راهکارهایی برای تشخیص و درمان اختلال نوشتن

دیسگرافیا را باید نوعی اختلال یادگیری دانست که مهارت نوشتن را در کودک یا فرد مبتلا، تحت تاثیر قرار می دهد. والدین و معلمان، نخستین افرادی هستند که میتوانند زنگ خطرهای هشدار دهنده را شناسایی کنند. این گروه معمولاً برای یادگیری املا، دستور زبان و نوشتن حتی در سطح کلمه و عبارت کوتاه نیز چالش دارند. این اختلال در تمامی افراد به یک شکل نیست، برخی ممکن است علائم کمتری داشته باشند. اگر فرزندتان دستخط ناخوانا دارد و یا بسیار آهسته می نویسد، بهتر است با متخصص درمانگر مشورت کنید. در این متن به راهکارهایی برای تشخیص و درمان اختلال نوشتن، اشاره شده است.

نخستین علائم اختلال نوشتن

دیسگرافیا، یک نوع اختلال یادگیری بوده که بر مهارت نوشتن تاثیرگذار است. تنها کودکان، درگیر با این اختلال نیستند بلکه افراد بزرگسال نیز ممکن است به دلیل آسیب مغزی، سکته و تومور قادر به نوشتن درست نباشند.

از مشهودترین ویژگی گروه درگیر اختلال نوشتن، باید خط ناخوانا را نام برد، به نحوی که حتی خود بچه‌ها هم نمی توانند آنچه را که می نویسند، بفهمند. در گروهی تنها اختلال دیسگرافیا، اتفاق می‌افتد اما در مواردی علائم مرتبط با اختلال خواندن نیز وجود دارد. برای تشخیص و درمان مشکلات یادگیری نیاز است با متخصصانی همچون گفتاردرمانگر، روانپزشک و کار درمانگر مشورت داشت که پس از ارزیابی، خدمات درمانی پیشنهاد می شوند.

معمولاً فرد درگیر برای انجام تکالیف مدرسه نیاز به زمان زیادی دارد هرچند که با صرف زمان و تلاش زیاد نیز، نتیجه یک نوشتار خوانا و منظم نخواهد بود. این اختلال به عنوان یک مشکل جدی در نوشتن املا و بیان افکار بر روی کاغذ بروز می کند. متخصصان معتقدند مغز فرد مبتلا در پردازش کلمات و نوشتن چالش دارد البته باید این گروه را با افراد کند ذهن تفکیک کنند.

علت بروز اختلال نوشتن

نوشتن یک مهارت پیچیده است که نیازمند حافظه خوب، هماهنگی حرکتی و قدرت تفکر درباره کلمات و معانی آنها است. بسیاری از کودکان برای درست نوشتن تنها یک مشکل رایج و گذرا دارند اما برخی به اختلال جدی مبتلا هستند. متخصصان معتقدند علل بروز این اختلال ناشناخته است اما در گروه بزرگسال می توان آسیب مغزی را دلیل اصلی دانست.

ممکن است ژن های خاص که از طریق توارث، در کودک وجود دارند، عامل اصلی باشند. همچنین تحقیقاتی صورت گرفته که ایجاد اختلال نوشتن را با مشکلاتی که قبل از تولد رخ میدهند، مرتبط می داند. نوزادان نارس بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند.

اگر شناسایی گروه درگیر اختلال نوشتن به درستی صورت نگیرد، این مهارت به خوبی در آنها رشد نمیکند و ضعف هایی را بر آنها تحمیل می کند که بر آینده شغلی و اجتماعی آنها نیز تاثیر گذار است.

متخصصان درمانگر که مجهز به علم و تجربه هستند، می توانند با تشخیص و درمان اختلالات یادگیری، برنامه درمانی متناسب با نیازهای هر بیمار را پیشنهاد دهند. بنابراین نقاط ضعف فرزندتان را جدی بگیرید. 

بد نیست یادآور شویم که تعلل در شناسایی گروه درگیر، می تواند فرد را در کسب نتایج تحصیلی و شغلی مناسب دچار اختلال کند.

اختلال نوشتن و دیگر مشکلات یادگیری

کودکان درگیر اختلال دیسگرافیا، ممکن است با مشکلات دیگری نیز مواجه باشند. از جمله باید به اختلال بیش فعالی و کمبود توجه اشاره کرد.

دارو درمانی، اگرچه برای بهبود اختلال دیسگرافیا، تاثیر گذار عنوان نشده است اما متخصص درمانگر ممکن است صلاح بداند برای بهبود مشکل کمبود توجه از این شیوه استفاده کند. اختلال خواندن نیز معمولاً در افراد درگیر با این اختلال شایع است.

علائم اصلی اختلال نوشتن

اگرچه نادر است اما برخی از کودکان درگیر اختلال دیسگرافیا برای نوشتن کلمات ممکن است درد را تجربه کنند. همچنین معمولا ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک، اندازه های متنوع حروف و کلمات ناقص در نوشتار به چشم می خورد. در ادامه به علائم بیشتر اشاره شده است:

• املای نادرست کلمات و چینش نامناسب حروف 
• فاصله نامناسب حروف 
• مشکل در کپی کردن کلمات 
• سرعت کم نوشتن 
• مشکل در تجسم کلمات قبل از نوشتن 
• وضعیت غیرعادی دست هنگام نوشتن 
• فشار زیاد در دست گرفتن مداد 
• حرف زدن با صدای بلند در زمان نوشتن کلمات 
• حذف حروف و کلمات از جملات

تشخیص و درمان اختلال نوشتن

عدم درمان اختلال نوشتن می تواند منجر به مشکلی مادام العمر بشود. والدین می بایست علائم را بشناسند و برای پیشگیری از عملکرد ضعیف تحصیلی هرچه سریع تر از خدمات درمانی استفاده کنند.

نخستین زنگ خطر هشدار دهنده وجود اختلال نوشتن معمولاً بلافاصله پس از ورود کودک به مدرسه و نمایش مشکلات یادگیری صورت می گیرد. معلمان، روانشناسان، مربیان و متخصصان اطفال از جمله افرادی هستند که می توانند برای تشخیص و درمان، برنامه درمانی را صورت دهند.

شیوه درمانی بسته به شدت اختلال، ممکن است متفاوت باشد. برای برخی کاردرمانی و آموزش مهارت های حرکتی پیشنهاد می‌شود تا بتوان شاهد بهبود مهارتهای نوشتاری بود. کاردرمانی به تقویت عضلات کودک کمک می‌کند به نحوی که هماهنگی دست و چشم بهبود می یابد.

دیگر استراتژی های درمانی اختلال نوشتن

خانواده ها و معلمان می بایست استراتژی‌هایی را پیش گیرند که به یادگیری بهتر کودک منجر شود. شیوه هایی همچون استفاده از کامپیوتر برای انجام تکالیف، جایگزین کردن امتحانات شفاهی، اختصاص زمان بیشتر برای امتحانات و استفاده از مداد های ظریف می‌تواند به کمرنگ کردن مشکل کمک کند.

کاردرمانگر نیز به آموزش تکنیکهای تاثیرگذار می‌پردازد تا کودک بتواند شاهد بهبود هماهنگی حرکتی و کنترل دست برای حرکت دادن بر روی کاغذ باشد. خانواده ها باید همواره از فرزندشان حمایت کنند تا کودک با احساس امنیت برای مقابله با این اختلال آمادگی داشته باشد. 

آموزش وضعیت صحیح نشستن روی صندلی و میز، در اختیار قرار دادن کاغذ های خط دار و انجام فعالیت های تصویری مانند نقاشی، طراحی و مدلسازی نیز بسیار تاثیرگذار بیان شده است.

سخن آخر

تشخیص و درمان هر چه سریعتر اختلال نوشتن، می بایست به عنوان یک اصل برای خانواده ها، مهم تلقی شود. نقص در مهارت نوشتاری می تواند انگیزه کودک برای ادامه تحصیل را ازبین ببرد به نحوی که از مدرسه بیزار شود. خانواده ها قبل از شروع درمان باید بدانند که انتخاب درمانگر حاذق و توانمند که با تشخیص درست، روش درمانی مناسب را برگزیند نیز اهمیت بالایی دارد. مطمئناً ویژگی های هر بیمار متفاوت هستند و استراتژی های درمانی نیز می بایست متناسب با شرایط انتخاب شود.