درمان انواع اختلال گفتاری و تکلم در کودکان بدون دارو - اختلال آواهای گفتاری

متخصصان ایرانی از نظر خدمات گفتار درمانی عملکرد درخشانی برجای گذاشته اند. مدت هاست که متخصصان حوزه گفتاردرمانی توانسته اند، مسائل و چالش‌های مرتبط با توانمندی گفتار و زبان را تسهیل و اصلاح کنند تا از این طریق افراد در زندگی شخصی و اجتماعی موفق ظاهر شوند. کودکان از مهم‌ترین گروه قربانیان اختلالات و مشکلات گفتاری هستند که نیازمند خدمات درمانی موثر می باشند بنابراین برای رمزگشایی از ریشه اختلالات، آگاهی والدین نقش بسیاری دارد. مطمئناً درمان زودهنگام شانس بهبودی را چندین برابر افزایش می دهد.

نخستین زنگ خطر های وجود اختلالات گفتاری

هر انسانی با استعدادها و توانمندی های بسیاری متولد می شود تا بتواند با رشد و شکوفایی، رسالت خویش را به پایان برساند. مطمئناً وجود حواس کارآمد می تواند دستیابی به نتیجه را ممکن کند.

قدرت گفتاری از ابزارهای مهم است که می‌تواند فرد را برای ایفای نقش های اجتماعی همراهی کند و کیفیت زندگی را دو چندان کند بنابراین والدین باید نسبت به رشد کلامی فرزندشان دقت نظر داشته باشند تا در زمان طلایی، رنگ خطر های هشدار دهنده را تشخیص دهند و از ماندگاری عارضه ها نیز جلوگیری کنند.

شواهد مشکل آفرین و وجود نشانه های خطر آفرین در جلسات مشاوره و غربالگری توسط متخصصان گفتار و زبان قابل شناسایی هستند که در صورت لزوم، استراتژیهای درمانی موثر تجویز خواهد شد.

به یاد داشته باشید شاید شخصیت برخی از کودکان خجالتی و درونگرا باشد اما بسیاری از افراد درگیر مشکلات گفتاری، قادر نیستند ارتباطات کلامی و غیرکلامی موثری را شکل دهند بنابراین نباید با افرادی که صلاحیت ندارند در این باره مشورت کرد.

متخصصان زبده بسیاری در کشور در حال فعالیت هستند تا با واکاوی از دلیل بروز رفتارهای خاص، خدمات درمانی موثری را تجویز کنند.

اهمیت شناخت خدمات گفتار درمانی

مشکلات گفتاری به شدت متنوع هستند، علاوه بر آنکه شدت عارضه و شرایط محیط نیز می‌توانند بر بروز رفتارهای خاص تاثیرگذار باشد بنابراین نیاز است خانواده‌ها الگوی رشد کلامی فرزندشان را بشناسند و اطلاعات خویش را درباره خدمات گفتار درمانی افزایش دهند.

آرزوی تمامی خانواده ها داشتن فرزندی سالم است که می‌تواند رسا و واضح سخن بگوید، علاوه بر آنکه این قبیل مشکلات، محدودیت‌های زیادی را به وجود خواهد آورد.

متاسفانه حال بسیاری افراد به دلیل ناآگاهی خانواده‌ها، با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می کنند که توانسته اعتماد به نفس و روحیه شاد را نیز از آنها بگیرد. بنابراین خانواده‌ها نقش تاثیرگذاری در ماندگاری و بهبودی اختلالات و مشکلات فرزندشان ایفا می کنند.

زندگی اجتماعی امروز با چالش‌های عدیده ای همراه است که وقت و مجال خانواده ها را برای حضور همیشگی در کنار کودکان گرفته است. تشخیص ضعف و مشکلات گفتاری خوشبختانه اغلب با شواهد ملموسی همراه است که میتوان با راهکارهای ساده در منزل نیز مسیر درمان را تسهیل کرد بنابراین قابلیت‌های گفتاری و توانمندی‌های صوتی فرزندتان را همواره رصد کنید اما نیاز نیست که نگرانی جدی داشته باشید.

مشکلات گفتاری اختصاص به چه سنی دارند؟

داشتن گفتار رسا و واضح به شخص کمک می‌کند، برای حضور در جامعه و عملکرد های تحصیلی، اشتغال و ازدواج انگیزه داشته و اهداف خویش را نیز پیش ببرد.

مطمئنا شناخت تمامی معضلات گفتار و زبان میسر نیست، تنوع بسیاری این قبیل مشکلات دارند. جالب‌تر آنکه ممکن است، فرد اگر چه در سن کودکی، چالش خاصی ندارد اما در بزرگسالی به دلایل مختلف مانند سکته، ضربه به سر و یا درگیری با بیماری های خاص درگیر عارضه کلامی، شود.

راهکارهای درمانی بسیاری برای رهایی افراد از مشکلات کلامی وجود دارد که نیازمند همکاری متخصصانی مانند گفتاردرمانگر، متخصص اطفال، متخصص مغز و اعصاب و حتی پزشک گوش، حلق و بینی است. بنابراین برای پیشرفت خدمات درمانی نیاز به صبر و حوصله است. علاوه بر آن که استفاده از راهکارهای درمانی، می بایست مطابق الگوی زمانی پیش رود.

از دیگر گروه هایی که ممکن است نیازمند استفاده از خدمات گفتار درمانی باشند، می توان به فعالان عرصه خوانندگی، مداحی، گویندگی، بازیگری و قران خوانی اشاره کرد که کمک می‌کند از طریق تکنیک ها و تمارین، محدودیتهای خویش را پشت سر بگذارند.

این نوشتار کمک می کند افراد آگاهی خویش را نسبت به برخی از اختلالات رایج در حوزه گفتاردرمانی، افزایش دهند و دیدگاه مناسبی کسب کنند. مطمئنا بدون علم و آگاهی نمی توان نشانه های پرخطر چنین اختلالاتی را تشخیص داد و ممکن زمان طلایی استفاده از خدمات درمانی نیز سپری شود.

خوشبختانه پیشرفت علم و تکنولوژی کمک کرده است بتوان از منابع موثق، اطلاعات درست را دریافت کرد، علاوه بر آنکه به بازدهی خدمات درمانی نیز کمک میکند.

اگر مایلید فرزندی سالم و با اعتماد به نفس داشته باشید که همچون سایر هم سن و سالان حرف بزند و برای دستیابی به اهداف خویش، تلاش کند نسبت به علائم هشدار دهنده هوشیار باشید.

منظور از خدمات گفتار درمانی چیست؟

عارضه های بسیاری بر قدرت کلام و گفتار، تاثیر گذارند که برای شناخت عوامل پنهان، در جهت بهبودی نیاز به خدمات گفتار درمانی است تا شاهد ارتباطات کلامی و غیرکلامی قدرتمند نیز بود. 

متخصصان این حوزه مجهز به علم و تجربه هستند تا از طریق استراتژی های درمانی، محدودیت ها و بن بست های ایجاد شده را کنار بزنند و امیدواری بسیاری را به خانواده ها ارزانی دارند. 

اگرچه علی رغم پیشرفت علم و تکنولوژی، نمی‌توان انتظار آزمایش و تست خاصی برای تشخیص این گروه اختلالات داشت اما معاینه حضوری و جمع آوری داده ها از خانواده ها و اطرافیان همچون معلمان، مربیان و پرستاران می‌تواند کمک کند به یک نظر قطعی رسید.

گروهی از خانواده ها، درمان اختلالات گفتاری را مانند مشکلات جسمی می‌پندارند که تنها با استفاده از دارو میتوان معضلات را حل کرد. در حالی که روند درمان بسته به شرایطی مانند شدت اختلاف، سن و نوع مشکل ممکن است از چندین جلسه تا ماه ها زمانبر باشد. بنابراین نسبت به تجویز پزشک اعتماد و همکاری لازم را نیز انجام دهید.

بهترین دکتر گفتار درمان کیست؟

بهترین دکتر گفتار درمان را نمی‌توان شخص خاصی دانست بلکه می بایست توانمندی بالایی در زمینه تشخیص نوع اختلال، منشا و پیامدهای آن داشته باشد علاوه بر آن که خدمات درمانی موثری را پیشنهاد دهد که مستلزم معاینه حضوری و ارزیابی شواهد است.

متخصص گفتار درمان خوب با تشخیص درست اختلالات پنهان گفتار و زبان کمک می کند است تا مشکلات جدیدی فرد را آزار ندهد. اما متاسفانه برخی از افراد درگیر عارضه های جدی هستند که بر قابل فهم بودن گفتار آنها نیز تاثیر منفی گذاشته است. 

حال متخصصان گفتار درمانی نیز برای واکاوی بهتر از ریشه های محدودیت های گفتاری، جلسات مشاوره متعددی را ترتیب می‌دهند تا داده های رفتاری از دیگر گروه مانند اعضای خانواده، مربیان و معلمان کسب شود به همین جهت، سوالاتی را مطرح می کنند تا مطمئن شوند. بیاد داشته باشید که تشخیص اشتباه می تواند به ماندگاری عارضه کمک کند و فرصت درمان را نیز دور نماید.

وظایف گفتار درمانگر خوب

وظایف گفتار درمانگر خوب تنها محدود به مشاوره و غربالگری جهت تشخیص نوع اختلال گفتار و کلام نیست بلکه باید پذیرفت که مشکلات گفتاری، تبعات بسیاری به همراه دارند که برای شناخت زوایای پنهان، گفتاردرمانگر می بایست از دانش و تجربه بسیاری برخوردار باشد و خدمات درمانی متناسبی را تجویز کند.

علاوه بر این موارد از دیگر وظایف گفتار درمانگر چندین مورد در ادامه اشاره شده است:

پیشگیری از درگیری نوزادان نارس با مشکلات کلامی، از جمله وظایف و مسئولیت‌های گفتاردرمانی، عنوان می‌شود.

جهت کاهش شدت اختلال گفتاری، استفاده از اقدامات درمانی زودهنگام موثر است که می تواند از ماندگاری چنین چالش های کلامی ممانعت کند بنابراین متخصصین گفتار درمانی می تواند از بروز چنین مشکلی ممانعت کند.

در مواردی نیاز به همکاری گفتاردرمانگر با متخصصانی مانند ارتودنتیست بوده تا دندانها مورد فشار ناشی از برخورد زبان نباشند.

مشکلات کلامی، می تواند محدودیت های جدی را برای شخص به وجود آورد، بنابراین گفتار درمانگر می‌بایست شرایطی را فراهم کند تا از پشتیبانی دیگر اعضای گروه توانبخشی، آسودگی خیال بسیاری احساس شود.

برای اطلاع از مشکلات اندام های گویای و تاثیرپذیری دیگر مانند عمل جراحی، ترمیم شکاف کام بر کاهش میزان خیشومی شدگی، مشاوره با متخصصین گفتاردرمانگر، نتیجه بخش خواهد بود.

زمانی می‌توان به نتیجه خدمات گفتار درمانی امیدوار بود که واکاوی از عوامل ایجاد کننده اختلال به درستی، صورت گرفته باشد.

کارآمدی خدمات گفتار درمانی به عوامل بسیاری وابسته هستند از جمله شناخت شرایط تاثیرگذار، شدت اختلال و سن نام برد.

متخصص گفتار درمانگر از طریق استروبوسکوپی به ارزیابی عملکرد حنجره می پردازد تا اطلاعاتی درباره فیزیولوژی و عملکرد کسب کند.

تجزیه و تحلیل و آنالیز آکوستیکی نیز شرایط مناسبی را فراهم می‌کند تا بتوان نسبت به ساختار صدا و جزئیات آن اطلاعات موثقی را کسب نمود.

نیزوفارنگوسکوپی میزان تمرکز بر عملکرد بلع و شناخت بهترین خدمات درمانی را ممکن کرده است.

نتایج حاصل از نیزوآندوسکوپی به متخصص گفتار درمانگر کمک می کند، اطلاعاتی درباره عملکرد نرم کام دست یافته تا شدت عارضه های را کاهش دهد.

باید پذیرفت انتخاب نوع راهکار درمانی راحت نیست و مستلزم زمان و آزمون و آزمایش است.

روند تشخیص بهبودی و درمان مشکلات گفتاری از مهمترین مسئولیت های متخصصین گفتار و زبان است بنابراین می بایست به آنها اعتماد کرد.

متخصصین گفتار درمانگر، تمرکز بالایی برای تشخیص و درمان اختلالات گفتاری دارند، بنابراین همواره از دانش و تجربه دیگر متخصصان استفاده می کند، بی جهت نیست که نخستین درمان برای این قبیل اختلالات هستند.

انواع اختلالات گفتار و زبان

آسیب شناسان گفتار و زبان، برای درک بهتری این قبیل مشکلات، انواع اختلالات گفتار و زبان را  چهار دسته عنوان کرده اند:

• اختلالات صوت
• اختلالات زبان
• الف) اختلالات زبان در دوران رشد
• ب) اختلالات اکتسابی زبان
• اختلالات روانی و ریتم گفتار
• اختلالات صداهای گفتاری

منظور از اختلالات صوت چیست؟

از توانمندی های انحصاری تمامی افراد می توان به صوت منحصر بفرد، اشاره کرد که وابسته به عواملی همچون جنسیت، موقعیت فرهنگی- اجتماعی و سن است. برای شناخت صوت طبیعی نیاز است موارد مختلف مانند کیفیت، زیر و بم، بلندی و انعطاف را زیر نظر گرفت.

حنجره و تارهای صوتی آن نقش تاثیرگذاری در ایجاد صوت دارند اما در موارد بسیاری، شخص ممکن است با اختلال صوتی مواجه شود. برای شناخت ریشه آن نیاز به علم متخصصان است. معمولاً استفاده از خدمات گفتار درمانی کمک می کند، شخص به مسیر اصلی باز گردد.

انواع اختلالات صوتی کدامند

متخصصان حوزه گفتار و زبان برای بهبودی اختلالات صوتی یک تقسیم‌بندی کلی صورت داده اند که می‌توان اختلالات عضوی و روان زاد را اشاره کرد که هر یک تقسیم بندی های جزئی تری نیز دارند.

در صورت موانع جدی، مانند مشکلات ساختمانی و عضوی، مشاهده اختلالات صوتی عضوی دور از انتظار نیست.  در حالیکه اختلالات صوتی روان زاد، مرتبط با نقش عملکردی و یا پدیده های روانی هستند که پیامدهای آن از نظر روحی نیز تبعاتی رقم بزند. 

برای درک بهتر افراد از این گروه از اختلالات، نقشه راهی را برای علائم و نشانه های پرخطر ذکر کرده ایم که می تواند کمک شایانی به خانواده ها برای اقدامات درمانی زودهنگام داشته باشد.

علائم و نشانه های اصلی اختلالات صوتی

نشانه های اختلالات صوتی می تواند به افراد درباره وجود چنین عارضه ای، هشدارهایی را بدهد بنابراین به چند مورد اشاره شده است:

گرفتگی صدا: ارتعاش نامنظم و نامتناوب تارهای صوتی منجر به گرفتگی صدا میشود و ممکن است برخی آن را صدای خش دار یا خشونت صدا نیز بنامند.

خستگی صوتی: احساس ضعف و خستگی نیز یکی از پیامدهای ابتلا به چنین مشکلی است که حضور در مکالمه های طولانی، انرژی بسیاری را می طلبد که منجر به گرفتگی صدا نیز خواهد شد.

صدای نفس آلود: صدای نفس آلود بیانگر وضعیتی است که خروج هوای غیر مرتعش از فضای چاکنای صورت میگیرد. چنین مشکلی، می تواند ارتباطات اجتماعی را نیز تحت تاثیر قرار دهد به ویژه آن که شرایط محیطی مملو از سر و صدا و آلودگی صوتی باشد.

کاهش دامنه آواسازی: کاهش دامنه آواسازی معمولاً در بین گروهی که فعالیت آواز و خوانندگی را به شکل حرفه‌ای انجام می‌دهند، رایج است که می‌تواند بر اجرای نت های همیشگی نیز تاثیر منفی بگذارد به ویژه آنکه شخص قصد هنرنمایی با آواز را داشته باشد.

بی صدایی: بی صدایی یکی از مشکلات سخت و سهمگینی است که فرد برای گریز از آن به صورت پچ پچ صحبت می کند، البته مشکلات محدود به همین جا نیست بلکه باید خستگی گلو، احساس خراشیدگی و انرژی زیاد برای صحبت کردن را نیز منتظر بود.

آواسازی همراه با تلاش و تقلا: شاید دور از ذهن برسد که روزی برای حرف زدن عادی نیز شخص می‌بایست تلاش و تقلای بسیاری را متحمل شود اما این گروه از افراد به دلیل چالش های که درگیر هستند، قادر نیستند، افکار و احساسات خویش را به درستی منتقل کنند و حتی در آغاز یا ادامه مکالمه نیز خستگی بسیاری، احساس خواهند کرد.

لرزش: صدای لرزان و مرتعش را نیز می بایست از دیگر مشخصه های این عارضه دانست که از نظر روانی نیز فشار مضاعفی را برای فرد به ارمغان می آورد.

درد و دیگر احساسات فیزیکی: درد در قسمت گردن و حنجره نیز می تواند یکی از پیامدهای این مشکل باشد که متمرکز بر یک بخش حنجره و یا نقاط فوقانی سینه است البته گروهی نیز  درد کوتاه‌مدتی را تجربه می‌کنند که شاید چندان جدی به نظر نرسد.

علاوه بر این موارد دیگر احساسات فیزیکی مانند احساس وجود جسم خارجی در گلو، احساس خشکی و سرفه های مکرر را نیز بیان می کنند.

بروز اختلال تشدید

در بروز اختلالات تشدید، موارد بسیاری تاثیرگذارند مانند اندازه و شکل ساختار ها و حفرات تشریحی زیر چاکنایی و بالای چاکنای(حلق، دهان، بینی)، تاثیر گذارند. اختلالات تشدیدی معمولا ناشی از تغییرات خاستگاه صوتی هستند که متمرکز بر دو محور افقی و عمودی دیده می‌شوند.

از متخصصان صوت درمانی دکتر دانیل بوون، درباره تمرکز خوب صدا چنین نگرشی دارند که اشاره به توانمندی فرد، جهت خروج صوت از بخش وسط دهان و جایگاه بالای زبان دارد.

اختلالات تشدیدی با تغییر در تمرکز صدا در سطح افقی

جایگاه زبان در داخل دهان می تواند بر تمرکز در سطح افقی، تاثیر بگذارد. بی جهت نیست که اختلالات تشدیدی را در مواردی ناشی از جلو آمدن یا عقب رفتگی غیرمتعارف بیان می‌کنند.

تمرکز قدامی: در چنین مواردی شخص دارای صدای نازک و کودکانه است که بی‌ارتباط با حرکت زبان به قسمت جلو و بالایی دهان نیست.

تمرکز خلفی: چنین مواردی را با تمرکز صدا در بخش انتهایی دهان بیان می کنند. از مشخصه آن می‌توان صدای شخصیت های ساده لوح و کارتونی را بیان کرد.

انواع اختلالات تشدیدی با تغییر در تمرکز صدا در سطح عمودی

تشدید پرخیشومی

در صورتی که فرد مشکلاتی در دریچه کامی-حلقی داشته باشد که شواهد را می‌توان به صورت تشدید بیش از حد صدا در حفره‌های بینی دید. از شایع ترین گروه‌های درگیر می توان مبتلایان به شکاف کام و دیگر سندروم های مرتبط با ناهنجاری های فک و صورت را اشاره کرد. 

معمولاً این نقص را مرتبط با اتصال نامناسب دهان و بینی عنوان می‌کنند که محدودیت‌هایی در انرژی گفتار و فهم کلام به وجود می آورد. همچنین باید جراحی و برداشتن نامناسب لوزه را در ایجاد این مشکل نیز عنوان کرد.

تشدید بیش از حد دهانی (کم خیشومی)

افرادی که درگیر عفونت راه بینی، فلپ وسیع، پولیپ های بینی، آلرژی و بزرگ شدن لوزه سوم هستند، معمولاً در معرض ابتلا به تشدید بیش از حد دهانی قرار می‌گیرند که از مهمترین مشخصه آن تنگ شدن مجرای بینی است.

تشدید نامتناسب مختلط

انسداد کامل یا بخشی از راه هوایی بینی موجب نقص‌هایی در دریچه کامی حلقی میشود که از مهمترین مشخصات می‌توان، تظاهر بالینی خصوصیات همزمان پرخیشومی و کم خیشومی را عنوان کرد.

ابزار نیزوآندوسکوپی به متخصصان کمک می کند تا درباره ساختار و عملکرد دریچه کامی-حلقی، اطلاعاتی کسب کنند و خدمات درمانی موثر را تجویز نمایند.

ویژگی های نمونه صوتی

کاهش وضوح گفتار و تمرکز خلقی و تشدید حلقی و اختلال در نحوه تولید صوت را می توان از خصوصیات یک نمونه صوتی دانست. برای درک بهتر بد نیست بدانید که توانمندی مشابه افراد ساده لوح بوده که یکی از ویژگی های شاخص تمرکز خلقی است که معمولاً علت آن را انتقال بیش از حد تمرکز، تمرکز افقی صدا به سمت عقب دهان عنوان می‌کنند.

تولید صداهایی مانند  ‎/d/,/t/‎ که مرتبط با برخورد نوک زبان در قسمت های پشت دندان‌های فک است، انسدادی را به وجود می‌آورد اما در چنین افرادی نقص های دیده می شود از جمله می توان شیوه برگشتی را نام برد که آوایی مشابه کیفیت زبان هندی را تولید می‌کنند که بی‌ارتباط با برگشت نوک زبان نیست.

افراد شنونده ممکن است به درستی مفاهیم و محتوای گفتار را درک نکنند که معمولاً ناشی از شنیدن اصوات ناهنجار و ناخوشایند عنوان می شود و انسداد هوا در بخش حلق را عامل اصلی می دانند.

ویژگی های نمونه صوتی

برخی از افراد ممکن است با چالش‌هایی مواجه باشند که از جمله می‌توان تمرکز عمومی صدا در حفره بینی، تشدید پرخیشومی، نقص در تولید اصوات و صدای خروج از هوا از بینی زمان تکلم را نام برد. 

متخصصان برای درک بهتر مشکلات افراد معمولاً از شخص می خواهند که کلمات را بیان کند علاوه بر آن که نیاز است فشار را کم کرده و برخورد بخش های اندامی کلامی را نیز بکاهند و صحبت نمایند.

 بد نیست بدانید اگر چه این اقدام به درک بهتر از خود اصوات ‎/s/, /j/, ‎/c/‎ کمک نموده اما همچنان محدودیت‌هایی در تبدیل ‎/r/  به ‎/L/‎ در واژه ‎/jomhuri/‎ دور از انتظار نیست.