علائم بیش فعالی در نوزادان، کودکان نوپا یک ساله

دوران نوزادی در بین اکثر مردم معمولا تا یک سالگی تلقی می شود‌ ولی این دوره در حقیقت از زمان تولد تا پایان یک ماهگی فرد است. این دوران در زندگی هر شخص بسیار مهم بوده و یکی از مراحل اساسی رشد محسوب می شود و در این دوره نوزاد سعی می کند در زمینه رفتاری و جسمی با محیط بیرون از رحم خود را مطابقت دهد.

اختلال مانند فیلتری جلوی درک کودک از محیط قرار می گیرد و سطح دریافت کودک را به شدت کاهش می دهند.

تصور کنید یک عینک کاملا تیره به چشمان خود زده اید که با نور روز به سختی می توانید محیط اطراف را مشاهده کنید. 

• درک شما از این محیط چگونه خواهد بود؟
• آیا رنگ ها برای شما مثل قبل معنا دار هستند؟
• آیا همه اشیا برای شما واضح هستند؟
• آیا دیدن مناظر با این عینک لذت گذشته را برای شما دارد؟
• آیا حرکت با این عینک در محیط های تاریک برای شما امکان پذیر هست؟
• آیا بازی کردن با این عینک برای شما ممکن هست؟ بازی هایی مانند فوتبال و والیبال و …
• آیا این عینک سرعت عمل شما را کاهش نمی دهد؟
• آیا این عینک درک شما از پدیده های اطرافتان را کاهش نمی دهد؟
• آیا تمام جزئیات مثل قبل برای شما قابل مشاهده است؟

عینک که مانند فیلتری در برابر قدرت بینایی شما قرار گرفته بود دقیقا نقش اختلال ها در کودکان ایفا می کند و میزان درک کودکان از محیط را کاهش می دهد.

اختلال ها در زمان های مختلف زندگی افراد پدیدار می شوند، برخی در کودکی، برخی در مدرسه، برخی در نوجوانی و … ظهور پیدا می کنند. 

نکته مهم اینجاست که اختلال ها در کودکی می توانند شناسایی شده و در سن طلایی کودک درمان شوند. مراجعه به مشاور می تواند در این مسیر بسیار به شما کمک کند. مشاورین فیلترهای مختلف را از جلوی مسیر ادراک کودکان بر می دارند و جاده زندگی کودک را هموار تر می کنند.

روش های درمانی متعددی برای رفع اختلالات در کودکان وجود دارد اما مهم ترین روش، درمان کودکان بدون دارو هست که هزینه، عوارض و بازگشت کمتر و اثرات بلندمدت تری دارد. برای مثال درمان با دارو فقط در زمان هایی که کودک از دارو استفاده می کند درمان مناسبی هست پس از قطع دارو امکان بازگشت اختلال کم نیست.

پس برای درمان کودک دلبندتان اولویت را بر درمان کودکان بدون دارو قرار دهید.

دو دلیل برای مراجعه به مشاور

دلیل اول شناسایی و درمان اختلالات کودک - دلیل دوم بهبود عملکرد کودک

درباره دلیل اول که به صورت کوتاه صحبت شد و مفصل در ادامه صحبت می کنیم اما دلیل دوم برای مراجعه به مشاور شناسایی استعداد ذاتی کودکان و بهبود عملکرد کودک در آن حوزه هاست.

مشاور با درمان اختلالات، پستی بلندی و دست اندازهای مسیر آینده کودکان را هموار کرده و با کشف استعداد او مسیر حرکتش را در این مسیر سرعت می بخشد.

مطرح کردن مشکلات کودک دلبندتان برای شما هیچ هزینه ای ندارد، از طریق فرم مشاوره آنلاین مسئله خود را بیان کنید.

کودکان سالم مجموعه ای از رفتارها، خلق و خو و ظاهر دارند. بسیاری از والدین درباره رشد طبیعی و مطابق با استاندارد نوزاد خود همواره نگران هستند.

جهت اطمینان والدین از سلامتی نوزاد خود در ادامه به مهارت های حرکتی نوزادان زیر یک سال اشاره می کنیم. همچنین موسسه فرزندان برتر مقاله ای به نام "تحرک بیش از حد نوزاد" تهیه کرده است که در آن به ۸ نشانه سلامت نوزاد پرداخته شده و مطالعه آن به والدین کمک می کند که تشخیص دهند  نوزاد آن ها تغذیه مناسب، خواب کافی و رشد مناسبی دارد یا خیر.

خصوصیات نوزاد سالم از ۱ تا ۱۲ سالگی

نوزاد سالم و طبیعی به بچه ای گفته می شود که در سال اول زندگی قادر به انجام کارهای زیر باشد.

۱- نوزاد تازه متولد شده

نوزاد سالم در روزهای نخست تولد می تواند سر را به سمت نور حرکت داده و دست و پاها را خم کند. حتی قادر است که زانو را بکشد و دست خود را مشت کند‌.

۲- در پایان یک ماهگی

وقتی نوزاد به سن یک ماهگی می رسد قادر است سر خود را برای چند لحظه بالا نگهدارد.

۳- در سن دو ماهگی

با رشد نوزاد و رسیدن به سن دو ماهگی، او می تواند سر خود را برای ده ثانیه و حدود ۵ سانتی متر بالاتر از بدن قرار دهد.

۴- در سن سه ماهگی

در سه ماهگی نوزاد می تواند دست ها را به عنوان تکیه گاه بدن استفاده کرده و مدت زمان بیشتری سر را بالاتر از بدن بگیرد (حدود یک دقیقه).

۵- در سن چهار ماهگی

نوزاد چهار ماهه تکیه گاه خود را کم کم وسیع می کند و همچنین سعی می کند بازوها را به سمت جلو بدن خود بگیرد.

۶- در سن پنج ماهگی

در این سن نوزاد حالت شنا به بدن خود گرفته و فقط می تواند که روی شکم غلت بخورد.

۷- در سن شش ماهگی

نوزاد شش ماهه سعی می کند که برای حفظ تعادل خود از دست ها نیز کمک بگیرد.

۸- در هفت و هشت ماهگی

در این سن نوزاد قادر است که روی شکم به سمت وسایل دست خود را دراز کرده و حتی کم کم به این توانایی دست پیدا کرده که روی شکم به پشت یا برعکس غلت بخورد.

۹- سن نه ماهگی

معمولا نوزاد نه ماهه به اطراف نگاه کرده و سعی می کند به شکل سینه خیز به سمت وسایل و اشکال رنگی حرکت کند.

۱۰- سن ده ماهگی

بچه در این سن سعی می کند با کمک از دست ها و زانوها بلند شده و حالت نیم خیز بگیرد.

۱۱- سن ۱۱ تا ۱۲ ماهگی

نوزاد در این سن می تواند  بهتر و مطمئن تر بلند شده و حتی در برخی مواقع نیز تلاش می کند که حالت مسابقه دویدن نیز به خود بگیرد‌.

اختلال بیش فعالی بین کودکان شیوع زیادی داشته و بسیاری از والدین با مشاهده بعضی رفتارهای نوزاد خود، نسبت به ابتلا آن همواره احساس نگرانی دارند، در این مطلب به علائم بارز این اختلال در نوزادان اشاره شده است تا والدین با مطالعه آن، ارزیابی بهتری از رفتار فرزند خود داشته باشند.

از مشخصات بارز اختلال بیش فعالی نوزادان می توان گریه های مداوم و بیش از حد، اختلالات در زمینه خواب و تغذیه نام برد. طبق نظر کارشناسان بین بروز این علائم و اختلال بیش فعالی در دوران کودکی ارتباط مستقیمی وجود دارد.

طبق مطالعات صورت گرفته مشخص شده که نوزادانی که بیشتر از سایر همسن و سالان خود گریه می کنند و در تغذیه و خواب با مشکلاتی مواجه هستند، احتمال بیشتری دارد که به اختلال بیش فعالی مبتلا شوند.

در اختلال بیش فعالی مشکلاتی در زمینه بروز رفتارهای هیجانی، بیش فعالی و نقص در توجه و تمرکز ایجاد می شود.

عوارض گریه بیش از حد نوزاد

طبق آمارهای غیررسمی حدود ۲۰ درصد نوزادان در سال های نخست زندگی مشکلاتی مانند گریه مداوم، مشکلات تغذیه و خواب دارند. در اغلب موارد این علائم با رشد کودک و افزایش سن تا قبل از ورود به دبستان از بین می روند.

موری هلن همی محقق دانشگاه بازل درباره اختلال بیش فعالی نوزادان می گوید "چنانچه این علائم در نوزادی دیده شد که بروز این مشکلات در خانواده ی آن ها سابقه دارد، نیاز است برای پیشگیری از بروز مشکلات در سنین بالاتر حتما به سرعت برای ارزیابی و درمان به پزشک مراجعه کرد".

محققان بر روی ۱۹۳۵ نوزاد، حدود ۲۲ پژوهش درباره این اختلال انجام دادند. در این مطالعات ده مورد به بررسی عوارض گریه های مداوم نوزاد پرداخته شد و همچنین در چهار مورد ارزیابی اختلالات خواب، سه مورد مشکلات تغذیه نوزادان، پنج مورد بررسی سایر مشکلات نوزادان انجام شد.

در نوزادانی که در این سن با مشکلات بیشتری درگیر می شوند، احتمال بروز اختلالات رفتاری مانند اختلال بیش فعالی، رفتارهای پرخاشگرانه، تخریب و دعوا در آن ها افزایش می یابد.

 چنان چه نوزاد در خانواده های مضطرب و یا خانواده هایی با مشکلات در زمینه روانی، اجتماعی و ارتباطی رشد کند، باعث شده که بیشتر در معرض ابتلا به اختلال رفتاری در کودکی و بزرگسالی قرار گیرد.

علائم بیش فعالی در نوزادان

گریه کردن امری طبیعی در بین نوزادان است و در مواردی نیز آرام کردن ها به سختی صورت می گیرد. گریه مداوم در واقع به گریه طولانی، ناخوشایند، بدون دلیل و غیر قابل ساکت شدن

گفته می شود که  در سه ماه نخست زندگی نوزاد شیوع زیادی دارد.

 از مشکلات خواب نوزاد می توان سخت به خواب رفتن و بیدار شدن متوالی در طول شب را نام برد. استفراغ کردن، بی توجهی به شیر، نداشتن اشتها و مشکلات بلع از جمله مشکلات تغذیه ای نوزاد هستند.

پنی گلس دکترای روان شناسی رشد در مرکز ملی کودکان در آمریکا در این باره می گوید، تا قبل از این برای نام گذاری نوزادان نا آرام از اصطلاح کولیکی استفاده می شد، اما اکنون به ریفلاکس خفیف، کولیک می گویند. همچنین نظر ایشان درباره درمان این نوزادان این است که اکثر آن ها به درمان ها سریع پاسخ  می دهند.

چنانچه والدین درباره شرایط نوزاد خود احساس نگرانی می کنند نیاز است که حتماً با پزشک متخصص مشورت کنند، به دلیل اینکه ممکن است مشکلات به وجود آمده برای نوزاد به راحتی حل نگردد.

طبق نظر دکتر پنی گلس، نیاز است که والدین به شرایط نوزاد دقت کرده و در زمان های مختلف شرایط جسمی او را بنویسند تا پزشک بتواند ارزیابی بهتری داشته باشد. از این شرایط جسمی می توان به تعداد تکرار حالت های نوزاد، زمان رخ دادن آن در طول شب یا روز، نحوه آرام کردن نوزاد اشاره کرد.

کمک گرفتن از سایر پدر و مادرها که چنین شرایطی را تجربه کرده اند مفید خواهد بود. برخی از والدین با دیدن مشکلات نوزاد همچون گریه مداوم، نخوابیدن و نخوردن شیر و حواس پرتی احساس ناامیدی می کنند و حتی ممکن است افسرده شوند. راهنمایی های دوستان و آشنایان برای رهایی از این شرایط کمک فراوانی می کند.

از  نشانه های اولیه بروز اختلال بیش فعالی در نوزادان می توان موارد زیر را نام برد:

توجه طلبی

نوزادان بیش فعال نسبت به سایر بچه ها به توجه و مراقبت بیشتری نیاز دارند. از دیگر خصوصیات آن ها می توان پریشانی، ناراحتی در هنگام سرگرم شدن و یا لمس شدن اشاره کرد که منجر به گریه مداوم آن ها می شود. پدر و مادر این نوزادان باید به طور دائم این نوزادان را به آغوش بگیرند و یا تکان دهند که باعث خستگی آن ها می شود.

بی قراری بیش از حد

از دیگر ویژگی هایی که در نوزاد بیش فعال وجود دارد می توان بی قراری و بی تابی را ذکر کرد. بی قراری زیاد نوزاد باعث می شود که در خواب با مشکلاتی مواجه شده و ساعت خواب کمی داشته باشد. همچنین در رفتار بچه بی قرار به سختی غذا خوردن نیز مشهود است.

خشم و غیض

معمولاً نوزادان بیش فعال در خلق و خویشان نیز  تغییراتی رخ می دهد و باعث بروز رفتارهایی مانند ضربه زدن به اطراف توسط پاها، جیغ کشیدن و بی قراری می شود.

در موارد بسیاری، این بچه ها رفتارهای دردسر ساز مانند تکان خوردن زیاد در گهواره و تخت و یا زدن سر به کناره های گهواره را نیز بروز می دهند. اگر چه علائم بیش فعالی در کودکان، معمولا رفتار طبیعی برای نوزادان تلقی می شود ولی در صورتی که این رفتارها با رشد کودک و افزایش سن نیز همراه او بود، مشورت با پزشک ضروری است.

تشخیص بیش فعالی در نوزادان

یکی از دغدغه های والدین این است که آیا امکان تشخیص علائم بیش فعالی در دوران نوزادی وجود دارد؟ به گفته بسیاری از کارشناسان اختلال بیش فعالی با مشخصه های عدم تمرکز و تحرک زیاد معمولاً در سنین نوزادی قابل تشخیص قطعی نبوده و طبق نتایج تحقیقات نوزادان نارس بیشتر از نوزادان سالم مبتلا به این اختلال می شوند.

معمولا تشخیص قطعی بیش فعالی در سنین ۵ یا ۶ سالگی که همزمان با ورود کودک به محیط آموزشی مانند مهد کودک یا دبستان که نیازمند تمرکز و نشستن طولانی در یک مکان است، اتفاق می افتد‌. همچنین علائم این اختلال باید در دو محیط متفاوت مدرسه و منزل دیده شده و به مدت ۶ ماه در کودک وجود داشته باشند.

در یک مطالعه، پژوهشگران با توجه به زمان خیره شدن نوزادان به یک عکس به ارزیابی نوع نگاه حدود ۸۰ نوزاد، یک تا چهار روزه پرداختند و با گذشت ۳ تا ۱۰ سال از این تحقیق از پدر و مادرهای آنها خواستند که به پرسش هایی درباره خلق و خو فرزندشان پاسخ دهند. طبق نتایج این تحقیق مشخص شد، نوزادانی که در زمان کمتری تمرکز برای خیره شدن به یک عکس انجام می دهند، خطر ابتلا به بیش فعالی در آنها بیشتر است.

 همچنین طبق یافته های این مطالعه‌ نوزادانی که قادر نیستند بر روی یک عکس تمرکز کنند، احتمال بیشتری دارد که در آینده به اختلالات رفتاری دچار شوند.

علل ابتلا به بیش فعالی

از جمله عوامل بروز این اختلال به عوامل ژنتیکی و متغیرهای محیطی می توان اشاره کرد. برخورد مادر با عفونت های زمستانی در سه ماه نخست بارداری، اختلالات مغزی، عوامل عصبی شیمیایی ( انتقال دهنده های عصبی) و عوامل روانی-اجتماعی از جمله این موارد هستند. همچنین استرس بعد از زایمان یا استرس در زمان تولد نوزاد نیز از دیگر عواملی بوده که باعث بی قراری نوزاد می شوند.

برای تشخیص بیش فعالی در نوزادان چه باید کرد؟

بسیاری از والدین نمی دانند چگونه تشخیص دهند که نوزاد آنها رفتاری نرمال دارد و یا رفتار او بیانگر علائم اختلالات بیش فعالی نوزادان است.

در کتاب مادران و راهنمای مراقبت های اولیه از نوزاد، جنیفر واکر و لورا هانتر همکارش در این مورد گفتند: "در صورتی که نوزاد در طول روز به مدت شش ساعت و یا بیشتر گریه کند و با مشکلاتی در زمینه خوردن و خواب نیز مواجه باشد احتمال دارد، شرایط منزل مناسب نبوده و باعث استرس در نوزاد شود. همچنین مشاهده گریه و بی قراری نوزاد در بازه زمانی ۶ تا ۹ شب طبیعی است".

واکر در ادامه می گوید، نوزاد باید در طول روز مقدار خاصی از انرژی را آزاد کند. توجه به این نکته ضروری است که هر نوزاد نسبت به سن و مشخصات فردی، روال روزمره خاصی دارد و نیاز است والدین نسبت به آن اطلاع پیدا کنند. به طور مثال با گذشت دو هفته از زمان تولد تا ۳ماهگی نوزاد، هر ۵/۲ تا ۳ ساعت یک بار  نیاز دارد با شیر تغذیه شود و میزان خواب شبانه او نیز ۵/۴ تا ۵ ساعت افزایش می یابد و با رشد نوزاد، مدت خواب در طول شب به ۹ تا ۱۲ ساعت می رسد.

در صورتی که مشکلات نوزاد در موقع مناسب رفع شوند، در آینده با مشکلات رفتاری مواجه نخواهد شد. قنداق کردن طبق نظر واکر برای نوزادان با سن کمتر از ۳ ماه مفید بوده و باعث بهتر شدن خواب آن ها می شود.

همچنین او می گوید: معمولا علت گریه نوزادان مختلف بوده و تنها علت آن گرسنه شدن آن ها نیست. برای جلوگیری از اختلالات رفتاری نوزادان، تنظیم زمان خواب و تغذیه، بهبود شرایط خواب، بررسی سلامت جسمی و روانی آن ها بسیار کمک کننده است.

جمع بندی بیش فعالی در نوزادان

● گریه بیش از حد، مشکلات در زمینه خواب و تغذیه از جمله علائم اختلال بیش فعالی نوزادان هستند.

● درمان و رفع مشکلات رفتاری در زمان نوزادی مانع ایجاد مشکلات رفتاری در آینده خواهد شد.