحریک مناطق مغزی بوسیله گفتاردرمانی از همان اغاز تأخیر گفتار یعنی ۲.۵ تا ۳ سالگی انجام شود احتمال بهبودی بالاتر است. و در صورت عدم پیگیری کودک شما از همسالان عقب می‌ماند و در سنین بالا قادر به جبران تأخیر نخواهد بود و نهایتاً به اختلال یادگیری در سن دبستان مبتلا خواهد شد و یا در طیف کم توان ذهنی قرار خواهد گرفت.
نتیجه: مناسب‌ترین سن برای شروع گفتاردرمانی در کودکان با تأخیر گفتار سن ۲/۵ تا ۳ سالگی است.
در آخر تاکید می‌شود که والدین علاوه بر توجه به رشد مهارت‌های گفتاری کودکان در سنین مختلف همچنین نسبت به هر گونه تأخیر یا نقص در آن حساسیت لازم داشته باشند که هر گونه سهل انگاری در این موارد ممکن است تشخیص سایر اختلالات رشدی را به تعویق انداخته که نتیجه آن عدم دریافت خدمات درمانی به موقع است که میزان موفقیت این روش‌ها را نیز کاهش می‌دهد.
شما می توانید از طریق فرم زیر مشکل کودک خود را با ما در میان بگذارید. کارشناسان ما در با توجه به زمان مقتضی با شما تماس بگیرند.
افزودن دیدگاه جدید