تست و آزمون های تشخیص اختلال نوشتن در کودکان

دیسگرافیا، یک اختلال نوشتاری خاص است که تظاهر علائم بالینی آن اغلب به صورت خط ناخوانا است به نحوی که حتی خود فرد نیز ممکن است نتواند مفهوم آن را رمزگشایی کند. اگر فرزندتان با خطاهای نوشتاری، حذف یا اضافه حروف مواجه هست علاوه بر آنکه سرعت کند نوشتن نیز شما را خسته کرده است، می‌تواند به منزله زنگ خطر هشدار دهنده باشد. در این مطلب سعی شده است درباره تست و آزمون های تشخیص اختلال نوشتن در کودکان، مطالبی را اشاره کنیم تا روند شناسایی سریعتر باشد.

تعریف اختلال نوشتن

خوشنویسی، مهارتی است که افراد کمی در آن توانمند هستند. آموزش نوشتن در پیش دبستانی و دبستان آغاز می شود اما برای تبحر، نیاز به تمرین و اختصاص زمان است. کودک در ابتدای آموزش زمان زیادی را برای نوشتن حروف و تمرکز انتخاب می کند که به منزله وجود اختلال نیست.

دیسگرافیا، برای این توانمندی محدودیت‌هایی را منجر می‌شود البته باید دانست این گروه مشکلی در یادگیری ندارند. کودکان درگیر ممکن است در پیش دبستانی نیز نخستین زنگ خطر هشدار دهنده را نشان دهند. حتی هنگام بستن بند کفش، بستن دکمه ها و یا کشیدن زیپ، مهارت چندانی ندارند. 

جالب آنکه علاقه به نقاشی در بین اغلب کودکان چشمگیر است اما این کودکان از این فعالیت اجتناب می کنند و چندان به طراحی و نقاشی علاقه ای نشان نمیدهند. خانواده ها قبل از تشخیص قطعی همواره با ضعف فرزندشان در مهارت های حرکتی ظریف یا درشت مواجه هستند.

گروهی حتی آنها را دست و پا چلفتی می نامند که در یادگیری امور معمول نیز توانمند نیستند. برخی از کودکان ممکن است علاوه بر شواهد اختلال نوشتن، مشکلاتی همچون کمبود توجه و تمرکز نیز داشته باشند بنابراین انتخاب متخصص درمان، اهمیت بالایی دارد.

علائم اختلال نوشتن

دیسگرافیا مرتبط با سطح پایین توانمندی ذهنی یا روش تدریس نامناسب نیست. این اختلال یادگیری به دلایل مختلفی ممکن است بروز یابد که تشخیص زودهنگام و مراجعه به متخصص درمانگر می تواند شانس درمان را دوچندان کند.

از ویژگی های معمول اختلال نوشتن باید موارد زیر را اشاره کرد:

• فونت نادرست حروف
• عدم رعایت خطوط
• حذف یا اضافه کردن حروف در کلمات
• اشتباهات املایی
• کند نویسی

برخی از کودکان به دلیل عدم تمرکز، فرصتی برای اندیشیدن به قواعد گرامری ندارند به نحوی که اشکالات دستوری چشمگیری مرتکب می شوند.

متخصصان همواره بیان می کنند، تلاش مداوم کودکان برای درست نویسی اغلب سرانجامی ندارد به نحوی که اغلب متن آنها ناخوانا است. کودک فقط زمانی می تواند خواناتر بنویسد که خیلی آهسته قلم را بر روی کاغذ قرار دهد بنابراین اختصاص زمان زیادی برای نگارش، یکی از علائم مبتلایان به این اختلال است.

بسیاری از گروه درگیر، برای نوشتن احساس خستگی و سرخوردگی دارند که چنین فرآیندی را طاقت‌فرسا مینامند و به همین دلیل در برابر نوشتن مقاومت دارند. گروهی حتی ممکن است اقدام به ترک تحصیل کنند.

خانواده باید آگاه باشند، اگرچه چنین نشانه هایی میتواند به منزله وجود عارضه جدی باشد اما باید دانست در ابتدای مسیر آموزش برخی از کودکان چنین شواهدی را نشان میدهند. فرایند تشخیص و انتخاب رویکرد درمانی بر عهده متخصص زبده و با تجربه است.

برای تشخیص اختلال نوشتن با چه کسی باید تماس گرفت

نقص در مهارت نوشتاری به مفهوم وجود مشکل جدی نبوده اما بهتر است برای تشخیص قطعی و انتخاب رویکرد درمانی با متخصصانی که ممکن است تیمی از روانشناس، روان پزشک، متخصص اطفال و کاردرمانگر باشند، مشورت کنید. 

معلمان از افرادی هستند که برای اینکه اطلاعات بهتری از توانمندی کودک بدست آورید، می توانند اطلاعات کارآمدی را در اختیار بگذارند. متخصص ممکن است تقاضای قرار ملاقات با آموزگاران را داشته باشد تا  توانمندی آموزشی را به درستی بشناسد و برای ارتقا نیازهای این گروه، همکاری لازم صورت گیرد.

شناخت درست وضعیت کودک می‌تواند آینده شغلی و اجتماعی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. متاسفانه برخی از کودکان ممکن است تا سال‌های نخست دبستان نیز عارضه آنها تشخیص داده نشود. دستیابی به مهارت نوشتاری مطلوب به عنوان یک نیاز اساسی مطرح است.

لزوم کاربرد تست و آزمون های تشخیص اختلال نوشتن در کودکان

نوشتن را می توان ابزاری برای جمع آوری و انتقال اطلاعات معرفی کرد. این مهارت کلیدی تنها وابسته به یک قلم و کاغذ است تا امور روزمره مانند تکالیف مدرسه، خرید، جلسات کاری و غیره را یادداشت کرد. حال اگرچه تایپ کردن با کامپیوتر و تلفن بسیار رایج شده است اما نمی توان منکر کاربرد دست خط در زندگی معمول شد.

مهارت نوشتاری از نخستین توانمندی های است که کودک در مدرسه می آموزد و ارتباطات اجتماعی خود را شکل می‌دهد. اگرچه به نظر می رسد تمامی افراد تقریباً به یک شکل می نویسند اما دست خط منحصر به فرد بوده و نوشتار هرکس متمایز است.

برخی از افراد چالش جدی در نوشتار دارند به نحوی که اغلب نمی‌توان متن نوشته شده توسط آنان را به راحتی خواند. چنین مشکلی ممکن است مرتبط با اختلال دیسگرافیا باشد. انتظار درمان قطعی اختلال نوشتن بیهوده است اما می‌توان با رویکردهای درمانی کمک کرد اصلاح مشکل، ممکن شود.

والدین در صورت مواجهه طولانی مدت با مشکلاتی همچون نوشتار ناخوانا و تسلط بر تکنیک‌های نگارشی، بهتر است، همراه با کودک به پزشک یا مرکز مشاوره روانشناسی مراجعه کنند، قطعا با تشخیص درست، به بهبود وضعیت نوشتار منجر خواهد شد.

پیامدهای عدم درمان اختلال نوشتن

کودک که مبتلا به دیسگرافیا بوده، در وهله اول نیاز به حمایت دائمی دارد. ضعف در مهارت نوشتاری کودک را بسیار آزرده خاطر می کند که نسبت به خود دچار خشم نیز خواهد شد. عدم علاقه به نوشتن نیز دور از ذهن نیست به نحوی که با اعتماد به نفس کم، ترجیح می دهند در مدرسه حضور نداشته باشند.

برخورد نامناسب والدین می‌تواند به تشدید شرایط منجر شود. خانواده ها و معلمان باید آگاهی لازم از اختلالاتی را که بر زندگی آینده کودک تاثیر دارند را جدی بگیرند تا با حمایت لازم، روند بهبودی را ساده‌تر نمایند.

والدین باید وقت بیشتری را برای آموزش کودک اختصاص دهند. آموزش آهسته با تمرین ممکن می شود. همچنین کودکان نیاز دارند بدون وجود حساسیت زیاد، مداد مناسب خود را انتخاب کنند.

کاربرد رایانه یا تبلت نیز می‌تواند به این گروه کمک زیادی کند. فعالیت هایی مانند فشار دادن توپ یا فشردن کف دستها به یکدیگر نیز منجر به تقویت مهارت های حرکتی ظریف خواهد شد.

علت اختلال نوشتن

تنها کودکان گروه درگیر اختلال نوشتن نیستند. افراد بزرگسال نیز ممکن است در این مهارت کلیدی، ضعف جدی داشته باشند. آسیب مغزی، تومور، سکته و دیگر شرایطی که سلامت مغز را هدف قرار داده اند، در بروز چنین اختلالی تاثیر گذار هستند.

کودکان اما به دلایل عصبی و حرکتی قادر نیستند، نوشتار خوانا داشته باشند. این گروه حتی علیرغم اختصاص زمان بسیار برای آموزش و تمرین، توانمندی مطلوبی کسب نمی کنند که به سرخوردگی، افسردگی و ترک تحصیل می انجامد. متخصصان بیان می کنند گروهی نیز با مشکلات دیگری همچون بیش فعالی و نقص توجه نیز درگیر هستند بنابراین انتخاب متخصص درمانگر زبده و با تجربه، اهمیت دوچندانی دارد.

انواع اختلال نوشتن

متخصصان برای رمزگشایی بهتر از شواهد اختلال نوشتن نیاز دارند که نوع آن و شدت مشکلات را بدانند. متخصصان، دیسگرافیا را به سه گروه مختلف تقسیم بندی می کنند که ممکن است، علائم متفاوت باشند. در ادامه به جزئیات اشاره شده است اما مطالعه مقاله دیگر موجود در سایت می‌تواند اطلاعات بیشتری را منتقل کند.

دست خط

گروه درگیر با این نوع، از خط ناخوانا شناسایی می شوند به نحوی که تشخیص مفاهیم به سادگی ممکن نیست علاوه بر آنکه کند نویسی ممکن است که خانواده ها را نیز کلافه کند. عوامل روانی، عاطفی و جسمی در بروز این نوع اختلال، تاثیرگذار معرفی شده اند.

املا نویسی

عدم تطابق و همخوانی بین واژه ها و نوشتار، شاخصه هایی است که در این گروه به چشم می‌خورد و به عنوان مولفه های تشخیصی یاد میشود.

ترکیب

از علائم هشدار دهنده وجود این نوع اختلال نوشتن، باید ضعف در انشا نویسی و ادغام کلمات برای نوشتن را اشاره کرد. همچنین آنها نمی توانند گفتار به نوشتار را درست منتقل کنند.

شانس درمان اختلال نوشتن چقدر است؟

خانواده‌ها می‌توانند با تشخیص زودهنگام، مسیر اصلاح مهارت نوشتاری را ممکن کنند. درگیری کودک با چنین محدودیتی می تواند امور روزمره را به چالش بکشاند علاوه بر آنکه زندگی شغلی و اجتماعی نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.

کاربرد دارو درمانی و یا جراحی برای این اختلال تاثیرگذار عنوان نشده است. خدمات کاردرمانی می توانند برای ارتقای مهارت نوشتاری تاثیر گذار باشند. در دیگر مقاله سایت به شیوه های تاثیر گذار درمانی به طور مفصل اشاره شده است که می تواند به خانواده ها دیدگاه بهتری را بدهد.

نکاتی برای رهایی از اختلال نوشتن

خانواده ها وقت بسیاری را با فرزند خود سپری می کنند بنابراین در شناخت اختلالات و انتخاب گزینه‌های درمانی تاثیرگذار هستند. حمایت روحی و انتخاب درمانگر حاذق و توانمند می تواند تاثیر خدمات درمانی را دوچندان کند. 

سرزنش کودک و انتخاب برچسب هایی همچون تنبل و شلخته می‌تواند انرژی کودک را بگیرد به نحوی که درمانده و خسته، مسیر آموزش را رها کند. برای فرایند تشخیص و انتخاب خدمات درمانی تیمی از متخصصان که ممکن است روانشناس، روانپزشک و متخصص اطفال باشند تاثیر گذارند.

تست و آزمون های تشخیص اختلال نوشتن در کودکان

تشخیص وجود اختلالات یادگیری چندان ساده نیست. متخصصان که ممکن است تیمی از روانشناس بالینی، روانشناسی مدرسه، روانپزشک، روانشناس آموزشی، روانشناسی رشد مغز و اعصاب، متخصص روانسنجی، کاردرمانگر و گفتار درمانگر باشند، از طریق ابزار هایی، چنین فرایندی را صورت می دهند. 

البته معیارهای وجود اختلال نوشتن گسترده اند که باید نتایج تست های هوش، آزمون های پیشرفت تحصیلی، آزمون یکپارچگی بینایی_حرکتی و آزمون زبان را ارزیابی نمود.

از جمله پارامترهای تاثیرگذار در ارزیابی باید نیازهای کودک را در نظر گرفت. برای آشنایی خانواده ها سعی شده است، گریزی به ابزارهای تشخیصی بزنیم که مطالعه آن خالی از لطف نیست:

تست های هوش

اختلالات یادگیری گسترده هستند علاوه بر آنکه شناسایی آنها ممکن است چندان ساده نباشد. تست های هوش یا تست های ضریب هوشی می توانند برای حل مشکلات تأثیرگذار باشند.

متخصصان برای گروه خردسال، Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence -‪(WIPPSI)‬، مقیاس سنجش هوش وکسلر را برای گروه کودکستانی و دبستانی مقیاس سنجش هوش وکسلر را به کار می‌برند البته تست هوش گروه بزرگسال قیاس سنجش هوش وکسلر است.

کاربرد گروه های هوشی ادراکی نیز به طرح جزئیات منجر می شود که می بایست تست هوش استنفورد-بینه (Stanford-Binet Intelligence Test)، مقیاس‌های سنجش توانایی‌های افتراقی (DAS)، آزمون توانایی‌های ادراکی وودکاک جانسون (Woodcock Johnson Test of Cognitive Abilities) و آزمون جامع هوش غیر کلامی (CTONI) را نام برد.

متخصصان برای کسب دیدگاه بهتر نسبت به شخصیت، نقاط ضعف و قوت کودک از چنین اطلاعاتی بهره می گیرند.

آزمون های پیشرفت تحصیلی

متخصصان برای تعیین وجود اختلالات یادگیری، آزمون هایی را استفاده می کنند که می توان آزمون‌های پیشرفت تحصیلی وودکاک-جانسون (Woodcock-Johnson Tests of Achievement) ‪(WJ)‬، آزمون انفرادی پیشرفت تحصیلی وکسلر (WIAT) ، آزمون پیشرفت تحصیلی دامنه وسیع (WRAT) ، و آزمون پیشرفت تحصیلی کافمن (KTEA) را تاثیر گذار عنوان کرد.

شناسایی زودهنگام مشکلات یادگیری می توانند از درگیری با چالش‌های دیگری همچون افت تحصیلی و ترک مدرسه جلوگیری کنند. البته چنین ابزارهایی خوشبختانه در برخی از مدارس استفاده می شوند.

آزمون های یکپارچگی بینایی_حرکتی

کاربرد آزمونهای یکپارچگی بینایی_حرکتی نیز برای تایید وجود اختلالات یادگیری استفاده می‌شوند. اگر مایلید شناخت بهتری نسبت به گروه تست‌های یکپارچگی بینایی_حرکتی داشته باشید باید تست‌های یکپارچگی بینایی ـ حرکتی متداول شامل آزمون بینایی- حرکتی بندر گشتالت –Bender Visual Motor Gestalt و آزمون رشدی یکپارچگی بینایی ـ حرکتی را مد نظر قرار دهید.

متخصصان از طریق داده های چنین آزمون هایی می توانند شناخت بهتری نسبت به ارتباط نشانه های بصری با هماهنگی حرکتی کسب کنند. همچنین کاربرد چنین آزمون هایی، محدودیت در ترسیم داده های بصری را نیز ممکن می کند.

تست زبانی

متخصصین برای تایید وجود اختلالات یادگیری از ابزارهای دیگر نیز بهره می‌گیرند که باید ارزیابی بالینی پایه‌های زبانی (CELF)، تست تولید کلام گلدمن فریستو، آزمون رشد زبانی را اشاره کرد. کاربرد چنین آزمون هایی می توانند به متخصصان کمک کنند، دیدگاه بهتری از توانمندی کودک در زمینه درک زبان گفتاری نوشتاری و پاسخگویی کلامی داشته باشند.

خوشبختانه حال با پیشرفت روز افزون علم و تکنولوژی دیگر نمی توان نگران عدم شناخت اختلالات کودکان به ویژه مشکلات یادگیری بود. همچنین کاربرد خدمات درمانی می توانند مسیر اصلاح و بازگشت کودک به زندگی طبیعی را ممکن کنند.

سخن آخر

تست و آزمون های تشخیص اختلال نوشتن در کودکان فرصتی مهیا می کند تا در شناخت اختلالات یادگیری با سرعت عمل بالا اقدام کنیم. متاسفانه بسیاری از کودکان به دلیل تعویق در تشخیص درست این مشکلات، دچار چالش هایی همچون کمبود اعتماد به نفس و سرخوردگی شده اند. حال متخصصان می توانند پس از ارزیابی دقیق، خدمات درمانی مناسبی را نیز پیشنهاد کنند.